Xuất khẩu tôm Việt bứt phá trên các thị trường chủ lực

Cơ hội rộng mở cho ngành tôm Việt

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu thủy sản 11 tháng đầu năm 2024 đã đạt gần 9,2 tỷ USD, tăng trưởng ấn tượng 11,5% so với cùng kỳ năm trước. Với đà tăng trưởng này, ngành thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu 10 tỷ USD trong năm nay.

Một điểm đáng chú ý là Trung Quốc - Hồng Kông (Trung Quốc) đã vượt qua các thị trường truyền thống để trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Trong tháng 11, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này tăng mạnh 61%, đạt hơn 1,7 tỷ USD. Bên cạnh đó, thị trường Hoa Kỳ cũng ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng 21%, đạt 1,67 tỷ USD. Các thị trường truyền thống như Nhật Bản, EU và Hàn Quốc vẫn đóng góp ổn định vào tổng kim ngạch xuất khẩu.

Đối với riêng ngành tôm Việt Nam, xuất khẩu vẫn duy trì đà tăng trưởng, đạt 345,5 USD trong tháng 11, tăng 21,8% so cùng kỳ. Lũy kế 11 tháng năm 2024, mặt hàng tôm đã mang về hơn 3,6 tỷ USD, tăng 22% so cùng kỳ năm trước, chiếm 38,8% kim ngạch xuất khẩu thủy sản.

Ngành tôm Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội để bứt phá. Ảnh: Tạp chí thủy sản

Theo dự báo, sản xuất tôm toàn cầu sẽ tăng trở lại cuối năm 2024, năm 2025 duy trì ổn định. Đặc biệt, vào ngày 22/10/2024, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã công bố kết quả cuối cùng trong các cuộc điều tra về thuế chống bán phá giá (AD) và thuế chống trợ cấp (CVD) đối với tôm nước ấm đông lạnh nhập khẩu từ một số quốc gia bao gồm: Ecuador, Indonesia, Ấn Độ và Việt Nam. Trong số các nước cùng bị điều tra, mức thuế của Việt Nam thấp hơn mức thuế dành cho Ấn Độ và Ecuador, tôm Việt Nam sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn trên thị trường Hoa Kỳ.

Mùa lễ hội cuối năm và việc Việt Nam ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam – UAE (CEPA) cũng được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều cơ hội mới cho ngành thủy sản nói chung và ngành tôm nói riêng. Việc khai thác tốt dư địa từ các thị trường bằng nhiều sản phẩm chế biến sâu sẽ giúp ngành hàng tỷ đô này tiếp tục tăng trưởng và đóng góp tích cực vào mục tiêu xuất khẩu chung.

Theo các chuyên gia, sản xuất tôm toàn cầu sẽ tăng trở lại vào cuối năm 2024 và duy trì ổn định trong năm 2025. Với những lợi thế hiện có và các cơ hội mới mở ra, ngành thủy sản Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục đà tăng trưởng mạnh mẽ trong thời gian tới, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Giá nguyên liệu tăng cao, cạnh tranh khốc liệt

Ngành thủy sản Việt Nam đang đối mặt với những khó khăn khi giá nguyên liệu đầu vào, đặc biệt là tôm, tăng cao kỷ lục. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất của các doanh nghiệp mà còn đặt ra nhiều thách thức cho mục tiêu xuất khẩu.

Theo VASEP dự báo, tình trạng thiếu hụt nguồn cung tôm nguyên liệu sẽ kéo dài đến hết quý I/2025. Trong giai đoạn này, các doanh nghiệp chế biến đối mặt với thách thức lớn khi phải thu mua tôm nguyên liệu giá cao, trong khi giá thành phẩm phải cạnh tranh gay gắt với sản phẩm giá rẻ hơn từ nhiều quốc gia. Điều này khiến hiệu quả kinh doanh bị ảnh hưởng nặng nề.

Theo lãnh đạo Cục Thủy sản, chi phí, giá cả nguyên liệu đầu vào tăng kéo theo những thách thức nhất định đối với nguyên liệu cho xuất khẩu. Đơn cử, giá tôm nguyên liệu có xu hướng tăng 10 – 20% so cùng kỳ. Hơn nữa, dịch bệnh đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất nuôi trồng, dẫn đến nguồn cung tôm giảm mạnh.

Bên cạnh đó, nhu cầu xuất khẩu tôm tăng cao, đặc biệt là trong bối cảnh các thị trường lớn như Hoa Kỳ đang có những chính sách thương mại mới, đã khiến cho nguồn cung tôm càng trở nên khan hiếm. Điều này buộc các nhà máy chế biến phải tăng giá thu mua để đảm bảo nguồn nguyên liệu sản xuất.

Sản phẩm tôm chế biến được ưa chuộng tại nhiều thị trường trên thế giới. Ảnh: Tạp chí thủy sản

Bên cạnh đó, các chính sách thương mại quốc tế cũng đang đặt ra những thách thức mới cho ngành thủy sản Việt Nam. Chính sách thuế mới của Hoa Kỳ đối với hàng hóa Trung Quốc có thể tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro như tăng cước vận tải và cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ khác.

Để vượt qua những khó khăn hiện tại, các doanh nghiệp thủy sản cần có những điều chỉnh phù hợp như đa dạng hóa thị trường, không nên quá phụ thuộc vào một thị trường mà cần tìm kiếm các thị trường mới, đặc biệt là các thị trường tiềm năng như EU, ASEAN.

Tập trung hơn nữa vào thị trường nội địa với dân số lớn và nhu cầu tiêu thụ thủy sản ngày càng tăng cũng là một thị trường tiềm năng mà các doanh nghiệp không nên bỏ qua. Đầu tư vào xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm đến người tiêu dùng để nâng cao giá trị và cạnh tranh trên thị trường. Theo dõi sát sao các diễn biến của thị trường, nắm bắt các chính sách mới để đưa ra những quyết định kinh doanh phù hợp.

Ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức lớn. Tuy nhiên, với những giải pháp phù hợp và sự nỗ lực của các doanh nghiệp, ngành thủy sản Việt Nam vẫn có thể vượt qua giai đoạn khó khăn này và tiếp tục phát triển.