C/O điện tử - “chìa khóa mềm” tháo điểm nghẽn xuất xứ cho xuất khẩu số sang EU

Thương mại điện tử xuyên biên giới đang nổi lên như một kênh xuất khẩu quan trọng của Việt Nam trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu tái cấu trúc và nhu cầu mua sắm trực tuyến tại các thị trường phát triển, đặc biệt là Liên minh châu Âu (EU). Không chỉ mở ra cơ hội tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng cuối, thương mại điện tử còn giúp doanh nghiệp rút ngắn khâu trung gian, đa dạng hóa thị trường và linh hoạt hơn trong tổ chức sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, đi cùng với cơ hội là những yêu cầu ngày càng chặt chẽ về xuất xứ hàng hóa, minh bạch chuