Chuẩn hóa khuôn khổ phân cấp, phân quyền trong cấp C/O

Ngày 22/6/2025, Bộ Công Thương ban hành Thông tư số 40/2025/TT-BCT quy định về cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) và chấp thuận bằng văn bản cho thương nhân tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa xuất khẩu theo khoản 6 Điều 28 Nghị định số 146/2025/NĐ-CP của Chính phủ về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại. Thông tư có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc tổ chức lại hệ thống cấp C/O theo hướng phân cấp, phân quyền có kiểm soát.

Theo Thông tư, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) là cơ quan chịu trách nhiệm tổ chức triển khai việc cấp các loại C/O và văn bản chấp thuận khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định. Đồng thời, các tổ chức được UBND cấp tỉnh giao nhiệm vụ cũng được thực hiện việc cấp C/O và văn bản chấp thuận theo thẩm quyền, trên cơ sở tuân thủ Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các quy định pháp luật liên quan.

Thông tư 40/2025/TT-BCT quy định cụ thể hệ thống điều kiện đối với các tổ chức thực hiện nhiệm vụ cấp C/O, bao gồm bảo đảm đủ nhân lực đã được đào tạo, tập huấn về xuất xứ hàng hóa; người ký C/O có thẩm quyền và năng lực chuyên môn; có tài khoản thu phí chứng nhận xuất xứ theo quy định; đồng thời bảo đảm hạ tầng số vận hành ổn định Hệ thống quản lý và cấp chứng nhận xuất xứ điện tử (eCoSys) để cấp và truyền dữ liệu C/O điện tử. Các tổ chức cũng phải có khu vực lưu trữ hồ sơ và trang thiết bị phục vụ công tác quản lý.

Đáng chú ý, Thông tư đặt ra mốc thời gian 90 ngày kể từ khi có hiệu lực để UBND cấp tỉnh bảo đảm tổ chức được giao nhiệm vụ đủ điều kiện triển khai việc cấp C/O và văn bản chấp thuận. Đây được xem là giai đoạn then chốt nhằm thúc đẩy các địa phương hoàn thiện cơ sở pháp lý, chuẩn hóa quy trình quản lý nhà nước về xuất xứ hàng hóa, đồng thời tăng cường hướng dẫn, kiểm tra, giám sát theo thẩm quyền.

Theo quy định, định kỳ hằng quý, hằng năm hoặc khi có yêu cầu, các tổ chức cấp C/O phải gửi báo cáo về tình hình cấp C/O, văn bản chấp thuận và việc thu phí về Cục Xuất nhập khẩu và UBND cấp tỉnh, tạo cơ sở cho công tác theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chính sách khi cần thiết.

Phân cấp, phân quyền gắn với chuẩn hóa năng lực thực thi và quản trị số

Việc phân cấp, phân quyền trong cấp C/O không chỉ là sự điều chỉnh về thẩm quyền hành chính, mà đặt ra yêu cầu cao hơn về chuẩn hóa năng lực thực thi ở cấp địa phương. 

Phát biểu tại Hội nghị tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn triển khai phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực xuất xứ hàng hóa, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Nguyễn Anh Sơn nhấn mạnh, yêu cầu bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, tránh phát sinh vướng mắc trong quá trình triển khai; đồng thời thực hiện phân cấp đúng các nguyên tắc của Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương và pháp luật chuyên ngành về thương mại, quản lý ngoại thương.

Theo ông Nguyễn Anh Sơn, việc phân cấp, phân quyền cần gắn chặt với mục tiêu tiết giảm chi phí, rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, song vẫn bảo đảm tính thống nhất trong quản lý nhà nước về xuất xứ hàng hóa trên phạm vi cả nước. Hiện nay, Bộ Công Thương đang thực hiện cấp khoảng 30 thủ tục liên quan đến C/O và REX, cho thấy quy mô và mức độ phức tạp của công tác quản lý xuất xứ trong bối cảnh hội nhập.

Ở góc độ tổ chức thực thi, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Trịnh Thị Thu Hiền lưu ý, các địa phương cần đặc biệt quan tâm việc hoàn thiện cơ sở pháp lý, kiện toàn bộ máy nhân sự và bảo đảm hạ tầng số để thực hiện nhiệm vụ cấp C/O và Văn bản chấp thuận. Theo bà Hiền, phân cấp chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi đi kèm với năng lực thực thi đồng bộ, từ con người, quy trình đến hệ thống công nghệ thông tin.

Cùng với đó, hạ tầng số được xác định là trụ cột trong quản lý nhà nước về xuất xứ hàng hóa. Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Hệ thống quản lý và cấp chứng nhận xuất xứ điện tử của Bộ Công Thương hiện đã được tích hợp với Cổng Dịch vụ công Quốc gia, tạo nền tảng cho việc chuẩn hóa dữ liệu, liên thông thông tin và tăng cường giám sát quá trình cấp C/O trên môi trường số. 

Trong bối cảnh Việt Nam đã ký kết 18 hiệp định thương mại tự do, trong đó 17 hiệp định đã có hiệu lực. Nhiều hiệp định thế hệ mới yêu cầu chặt chẽ về quy tắc xuất xứ. Việc chuẩn hóa xác nhận xuất xứ hàng hóa thông qua phân cấp, phân quyền bài bản, có kiểm soát được xem là điều kiện cần thiết để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách thương mại.

Trên thực tế, quá trình phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực xuất xứ hàng hóa đã được nhiều địa phương chủ động triển khai. Theo thông tin từ Bộ Công Thương, đến nay đã có 18 Sở Công Thương được giao và tổ chức thực hiện nhiệm vụ cấp C/O theo thẩm quyền, gồm An Giang, Cà Mau, Đồng Tháp, Gia Lai, Hà Nội, Hà Tĩnh, Hải Phòng, Huế, Hưng Yên, Lạng Sơn, Lâm Đồng, Nghệ An, Ninh Bình, Phú Thọ, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Thanh Hóa và Vĩnh Long.

Việc các địa phương sớm tham gia thực hiện phân cấp, phân quyền không chỉ góp phần giảm tải cho cơ quan Trung ương, mà còn tạo điều kiện rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp xuất khẩu. 

Đồng thời, đây cũng là “bài kiểm tra thực tế” đối với năng lực tổ chức bộ máy, chất lượng nhân sự và mức độ sẵn sàng của hạ tầng số ở cấp địa phương, những yếu tố mà Thông tư 40/2025/TT-BCT yêu cầu phải được chuẩn hóa trong khung thời gian 90 ngày.

Mốc thời gian 90 ngày mà Thông tư 40/2025/TT-BCT đặt ra là nền tảng quan trọng để nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về xuất xứ hàng hóa, đồng thời tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tận dụng tốt hơn các cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế.