Cơ hội để doanh nghiệp nhìn lại chính mình

Từ ngày 24/9 đến 17/10, Việt Nam sẽ đón đoàn thanh tra của Cơ quan thực thi các chính sách của Liên minh châu Âu (EU) về an toàn sức khỏe và thực phẩm (DG-SANTE) để đánh giá sự tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm đối với sản phẩm thủy sản xuất khẩu sang EU. Đây là hoạt động nhằm đảm bảo các sản phẩm thủy sản của Việt Nam không chỉ đáp ứng được các tiêu chuẩn nghiêm ngặt của EU mà còn nâng cao chất lượng và uy tín của thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Đoàn thanh tra DG-SANTE sẽ thực hiện kiểm tra toàn diện tất cả các khâu liên quan đến an toàn thực phẩm đối với thủy sản nuôi, từ khâu cấp phép lưu hành thức ăn, thuốc thú y, sản phẩm phục vụ nuôi trồng thủy sản đến quy trình chế biến tại các nhà máy. Điều này bao gồm việc kiểm tra các cơ sở nuôi trồng, quy trình chế biến, đóng gói và bảo quản sản phẩm thủy sản trước khi xuất khẩu.

Việc thanh tra này không chỉ là để đánh giá sự tuân thủ của Việt Nam với các tiêu chuẩn hiện hành mà còn giúp phát hiện và khắc phục những hạn chế trong quá trình sản xuất và xuất khẩu. Điều này rất quan trọng để duy trì và mở rộng thị trường EU, một trong những thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam.

Việc thanh tra không chỉ đảm bảo sản phẩm đáp ứng được các tiêu chuẩn của EU mà còn nâng cao chất lượng và uy tín của thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế - Ảnh minh họa

Trước sự kiện này, ngành nông nghiệp Việt Nam đã chủ động thực hiện nhiều biện pháp nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Tại Quảng Ngãi - nơi có sản lượng thủy sản xuất khẩu lớn, đã có 15 doanh nghiệp xuất khẩu các sản phẩm thủy sản sang EU và các thị trường lớn khác. Các sản phẩm xuất khẩu bao gồm cá phi lê, cá nguyên con, tôm nguyên con, tôm tẩm bột chiên sơ, mực khô, cá khô... Sản lượng xuất khẩu hàng năm gần 10 nghìn tấn, đạt kim ngạch trên 26,4 triệu USD.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Ngãi, ông Hồ Trọng Phương, cho biết, để gia tăng giá trị của các sản phẩm thủy sản xuất khẩu, ngành nông nghiệp đã chủ động phối hợp với chính quyền các địa phương xây dựng và nhân rộng các mô hình nuôi trồng thủy sản theo hướng an toàn với dịch bệnh. Những nỗ lực này nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, đặc biệt là các tiêu chuẩn về dư lượng kháng sinh và hóa chất.

Mô hình nuôi tôm tại huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi - Ảnh: Thủy sản Việt Nam

Ví dụ điển hình là mô hình nuôi tôm an toàn với dịch bệnh tại vùng nuôi Đồng Min, xã Bình Dương, huyện Bình Sơn. Mô hình này đã được triển khai từ năm 2020 và đến nay có 43 hộ dân áp dụng, với diện tích gần 20 ha. Người dân tại đây đã thực hiện các biện pháp nuôi trồng kết hợp nhiều đối tượng như tôm, cua, cá để hạn chế dịch bệnh và ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, các chế phẩm sinh học được sử dụng để xử lý môi trường và vệ sinh ao nuôi, đồng thời các loại thức ăn và thuốc thú y được sử dụng đúng liều lượng và thời gian cách ly trước khi thu hoạch, đảm bảo chất lượng tôm nuôi.

Tăng cường kiểm tra và giám sát

Bên cạnh việc xây dựng các mô hình nuôi trồng an toàn, ngành nông nghiệp Quảng Ngãi cũng tăng cường kiểm tra và giám sát nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm. Từ cuối năm 2020 đến 2023, các cơ quan chức năng đã thực hiện thẩm định, phân loại 326 cơ sở sản xuất, kinh doanh thủy sản và tổ chức 10 cuộc thanh tra chuyên ngành về an toàn thực phẩm đối với 103 cơ sở sản xuất, kinh doanh thủy sản trên địa bàn tỉnh. Trong số 184 mẫu được kiểm tra, 15 mẫu không đáp ứng quy định về an toàn thực phẩm, chủ yếu là do vượt mức kim loại nặng và vi sinh vật.

