Nhìn từ chỉ dẫn địa lý “Lâm Đồng” cho cà phê

Toàn tỉnh Lâm Đồng hiện đang có 21 nhãn hiệu cà phê được đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, trong đó có 15 nhãn hiệu thông thường; 6 nhãn hiệu hàng hóa, như cà phê Đắk Mil, Bazan, Arabica LangBiang, Arabica Cầu Đất… và thương hiệu “Đà Lạt - kết tinh kỳ diệu từ đất lành”.

Với 33 mã số vùng trồng cà phê đã được cấp, cho sản lượng hơn 3.330 tấn; diện tích 118.900 ha cà phê được chứng nhận sản xuất bền vững theo các tiêu chuẩn VietGAP, 4C, UTZ, Rainforest, hữu cơ... Tuân thủ các tiêu chuẩn này được xem là “chìa khóa” để cà phê Lâm Đồng tiếp cận các thị trường khó tính, nâng giá trị thương hiệu và đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm.

Mới đây, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng đã phối hợp cùng với Cục Sở hữu trí tuệ, Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam cùng các đơn vị có liên quan tổ chức Hội nghị công bố Chỉ dẫn địa lý “Lâm Đồng” cho sản phẩm cà phê của tỉnh Lâm Đồng. Đây được đánh giá là sự kiện mang ý nghĩa chiến lược, định vị giá trị mới cho sản phẩm cà phê Lâm Đồng trên bản đồ cà phê thế giới, khẳng định đặc trưng sản phẩm, nguồn gốc xuất xứ và chất lượng vượt trội của sản phẩm Arabica và Robusta Lâm Đồng.

Như vậy, với từ khóa “truy xuất nguồn gốc” và “chứng nhận xuất xứ” đã làm thay đổi tư duy trồng trọt và sản xuất của chuỗi liên kết sản xuất- tiêu thụ cà phê chất lượng cao, nhà nông đã dần chuyển từ tư duy “sản lượng” sang “chất lượng và giá trị”, chú trọng quy trình sản xuất sạch, thu hái chọn lọc, chế biến ướt và phơi đạt chuẩn.

Công nghệ truy xuất nguồn gốc- nâng tầm thương hiệu nông sản

Từ câu chuyện thành công với chỉ dẫn địa lý “Lâm Đồng” cho cà phê. Nhìn rộng hơn, địa phương này cũng đang có những chiến lược dài hơi cho các sản phẩm nông nghiệp của mình với truy xuất nguồn gốc và xuất xứ sản phẩm. Bởi đây là then chốt nâng tầm sản phẩm đặc thù của địa phương.

Lâm Đồng được biết đến là địa phương có diện tích nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao lớn nhất cả nước, với tỷ lệ trên 21%, đặc biệt tập trung phát triển các sản phẩm chủ lực như rau, hoa, cà phê, dâu tây, nhằm nâng cao chất lượng, sản lượng và giá trị.

Đặc biệt, nhiều nhà nông đã biết áp dụng công nghệ Internet vạn vật (IoT) và chuyển đổi số được ứng dụng đa dạng trong quản lý trang trại. Những cảm biến thông minh giúp giám sát môi trường, đất đai, nhiệt độ, độ ẩm, từ đó đưa ra các cảnh báo sớm về điều kiện canh tác cũng như tối ưu hóa các quy trình sản xuất. Việc ứng dụng công nghệ số không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn thúc đẩy việc thu thập, phân tích và quản lý dữ liệu nông nghiệp chính xác hơn.

Chính vì sớm áp dụng công nghệ trong sản xuất, Lâm Đồng cũng là địa phương tiên phong áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc sản phẩm với các sản phẩm nông nghiệp. Đây là bước đi chiến lược nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, củng cố uy tín trên thị trường và đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của người tiêu dùng cũng như các thị trường xuất khẩu.

Nói về công nghệ này, một trong những doanh nghiệp tiên phong truy xuất nguồn gốc nông nghiệp phải kể đến Đà Lạt Gap.

