9 tháng năm 2024, xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang các thị trường trong khối EU đạt gần 3,08 tỷ USD, tăng 9,6% so với cùng kỳ năm 2023. Hà Lan và Đức là 2 thị trường có tỷ trọng lớn nhất khi chiếm 46,45% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may sang khối EU. Xuất khẩu sang Hà Lan nhiều nhất đạt gần 880,11 triệu USD, tăng 24,85% so với cùng kỳ năm 2023; xuất khẩu sang thị trường Đức đạt gần 562,48 triệu USD, giảm 10,96% so với cùng kỳ năm 2023.

Dự báo từ nay đến cuối năm, sức mua tại thị trường EU sẽ phục hồi mạnh mẽ do nhu cầu tiêu dùng phục vụ các dịp lễ Tết. Do vậy, xuất khẩu hàng dệt may sang EU cuối năm 2024 cũng được nhận định sẽ cải thiện rõ rệt, giúp sức cùng ngành dệt may Việt Nam đạt mục tiêu xuất khẩu 44 tỷ USD trong năm 2024.

Xuất khẩu hàng dệt may sang EU dự báo phục hồi mạnh. Ảnh: Dony

Dự báo sáng là vậy tuy nhiên, đại diện Thương vụ Việt Nam tại Bỉ, Luxembourg và EU, thông tin, thị trường dệt may EU đang có những thay đổi lớn ở nhiều khía cạnh, đòi hỏi các nhà cung cấp phải có hướng tiếp cận mới phù hợp.

Trong đó, người mua hàng EU ngày càng hướng tới các yêu cầu khắt khe hơn về tính bền vững. Tính bền vững không phải là một sự lựa chọn. Nhiều yêu cầu về tính bền vững về xã hội và môi trường đã trở thành luật và nếu không tuân thủ, nhà sản xuất sẽ không thể xuất khẩu hàng may mặc sang EU. Đồng thời, tính bền vững yêu cầu các công ty phải chịu rất nhiều trách nhiệm, chủ yếu như tính minh bạch của chuỗi cung ứng và giảm thiểu lượng khí thải carbon...

Về yêu cầu pháp lý mới, nổi bật hiện nay là Chiến lược dệt may tuần hoàn và bền vững như một phần của Thỏa thuận Xanh châu Âu (EGD) - Chương trình tổng thể và dài hạn của EU nhằm ứng phó với các vấn đề khẩn cấp về khí hậu toàn cầu đến năm 2050. Các yêu cầu bắt buộc về tính bền vững đã ngày càng khắt khe hơn trong nhiều thập kỷ, nhưng gần đây, EU và các quốc gia thành viên đã tăng tốc độ, phạm vi của các luật mới này. Đơn cử là các quy tắc hiện hành về an toàn sản phẩm, sử dụng hóa chất, ghi nhãn và quyền sở hữu trí tuệ, quy định nhập khẩu mới liên quan đến các lĩnh vực như: Thẩm định chi tiết, Báo cáo giảm lượng khí thải carbon, chống phá rừng (đối với da), Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, quyền sửa chữa cho người tiêu dùng cuối, việc sử dụng có chủ ý vi nhựa và "tẩy xanh"...

Để đáp ứng với những yêu cầu của EU và cũng là xu thế toàn cầu, đòi hỏi các nhà sản xuất phải chuyển đổi sang hướng phát triển xanh, bền vững nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm và giá trị trong chuỗi.

Cũng theo đại diện Thương vụ Việt Nam tại Bỉ, Luxembourg và EU, nhiều nhà mua hàng may mặc ở EU đang tìm kiếm các địa điểm sản xuất thay thế ở châu Phi. Tuy nhiên do năng suất thấp và nhiều yếu tố khác nên châu Phi vẫn chưa trở thành một lựa chọn thay thế cạnh tranh cho châu Á.

Với những thay đổi về xu hướng tiêu dùng, pháp lý tại EU, các chuyên gia nhận định buộc phải đáp ứng nếu doanh nghiệp dệt may trong nước không muốn mất thị phần. Theo đó, giải pháp chính của ngành dệt may sẽ đến từ việc đầu tư cho phát triển bền vững, phát triển khoa học công nghệ và nguồn nhân lực. Trong đó, thu hút các dự án dệt, nhuộm hoàn tất công nghệ cao vào các khu công nghiệp; đầu tư sản xuất các loại nguyên liệu mới có nguồn gốc tự nhiên, thân thiện môi trường; chuyển đổi số, đầu tư phát triển ngành thời trang dệt may.

Chính phủ đồng hành cùng doanh nghiệp để xây dựng “chiến lược xanh hóa”, đầu tư các nhà máy có hạ tầng đạt chuẩn mực đánh giá của các nhãn hàng như môi trường làm việc, nước thải, khí thải, năng lượng tái tạo bằng điện mặt trời áp mái...

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý chức năng của Việt Nam cần đề nghị EU hỗ trợ kỹ thuật và hướng dẫn để đáp ứng các quy định mới của EU. Việc chủ động thích ứng với các quy định mới với sự hỗ trợ của EU sẽ giúp Việt Nam tranh thủ được vị trí tốt trên thị trường EU.

Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (Hiệp định EVFTA) vẫn là yếu tố cực kỳ thuận lợi cho doanh nghiệp dệt may trong nước tận dụng và gia tăng xuất khẩu sang EU. Do đó, doanh nghiệp chủ động cập nhật thông tin về quy tắc xuất xứ của Hiệp định EVFTA, bởi quy tắc xuất xứ hàng hóa trong hiệp định này không chỉ có thêm quy định mới mà cách diễn đạt các tiêu chí xuất xứ cũng khác so với các hiệp định mà Việt Nam đang tham gia. Để có thể áp dụng một cách chuẩn xác, doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần phải hiểu rõ và hiểu đúng quy định.

Chủ động nguồn cung nguyên phụ liệu đặc biệt là nguyên phụ liệu chất lượng cao và thân thiện với môi trường. Với các tiêu chuẩn khắt khe về nguồn gốc, các doanh nghiệp dệt may cần trọng tâm xây dựng nhà xưởng, máy móc, chủ động nguồn nguyên phụ liệu ngay trong nước để hạn chế việc nhập khẩu nguồn nguyên liệu từ bên ngoài.