Đáng chú ý, vào tháng 5/2024, Thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh đã phát hiện hai mẫu thức ăn thủy sản và sản phẩm xử lý môi trường không đạt chất lượng. Những sản phẩm này được sản xuất bởi Công ty TNHH Thủy sản Toàn Cầu và Công ty TNHH Sagophar, làm dấy lên lo ngại về chất lượng và sự an toàn của các sản phẩm liên quan đến nuôi trồng thủy sản tại địa phương.

“EU không chỉ là thị trường lớn của Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2023 đạt khoảng 5,3 tỷ USD, mà còn có giá trị tham chiếu với nhiều thị trường khác. Nếu kết quả thanh tra tiêu cực sẽ tác động bất lợi đến hoạt động xuất khẩu thủy sản cũng như nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của nước ta nói chung, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng. Ngược lại, nếu kết quả thanh tra tích cực sẽ củng cố vị thế của thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế.”, ông Hồ Trọng Phương mạnh.

Thời gian qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Ngãi đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị chuyên môn tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn doanh nghiệp chuẩn bị đầy đủ hồ sơ liên quan, từ đăng ký các cơ sở cung ứng, bảo quản, sơ chế đến sản phẩm cuối cùng. Tuy nhiên, hầu hết các cơ sở nuôi trồng thủy sản tại Quảng Ngãi vẫn chưa đáp ứng đầy đủ các điều kiện về an toàn thực phẩm.

Trong số khoảng 2.000 cơ sở nuôi trồng thủy sản tại tỉnh, chỉ có 1 cơ sở có giấy phép đăng ký kinh doanh và được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm, trong khi chỉ 467 cơ sở ký cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm. Phần lớn các cơ sở nuôi trồng thủy sản cũng chưa được cấp mã số cơ sở nuôi, gây khó khăn cho việc truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thủy sản.

Ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi

Bên cạnh đó, hầu hết các cơ sở nuôi trồng thủy sản trên địa bàn tỉnh chưa đáp ứng đầy đủ quy định tại Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 8/3/2019 của Chính phủ. “Đó là không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khi được giao, cho thuê đất để nuôi trồng thủy sản hoặc giấy phép hoạt động nuôi trồng thủy sản trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi, thủy điện; chưa có quyết định giao khu vực biển hoặc hợp đồng thuê quyền sử dụng đất, khu vực biển để nuôi trồng thủy sản... Do đó, chỉ có 97/1.600 cơ sở nuôi tôm nước lợ tại các xã Bình Dương, Bình Đông (Bình Sơn); Nghĩa Hòa, Nghĩa Hiệp (Tư Nghĩa) ... được cơ quan chức năng cấp mã số cơ sở nuôi.”, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Đỗ Thị Thu Đông thông tin.

Để khắc phục vấn đề này, ngành nông nghiệp đã tăng cường kiểm tra danh mục, nhãn mác và thành phần thuốc thú y, chế phẩm sinh học phục vụ nuôi trồng thủy sản tại các cửa hàng bán lẻ. Điều này nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm, nhất là sử dụng các sản phẩm không có nhãn mác, không có nguồn gốc xuất xứ hoặc không nằm trong danh mục được phép lưu hành.

Việc thanh tra toàn diện sản phẩm thủy sản xuất khẩu sang EU từ ngày 24/9 đến 17/10 sắp tới là một sự kiện quan trọng, không chỉ để đánh giá sự tuân thủ của Việt Nam với các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm mà còn là cơ hội để nâng cao chất lượng và uy tín của thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chủ động trong việc giám sát, kiểm tra, Việt Nam hoàn toàn có thể vượt qua thử thách này và tiếp tục giữ vững vị thế của mình trên thị trường EU, cũng như các thị trường khác.