Xuất khẩu da giày chuyển đổi xanh tăng giá trị thương hiệu

Ngành da giày Việt Nam từ lâu đã khẳng định vị thế quan trọng trong nền kinh tế. Với quy mô sản xuất và xuất khẩu lớn, ngành da giày đã tạo ra nhiều việc làm và đóng góp đáng kể vào GDP. Tuy nhiên, trước những biến động của thị trường toàn cầu và yêu cầu ngày càng cao về tính bền vững, ngành da giày đang đứng trước nhiều thách thức. Đặc biệt, áp lực chuyển đổi xanh đang là một trong những vấn đề cấp bách mà các doanh nghiệp trong ngành cần đối mặt.

Điểm sáng trong các ngành hàng xuất khẩu

Theo Hiệp hội Da giày túi xách Việt Nam (Lefaso), xuất khẩu da giày là điểm sáng của xuất nhập khẩu hàng hóa thời gian qua. Hiện nay, Việt Nam hiện đứng thứ 3 thế giới về sản xuất giày dép (sau Trung Quốc và Ấn Độ) với 1,3 tỷ đôi/năm, chiếm 5,4% thị phần và đứng thứ 2 về xuất khẩu giày dép (sau Trung Quốc) với 1,276 tỷ đôi/năm, chiếm 7,3% thị phần… Việt Nam có khoảng hơn 1.000 nhà máy sản xuất giày và tạo công ăn việc làm cho khoảng 1,5 triệu nhân công, đóng góp khoảng 8% GDP của cả nước.

Tuy nhiên, đối với doanh nghiệp ngành da giày, áp lực chuyển đổi xanh rất lớn khi dệt may và da giày là ngành gây ô nhiễm môi trường còn ở mức cao. Do vậy, doanh nghiệp da giày không thể đứng ngoài cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, áp dụng dây chuyền sản xuất tự động, trí tuệ nhân tạo (AI), phát triển xanh… nếu không muốn bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngành da giày Việt Nam từ lâu đã khẳng định vị thế quan trọng trong nền kinh tế. Ảnh: Cường Ngô

Quá trình sản xuất da giày thường thải ra một lượng lớn chất thải, hóa chất độc hại, gây ô nhiễm nguồn nước, không khí và đất. Bên cạnh đó, các thị trường nhập khẩu lớn như EU, Hoa Kỳ đang siết chặt các quy định về môi trường, yêu cầu các sản phẩm phải được sản xuất theo quy trình xanh, đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc. Các doanh nghiệp da giày cũng đang đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các quốc gia khác, đặc biệt là những nước có nền công nghiệp phát triển và áp dụng công nghệ hiện đại.

Chia sẻ với báo chí, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày túi xách Việt Nam cho rằng, xu hướng sản xuất xanh là xu hướng chung của các doanh nghiệp da giày hiện nay để giữ vững kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất với ngành da giày lúc này là đáp ứng các quy tiêu chuẩn mới mà nhiều quốc gia nhập khẩu giày dép lớn đưa ra, đó là tính bền vững trong sản xuất, yêu cầu về trách nhiệm xã hội...

Ngành da giày trước cơ hội và thách thức của chuyển đổi xanh

Năm 2024, ngành da giày túi xách đã đạt tổng kim ngạch xuất khẩu da giày ước đạt 27,04 tỷ USD, tăng 11,45%; trong đó, xuất khẩu giầy dép đạt 23,24 tỷ USD, tăng 13,16 % và valy - túi - cặp đạt 3,8 tỷ USD, tăng 9,7 % so với cùng kỳ năm 2023.

Ngành da giày Việt Nam đang chứng kiến những thành tựu đáng kể trong những năm gần đây. Tuy nhiên, để duy trì và phát triển bền vững, ngành hàng này đang phải đối mặt với nhiều thách thức mới.

Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là các yêu cầu ngày càng khắt khe về tính bền vững và trách nhiệm xã hội từ phía các thị trường nhập khẩu lớn. Nếu như trước đây, các tiêu chuẩn này chủ yếu mang tính khuyến nghị thì nay đã được luật hóa và trở thành những rào cản đáng kể đối với các doanh nghiệp.

Sản xuất giày dép tại xưởng. Ảnh: Reuters

Bà Phan Thị Thanh Xuân cho rằng, để đáp ứng được những yêu cầu này, các doanh nghiệp cần nhanh chóng chuyển đổi mô hình sản xuất, hướng tới nền kinh tế tuần hoàn. Cụ thể, các doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống quản lý chất lượng chặt chẽ, theo dõi và kiểm soát toàn bộ quá trình sản xuất, từ khâu lựa chọn nguyên liệu đầu vào đến khâu phân phối sản phẩm cuối cùng. Chủ động tìm kiếm và sử dụng các loại nguyên liệu thân thiện với môi trường, có nguồn gốc rõ ràng và được sản xuất theo các quy trình bền vững. Tăng cường sử dụng nguyên phụ liệu sản xuất trong nước để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo chất lượng sản phẩm. Áp dụng các công nghệ hiện đại để nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu chất thải và tiết kiệm năng lượng.

Một giải pháp được nhiều chuyên gia đề xuất là thành lập và phát triển các trung tâm giao dịch nguyên phụ liệu tại Việt Nam. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các nguồn nguyên liệu chất lượng, có chứng nhận nguồn gốc rõ ràng, đồng thời giảm thiểu chi phí và thời gian nhập khẩu.