Miến dong Phja Đén “vượt đèo” sang Mỹ

HTX Nông sản Tân Việt Á (xã Thành Công, huyện Nguyên Bình) là một trong những hình mẫu điển hình của chuỗi liên kết hiệu quả tại Cao Bằng. Ngay từ khi thành lập năm 2017, HTX đã xác định lấy cây dong riềng làm trục sản xuất chính, tập trung hình thành vùng nguyên liệu sạch, cung cấp giống, vật tư và bao tiêu đầu ra cho nông dân.

HTX Nông sản Tân Việt Á với sản phẩm miến được người tiêu dùng nước ngoài quan tâm (Ảnh: HTX Nông sản Tân Việt Á)

Không dừng ở thu mua, HTX đầu tư mạnh vào chế biến sâu, áp dụng kỹ thuật sấy khô, đóng gói, dán mã QR truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, sản phẩm miến dong Phja Đén đạt chuẩn OCOP 4 sao, đủ điều kiện xuất khẩu. Tháng 1/2025, lô hàng 4 tấn miến đầu tiên đã được xuất sang thị trường Mỹ. Đây một bước ngoặt cho nông sản vùng cao Cao Bằng.

Với giá bán từ 80.000 - 100.000 đồng/kg, năm 2024, HTX tiêu thụ hơn 60 tấn miến, tạo việc làm cho gần 10 lao động thời vụ. Không chỉ miến dong, HTX còn hỗ trợ tiêu thụ bánh chưng, thạch đen, lạp sườn, mộc nhĩ, nấm hương… mở rộng mạng lưới đầu ra cho nông sản bản địa.

Miến dong Phja Đén xuất khẩu thành công ra thị trường Mỹ (Ảnh: HTX Nông sản Tân Việt Á)

Chăn nuôi dê vốn là hoạt động quen thuộc với người dân vùng núi, song để đưa mô hình này vào sản xuất hàng hóa có quy mô lại là bước đi táo bạo. HTX Chăn nuôi, Du lịch nông nghiệp, Dược liệu Đông Sơn (xã Minh Tâm, huyện Nguyên Bình) đã làm được điều đó.

Thành lập năm 2024, HTX hiện nuôi hơn 400 con dê theo hình thức bán chăn thả, chú trọng giống tốt, chuồng trại đạt chuẩn, đảm bảo vệ sinh và an toàn dịch bệnh. Nhờ liên kết tiêu thụ, mỗi năm HTX xuất 3-4 lứa dê thịt, giá bán dao động từ 140.000-150.000 đồng/kg, trừ chi phí cho thu nhập hơn 300 triệu đồng/năm.

Ông Lý Văn Huấn - Giám đốc HTX cho biết, HTX đang vận động các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ trên địa bàn tham gia chuỗi liên kết, từng bước mở rộng quy mô, chuyển đổi tư duy sản xuất manh mún sang chăn nuôi hàng hóa có thương hiệu, có kỹ thuật và đầu ra ổn định”.

Ngoài hai mô hình nổi bật trên, nhiều HTX khác tại tỉnh Cao Bằng cũng đang từng bước tham gia chuỗi giá trị sản xuất tiêu thụ. Theo Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng, tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có 170 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp và dịch vụ nông nghiệp. Nhiều HTX chủ động thích ứng linh hoạt, duy trì ổn định hoạt động sản xuất, kinh doanh, đa dạng hóa sản xuất, kinh doanh ở nhiều ngành nghề như: chăn nuôi, cung ứng giống, thức ăn chăn nuôi, trồng và bảo vệ rừng, thu hoạch và thu mua sản phẩm nông nghiệp, vệ sinh môi trường, chế biến nông sản.

Một số HTX chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng chuỗi giá trị, sản xuất hàng hóa có giá trị cao như: trồng nấm hương, nuôi bò 3B, trồng dâu tây, nho đen công nghệ cao… Đặc biệt, các HTX giữ vai trò chủ đạo trong mối liên kết giữa hộ nông dân, HTX, doanh nghiệp, hình thành chuỗi sản xuất và tiêu thụ một số sản phẩm nông nghiệp hữu cơ của tỉnh.

Nhiều sản phẩm đã đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên, có bao bì, nhãn mác, mã truy xuất nguồn gốc, tem chống giả, đáp ứng yêu cầu thị trường hiện đại. Một số HTX đã vươn ra ngoài tỉnh, ký kết cung ứng sản phẩm cho hệ thống siêu thị, nhà hàng và đối tác xuất khẩu.

Điểm đáng chú ý là nhiều lao động làm việc trong các HTX là đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương. Việc tham gia HTX giúp người lao động có thu nhập ổn định từ 6 - 7 triệu đồng/tháng, được tiếp cận khoa học kỹ thuật, nâng cao năng lực sản xuất và từng bước thoát khỏi tư duy sản xuất nhỏ lẻ.

Chính sách đồng hành, cơ chế thúc đẩy

Kết quả nêu trên không tách rời sự đồng hành từ chính quyền địa phương và các cơ quan chuyên môn. Theo Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng cho biết: Việc chuyển đổi mô hình HTX kiểu cũ sang mô hình HTX kiểu mới tạo thuận lợi cho các HTX hoạt động sản xuất, kinh doanh hiệu quả, ổn định, nhất là đối với một số HTX hoạt động trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp.

Vai trò của HTX được nâng lên thông qua việc thực hiện tốt các khâu tổ chức sản xuất, mở rộng các dịch vụ, mở rộng các liên kết từ cung ứng sản phẩm đầu vào tới tiêu thụ sản phẩm theo hướng hàng hóa đáp ứng nhu cầu tiêu thụ thị trường.

Đa dạng giải pháp xúc tiến tiêu thụ sản phẩm

Tại các địa phương, nguồn vốn ngân sách còn được sử dụng để nâng cao năng lực cho các HTX. Đơn cử, huyện Nguyên Bình đã phối hợp với Liên minh HTX tỉnh tổ chức tập huấn, tuyên truyền Luật HTX năm 2023, hỗ trợ các HTX chuyển đổi mô hình hoạt động, tiếp cận vốn ưu đãi, lập phương án sản xuất kinh doanh khả thi.

Ngoài ra, địa phương còn hướng dẫn các HTX xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, liên kết với các hộ sản xuất theo hình thức nhóm hộ - HTX - doanh nghiệp, từng bước hình thành cụm sản xuất nông nghiệp quy mô vừa và nhỏ gắn với thị trường ổn định. Song song với đó, triển khai nhiều hoạt động xúc tiến thương mại để tiêu thụ sản phẩm.

Cao Bằng với địa hình đặc thù, tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số từ lâu vẫn gặp thách thức trong sản xuất hàng hóa và tiêu thụ nông sản. Tuy nhiên, nhờ xây dựng thành công các chuỗi liên kết trong việc tổ chức lại sản xuất và kết nối thị trường, những rào cản đó đang dần được tháo gỡ.