Thương mại tăng trưởng ấn tượng

Kể từ khi có hiệu lực, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh kinh tế Á - Âu (EAEU) đã giúp thương mại hai chiều giữa Việt Nam và các quốc gia thành viên như Nga, Belarus, Kazakhstan... tăng trưởng đáng kể. Theo ông Tạ Hoàng Linh - Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương), tổng kim ngạch thương mại song phương đã tăng gấp đôi, đạt 5,64 tỷ USD. Riêng năm 2024, xuất khẩu của Việt Nam sang các nước trong liên minh tăng tới 30%, trong khi nhập khẩu từ các nước này cũng ghi nhận mức tăng khoảng 20%.

Ông Tạ Hoàng Linh - Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Bộ Công Thương

Tỷ lệ sử dụng ưu đãi thuế quan theo hiệp định lên tới gần 80% - con số vượt trội so với nhiều hiệp định thương mại tự do khác mà Việt Nam đang thực hiện, phản ánh sự chủ động và khả năng thích ứng tốt của doanh nghiệp Việt trong việc tận dụng các cơ hội từ sân chơi này. Nhiều mặt hàng như thủy sản, giày dép, đồ chơi, sản phẩm cao su, chất dẻo, máy móc thiết bị… đều ghi nhận mức tăng trưởng xuất khẩu cao vào các nước thành viên EAEU, đặc biệt là thị trường Nga.

Hiệu quả của Hiệp định Việt Nam - EAEU không đến từ một chiều, mà là kết quả của nỗ lực chung từ cả hai phía. Trong những năm qua, bên cạnh việc triển khai cơ chế Uỷ ban liên Chính phủ và Uỷ ban hỗn hợp để tháo gỡ các vướng mắc kỹ thuật, Việt Nam và EAEU cũng thúc đẩy phối hợp hành động trong nhiều lĩnh vực thiết yếu như logistics và đặc biệt cơ chế thanh toán.

Đại sứ Nga tại Việt Nam Gennady Stepanovich Bezdetko chia sẻ, hai bên đang tiến hành các hoạt động nhằm xây dựng hệ thống điện tử cho việc chứng nhận và xác minh nguồn gốc hàng hóa, đồng thời chuẩn bị một Nghị định thư tương ứng về trao đổi điện tử dữ liệu giữa EAEU và Việt Nam. Đây là nỗ lực rất đáng chú ý trong bối cảnh xu hướng thương mại số ngày càng đóng vai trò then chốt.

Về phía Việt Nam, Bộ Công Thương cũng tích cực hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường EAEU qua các hoạt động xúc tiến thương mại, hội chợ, triển lãm, đặc biệt là cung cấp thông tin, tư vấn pháp lý về quy định kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng và cơ chế phòng vệ thương mại. Những hỗ trợ này giúp doanh nghiệp định vị được chiến lược phù hợp với từng thị trường thành viên trong khối.

Trong khối EAEU, Nga nổi bật là đối tác thương mại trọng điểm của Việt Nam. Năm 2024, thương mại song phương Việt - Nga đạt 4,6 tỷ USD, tăng hơn 25% so với năm trước đó. Trong quý I/2025, con số này tiếp tục duy trì đà tăng, vượt 1,1 tỷ USD và đến hết tháng 4/2025 đã đạt 1,57 tỷ USD.

Một số mặt hàng có sự phục hồi mạnh mẽ về xuất khẩu sang Nga có thể kể đến như thủy sản (63,78 triệu USD, tăng 7,3%), giày dép (5,9 triệu USD, tăng 140%), sản phẩm từ cao su (3,44 triệu USD, tăng 16%) và chất dẻo (10,09 triệu USD, tăng 12,4%).

Kỳ vọng mới từ hệ sinh thái hợp tác mở rộng

Triển vọng hợp tác giữa Việt Nam và EAEU càng rộng mở hơn trong bối cảnh khối này đang nỗ lực xây dựng thị trường chung thống nhất về hàng hóa, dịch vụ, vốn và lao động, hướng tới phục vụ 185,5 triệu dân. EAEU hiện cũng tích cực đàm phán hiệp định thương mại ưu đãi với UAE, Indonesia, Ai Cập và Mông Cổ. Nếu thành công, đây sẽ là cầu nối giúp hàng hóa Việt thâm nhập sâu hơn vào các thị trường khu vực châu Á - Trung Đông - Châu Phi.

Giày dép là mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Việt Nam sang EAEU. Ảnh: Gia Định

Đại sứ Kazakhstan tại Việt Nam, ông Kanat Tumysh, cũng bày tỏ kỳ vọng EAEU sẽ là cầu nối quan trọng giúp doanh nghiệp Việt tiếp cận hệ sinh thái thương mại mở rộng. Sự hiện diện của Việt Nam, với tư cách một đối tác năng động và tích cực, không chỉ có lợi cho kinh tế song phương mà còn nâng cao vị thế kinh tế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Góp sức thúc đẩy mạnh hơn quan hệ kinh tế, thương mại đồng thời tận dụng tốt các ưu đãi từ Hiệp định Việt Nam - EAEU, thời gian qua, Thương vụ Việt Nam tại Nga đã phối hợp tổ chức các hội thảo xúc tiến thương mại, diễn đàn doanh nghiệp như “Việt Nam - Uzbekistan”, “Việt Nam - Armenia”, “Việt Nam - Nga”, qua đó tạo cầu nối giao thương, tăng cường hiểu biết và tìm kiếm cơ hội đầu tư song phương.

Thương vụ Việt Nam tại Nga cũng lưu ý, doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu kỹ thị trường, tuân thủ nghiêm ngặt quy định sở tại về chất lượng, bao bì, nhãn mác. Việc đăng ký bảo hộ thương hiệu tại thị trường Nga cần được chú trọng để tránh rủi ro pháp lý. Đặc biệt, với các mặt hàng có lợi thế như cà phê, chè, trái cây, hạt tiêu…, doanh nghiệp nên xem xét đầu tư sản xuất tại chỗ để tận dụng ưu đãi sâu hơn từ phía Nga và EAEU.