Cách đây gần 15 năm, khi nông dân vùng rau Đà Lạt còn quen với kiểu canh tác truyền thống, sản xuất rau sạch vẫn là rất mới thì nhà nông Lê Văn Cường đã ấp ủ mong ước đưa nông sản Đà Lạt ra thế giới. Công ty TNHH Đà Lạt Gap ra đời với kỳ vọng của người sáng lập là đưa các sản phẩm rau an toàn, đạt chuẩn của Đà Lạt đến tay người tiêu dùng quốc tế. Đến năm 2009, các nông sản của Đà Lạt Gap đã được Ủy ban Tiêu chuẩn hóa thực phẩm quốc tế - Codex chứng nhận đạt tiêu chuẩn của hệ thống phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn (HACCP). Từ đó, sản phẩm rau của ông Cường được chứng nhận đạt chuẩn thực hành sản xuất nông nghiệp tốt quốc tế theo tiêu chuẩn Global Gap. Hiện tại, Đà Lạt Gap là thương hiệu uy tín, mỗi năm cung cấp trên 1.000 tấn loại rau, củ đạt chuẩn châu Âu cho thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc.

Ông Cường cho biết: “Để đạt tiêu chuẩn GlobalGap, công ty phải đáp ứng 120 tiêu chí nghiêm ngặt về các yếu tố: con người, môi trường, thực phẩm... do tổ chức Control Union của Hà Lan là đơn vị kiểm soát, phân tích, đánh giá theo định kỳ. Để làm được điều này, tất cả các sản phẩm rau sạch của công ty phải có nhật ký sản xuất, ghi lại toàn bộ quá trình trồng và chăm sóc để đảm bảo người tiêu dùng có thể truy xuất ngược nguồn gốc sản phẩm”.

Theo ông Nguyễn Hoài Trung, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng: Hiện nay, nhiều sản phẩm nông sản của Lâm Đồng đã được cấp mã vùng trồng, mã cơ sở đóng gói và được gắn nhãn truy xuất nguồn gốc chính thức. Việc ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc là giải pháp bắt buộc trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, đồng thời các thị trường nhập khẩu cũng đặt ra những tiêu chuẩn nghiêm ngặt về sản phẩm nông nghiệp.

Các giải pháp truy xuất nguồn gốc hiện đại gồm việc tích hợp dữ liệu từ quá trình sản xuất, thu hoạch đến đóng gói và phân phối, được triển khai đồng bộ nhằm bảo đảm thông tin minh bạch và chính xác. Nền tảng truy xuất nguồn gốc cũng mở rộng kết nối với Cổng thông tin Truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa quốc gia, tạo điều kiện thuận lợi cho việc kiểm tra, giám sát và quảng bá sản phẩm.

Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng đã và đang triển khai nhiều lớp tập huấn, hội thảo nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin, quy trình truy xuất nguồn gốc cho nông dân và doanh nghiệp. Mục tiêu là giúp người sản xuất nhận thức được tầm quan trọng của công nghệ trong quản lý sản xuất và thương mại, đồng thời hướng tới xây dựng một chuỗi giá trị nông sản hiện đại, minh bạch.

Tuy nhiên, việc triển khai công nghệ truy xuất nguồn gốc và các hệ thống công nghệ cao vẫn còn nhiều khó khăn. Đa số các nông hộ quy mô nhỏ và doanh nghiệp vừa, nhỏ còn hạn chế về nhận thức, tài chính, hạ tầng kỹ thuật và công nghệ số. Chi phí đầu tư ban đầu cho các hệ thống tự động, cảm biến IoT, công nghệ blockchain… vẫn cao so với khả năng đáp ứng của nhiều đơn vị.

Mặc dù còn nhiều thách thức phải vượt qua, Lâm Đồng với thế mạnh về nông nghiệp công nghệ cao dẫn đầu cả nước, đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu đi đầu cả nước trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2030 của Lâm Đồng là xây dựng nền nông nghiệp xanh, sạch, bền vững, hài hòa giữa hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường cảnh quan. Điều này đòi hỏi phải kiểm soát chặt chẽ các yếu tố đầu vào như giống, vật tư, quy trình sản xuất, đồng thời tăng cường các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, bảo vệ đất và nước.