Cà phê Robusta tăng mạnh: Xu hướng tất yếu hay “bong bóng” nhất thời?

Giá cà phê Robusta đang trên đà tăng mạnh mẽ trong 18 tháng qua, chủ yếu do sự mất cân bằng giữa cung và cầu. Nhu cầu cà phê Robusta tăng cao trong khi nguồn cung từ các nhà sản xuất lớn như Việt Nam lại suy giảm. Tồn kho cà phê Robusta cũng đã tăng lên mức cao nhất trong 1 năm qua là 6.057 lô.

Nhu cầu thu mua cà phê Robusta trên thị trường thế giới, đặc biệt là tại Liên minh châu Âu (EU) đang tăng cao. Nhiều nhà rang xay tại EU đang tăng tốc nhập khẩu cà phê để dự trữ trước khi Quy định chống phá rừng của EU (EUDR) có hiệu lực từ đầu tháng 1/2025.

Thị trường cà phê Robusta đang chứng kiến đợt tăng giá mạnh mẽ. Ảnh: Enjoy Java

Sự cân bằng tổng thể giữa cung và cầu nghiêng về một quan điểm được chấp nhận rộng rãi hơn rằng biến động thời tiết hoặc bất kỳ sự kiện khí hậu nào khác chưa lường trước được, đặc biệt là ở các nước sản xuất chính như Brazil, Việt Nam, Colombia và Indonesia, là những nước sản xuất trung bình 120 triệu bao và xuất khẩu trung bình 80 triệu bao cà phê sang thị trường tiêu dùng, sẽ được giám sát chặt chẽ trước chu kỳ sản xuất cà phê tiếp theo vào năm 2025/26.

Tổng cục Hải quan công bố dữ liệu cho thấy xuất khẩu cà phê của Việt Nam trong tháng 6/2024 chỉ đạt 70.202 tấn, giảm 11,5% so với tháng 5/2024. Lũy kế nửa đầu năm nay, lượng cà phê xuất khẩu của cả nước chỉ đạt 893.820 tấn, giảm 11,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này khiến giá cà phê Robusta thế giới bật tăng.

Cụ thể, thị trường cà phê Robusta bước vào chu kỳ tăng giá mạnh mẽ khi nguồn cung từ các nhà sản xuất lớn, đặc biệt là từ Việt Nam, suy giảm do tác động của hiện tượng El Nino, sâu bệnh, và diện tích canh tác giảm.

Theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng cà phê của Việt Nam trong niên vụ 2021/2022 đã đạt đỉnh 31,58 triệu bao (60 kg/bao). Sau đó, suy giảm liên tục trong các niên vụ gần đây, chỉ còn 29 triệu bao (bao gồm cả cà phê Arabica) trong niên vụ 2023/2024.

USDA dự báo, sản lượng cà phê Robusta của Việt Nam trong niên vụ 2024/2025 đạt 27,9 triệu bao, giảm so với mức 28 triệu bao của niên vụ trước đó.

Robusta thường được sử dụng để chế biến cà phê phê hòa tan. Tuy nhiên, loại cà phê này đang ngày càng được các nhà rang xay sử dụng nhiều hơn để pha trộn với cà phê Arabica nhằm giảm giá thành.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp sẽ phải chứng minh nguồn gốc “sạch” (không gây mất rừng) của 7 mặt hàng, gồm: gia súc, ca cao, cà phê, dầu cọ, đậu nành, cao su và gỗ, cùng các sản phẩm được làm từ 7 nguyên liệu chính nêu trên như: thịt bò, đồ nội thất, giày da, chocolate.

Các quy định này sẽ áp dụng cho các doanh nghiệp nhập khẩu và phân phối hàng hoá vào thị trường EU, cũng như các đơn vị xuất khẩu và phân phối hàng hoá từ EU đi các thị trường khác.

EU yêu cầu các doanh nghiệp sẽ cần xác định chính xác lô đất nơi 7 sản phẩm nói trên được sản xuất và chứng minh rằng không có khu rừng nào bị chặt phá trên lô đất đó kể từ năm 2020. Các doanh nghiệp sẽ cần cung cấp bằng chứng để thẩm định, có thể sẽ bao gồm hình ảnh vệ tinh.

Các doanh nghiệp không tuân thủ quy định mới sẽ bị EU phạt tới 4% doanh thu hàng năm của họ ở thị trường EU. Quy định mới yêu cầu các cơ quan chức năng ở các nước thành viên của EU kiểm tra 9% lô hàng đến từ các các nước được coi là có rủi ro phá rừng cao, 3% lô hàng đối với các nước được dán nhãn rủi ro tiêu chuẩn và 1% lô hàng từ các nước có rủi ro thấp.

Do đó, các nhà rang xay cà phê đang cố gắng tích trữ tối đa nguồn hàng nhằm tránh yêu cầu chứng minh chuỗi cung ứng không liên quan đến đất rừng bị phá sau năm 2020.

Thị trường cà phê Robusta đang có nhiều diễn biến phức tạp. Nhà đầu tư cần theo dõi sát sao thị trường và có chiến lược đầu tư phù hợp để tránh rủi ro. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý, nhu cầu cà phê Arabica cũng đang có xu hướng tăng, tuy nhiên nguồn cung Arabica tương đối dồi dào hơn so với Robusta nên giá Arabica dự kiến sẽ ổn định hơn.