Hoàn thiện hạ tầng, mở rộng cơ hội giao thương

Thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia 1719 về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, tỉnh Lào Cai đã tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng, cải tạo hệ thống chợ, coi đây là một trong những hạng mục trọng tâm nhằm thúc đẩy giao thương và nâng cao đời sống nhân dân.

Theo Ban Dân tộc tỉnh Lào Cai, trong giai đoạn 2021 - 2025, xác định hạ tầng thương mại là mắt xích quan trọng trong chuỗi tiêu thụ nông sản, Lào Cai đã mạnh tay đầu tư nâng cấp và mở rộng hệ thống chợ tại các địa bàn vùng cao. Cụ thể, tỉnh đã huy động tổng vốn 39,5 tỷ đồng cho 9 dự án xây dựng và cải tạo chợ, trong đó 3 chợ được xây mới với tổng kinh phí gần 28 tỷ đồng, còn lại là các hạng mục cải tạo, nâng cấp 6 chợ hiện hữu. Nguồn vốn đến từ ngân sách Trung ương, địa phương và cả xã hội hóa, cho thấy sự chung tay của nhiều bên trong việc phát triển thương mại vùng biên.

Việc hoàn thiện cơ sở vật chất không chỉ giúp người dân có điều kiện thuận lợi để giao thương mà còn mở ra cơ hội để nông sản địa phương từng bước bước vào quỹ đạo tiêu thụ chuyên nghiệp. Các chợ vùng cao đang dần chuyển mình từ hình thức trao đổi nhỏ lẻ sang mô hình thương mại hiện đại hơn, nơi không chỉ diễn ra hoạt động mua bán mà còn là không gian quảng bá văn hóa, giới thiệu sản phẩm OCOP và kết nối giữa người dân với doanh nghiệp, nhà phân phối.

Đến nay, chương trình đã hỗ trợ địa phương triển khai nhiều công trình chợ vùng cao. Điển hình như chợ trung tâm xã Si Ma Cai được đầu tư xây dựng, tạo điểm giao thương hàng hóa nông sản, dược liệu của bà con Mông, Nùng, Phù Lá. Huyện Bát Xát (nay là xã Bát Xát) cũng đã hình thành chợ Mường Hum và nâng cấp một số chợ phiên truyền thống, đáp ứng nhu cầu trao đổi nông sản, vật tư nông nghiệp, hàng tiêu dùng.

Đặc biệt, chợ phiên Bắc Hà - linh hồn thương mại vùng cao được quan tâm đầu tư chỉnh trang, nâng cấp hạ tầng. Đây không chỉ là nơi buôn bán, trao đổi hàng hóa mà còn là điểm đến du lịch nổi tiếng, thu hút hàng nghìn lượt du khách trong và ngoài nước, góp phần quảng bá bản sắc văn hóa các dân tộc Lào Cai.

Đến nay, toàn tỉnh Lào Cai có gần 90 chợ, trong đó nhiều chợ được xây dựng, cải tạo từ nguồn vốn chương trình 1719 và các chương trình mục tiêu khác. Việc hình thành hệ thống hạ tầng thương mại tương đối hoàn chỉnh ở miền núi đã góp phần giảm bớt tình trạng buôn bán tự phát, tạo điều kiện cho sản phẩm nông sản địa phương tìm được đầu ra ổn định.

Điểm đáng chú ý trong triển khai chương trình 1719 tại Lào Cai là việc xây dựng chợ không chỉ dừng ở hạ tầng mà còn gắn kết với gìn giữ nét văn hóa vùng cao. Ở nhiều nơi, chợ phiên được tổ chức định kỳ vẫn giữ nguyên đặc trưng truyền thống - nơi bà con trao đổi từ mớ rau, con gà, tấm vải thổ cẩm cho đến các sản phẩm nông sản hàng hóa.

Các chợ tại Bắc Hà, Mường Khương, Si Ma Cai không chỉ là điểm trao đổi hàng hóa mà còn là không gian gặp gỡ, giao lưu văn hóa, nơi hội tụ sắc màu thổ cẩm, tiếng khèn, điệu hát dân gian. Nhờ nguồn lực hỗ trợ từ chương trình, không gian chợ đã khang trang hơn, sạch sẽ hơn, song vẫn giữ được hồn cốt của “chợ tình”, “chợ phiên” đặc trưng vùng cao.

Ngoài ra, Lào Cai còn gắn xây dựng chợ với định hướng phát triển du lịch cộng đồng. Nhiều chợ trở thành điểm nhấn trong hành trình khám phá miền núi, góp phần tăng thu nhập cho bà con không chỉ nhờ bán nông sản mà còn từ dịch vụ du lịch, ẩm thực. Chợ Bắc Hà, chợ Cán Cấu là minh chứng rõ nét khi vừa là không gian giao thương nông sản, vừa là “địa chỉ đỏ” trong bản đồ du lịch Tây Bắc.

Chị Vàng Thị Dở, tiểu thương ở Bắc Hà chia sẻ: “Chợ giờ đã sạch sẽ, có khu vực kiên cố để bày bán nên bà con yên tâm hơn, khách du lịch cũng đến nhiều hơn. Nông sản, thổ cẩm của mình bán được giá, cuộc sống cải thiện rõ rệt.”

Động lực phát triển kinh tế vùng cao

Có thể thấy, hệ thống chợ vùng cao được xây dựng, nâng cấp trong khuôn khổ chương trình 1719 không chỉ là công trình hạ tầng mà còn là “động lực phát triển kinh tế” cho đồng bào. Các chợ đã góp phần đưa hàng hóa vùng cao hòa vào dòng chảy thương mại, thúc đẩy tiêu thụ nông sản, nâng cao giá trị sản phẩm.

Đối với chính quyền địa phương, chợ là điểm trung chuyển, kết nối sản phẩm địa phương với doanh nghiệp, hợp tác xã, từ đó tạo chuỗi cung ứng bền vững. Nhiều loại nông sản đặc sản như mận Tam Hoa, lê Tai Nung, chè Shan tuyết, thảo quả, dược liệu… được đưa vào chợ, tiếp cận hệ thống phân phối rộng rãi, dần khẳng định thương hiệu.

Trong thời gian tới, Lào Cai đặt mục tiêu tiếp tục huy động các nguồn lực để đầu tư nâng cấp hạ tầng thương mại vùng cao, nhất là hệ thống chợ trung tâm xã. Cùng với đó, địa phương sẽ chú trọng đào tạo kỹ năng kinh doanh cho tiểu thương, hỗ trợ quảng bá sản phẩm, kết hợp thương mại với du lịch nhằm tạo giá trị bền vững.

Chương trình 1719 đã và đang mang lại những đổi thay tích cực, giúp đồng bào các dân tộc Lào Cai tiếp cận hạ tầng thương mại văn minh, góp phần rút ngắn khoảng cách phát triển với khu vực đồng bằng.