Xăng sinh học: Giải pháp cho môi trường và an ninh năng lượng

Sau 1 tháng mở bán xăng E10 (xăng pha 10% ethanol), Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOIL) ghi nhận mức tiêu thụ tích cực: 4 cửa hàng tại Hà Nội bán gần 240 m³, Hải Phòng khoảng 100 m³ và các cửa hàng ở Quảng Ngãi hơn 20 m³. Tại TP.HCM, Petrolimex tiêu thụ gần 1.500 m³, gấp đôi so với giai đoạn đầu triển khai, dù mới chỉ bằng 1/10 lượng xăng RON95.

Những con số này cho thấy thói quen người tiêu dùng đang dần thay đổi tích cực, nhiều người bắt đầu trải nghiệm và chấp nhận loại nhiên liệu mới.

Trao đổi với Báo Công Thương, TS. Đào Duy Anh, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), chuyển đổi sang nhiên liệu sinh học là xu hướng tất yếu. Theo đó, TS. Đào Duy Anh cho rằng, ý nghĩa đầu tiên và rõ rệt nhất của quá trình chuyển đổi sử dụng nhiên liệu sinh học là giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính, một trong những nguyên nhân chính dẫn tới biến đổi khí hậu.

Thứ hai, xăng sinh học mở ra hướng đi bền vững khi có thể tận dụng chính nguồn nguyên liệu nông nghiệp trong nước để sản xuất ethanol. Việc này không chỉ góp phần nâng cao giá trị nông sản, mà còn tạo thêm thị trường tiêu thụ ổn định cho nông dân.

Thứ ba, sử dụng xăng sinh học giúp giảm dần sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, nguồn năng lượng đang ngày càng cạn kiệt và chịu nhiều biến động về giá cả trên thị trường thế giới.

“Chính phủ đã ban hành lộ trình chuyển đổi sang nhiên liệu sinh học từ rất sớm. Tuy nhiên, để thực hiện được, chúng ta cần có những điều kiện cần và đủ. Theo đánh giá, đến nay chúng ta đã cơ bản đạt khoảng 90% yêu cầu để có thể triển khai lộ trình nhiên liệu sinh học”, TS. Đào Duy Anh cho biết.

Từ kinh nghiệm quốc tế đến thực tiễn Việt Nam

Hiện nay, điều người dân còn băn khoăn nhất chính là mức độ phù hợp của xăng sinh học đối với các dòng xe, từ phổ thông cho tới cao cấp. TS. Đào Duy Anh khẳng định, thực tiễn trong nước và quốc tế đều cho thấy loại nhiên liệu này an toàn, không gây ảnh hưởng tiêu cực đến động cơ.

Tại Việt Nam, xăng sinh học E5 đã được thử nghiệm từ năm 2014 và triển khai trên toàn quốc từ đầu năm 2018. Sau nhiều năm áp dụng, Bộ Công Thương chưa ghi nhận bất kỳ phản hồi tiêu cực nào liên quan đến ảnh hưởng của E5 đối với động cơ.

Trên thế giới, Mỹ, Brazil và nhiều nước châu Âu đã sử dụng xăng sinh học từ thập niên 1970. Riêng tại Mỹ, tỷ lệ phối trộn ethanol trong xăng phổ biến ở mức 20%, thậm chí có loại nhiên liệu lên đến 85% ethanol. Đáng chú ý, các nghiên cứu tại đây khẳng định rằng, những xe sản xuất từ sau năm 2000 hoàn toàn tương thích với các loại xăng sinh học E10, E15 đang lưu hành.

Đối với xe sang, vốn yêu cầu cao về chỉ số octan (RON 95 - 97), ethanol lại càng chứng minh lợi thế. Bởi chỉ số octan của ethanol dao động từ 107 - 110, giúp nâng cao chất lượng và hiệu suất của xăng khi phối trộn.

Ông Clarence Woo - Giám đốc Trung tâm Nhiên liệu xanh toàn cầu cho rằng: “Việc chuyển đổi năng lượng xanh rõ ràng là một thách thức, từ khả năng cung ứng, vận hành, giá cả cho đến sự chấp nhận của người tiêu dùng. Tuy vậy, điều quan trọng là hiện nay Việt Nam đã bắt đầu bước vào quá trình chuyển đổi năng lượng xanh - một ngành công nghiệp trưởng thành, sử dụng nguyên liệu ethanol”.

Theo Giám đốc Trung tâm Nhiên liệu xanh, ethanol đã được ứng dụng hơn 50 năm trên toàn thế giới, thậm chí chiếc xe đầu tiên cũng chạy bằng ethanol. Vì thế, thực sự không có nhiều sự khác biệt về ethanol sinh học trong toàn bộ quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.

Thực tế, một vấn đề khác được người tiêu dùng quan tâm là giá thành. Theo TS. Đào Duy Anh, khảo sát nhiều năm qua cho thấy giá ethanol luôn thấp hơn giá xăng khoáng. Do đó, khi phối trộn, giá xăng E10 chỉ có thể bằng hoặc rẻ hơn, chứ không cao hơn so với xăng khoáng. Đây là lợi ích kép vừa về kinh tế, vừa về môi trường. Mục tiêu lớn nhất của lộ trình chuyển đổi xăng sinh học là tiến tới thay thế hoàn toàn xăng khoáng bằng xăng sinh học. Mốc thời gian cụ thể đang được đặt ra là từ đầu năm 2026.

Để đạt được mục tiêu này, thời gian qua, Bộ Công Thương đã tích cực tháo gỡ những khó khăn từ phía doanh nghiệp và băn khoăn của người tiêu dùng, đồng thời tiếp tục khảo sát, đánh giá năng lực cung ứng và hạ tầng trong nước. Từng bước chuẩn bị sẽ giúp quá trình chuyển đổi không chỉ thuận lợi về mặt kỹ thuật, mà còn nhận được sự đồng thuận cao từ người dân và doanh nghiệp.

Có thể thấy, việc chuyển đổi sang xăng sinh học không chỉ là yêu cầu về bảo vệ môi trường, mà còn là chiến lược lâu dài nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Lộ trình nhiên liệu sinh học mới đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng bền vững của Việt Nam. Khi xăng sinh học trở thành nhiên liệu phổ biến từ năm 2026, đây sẽ không chỉ là giải pháp cho vấn đề môi trường, mà còn là cơ hội để nông sản Việt Nam bước vào chuỗi giá trị mới, tạo thêm động lực cho nền kinh tế xanh.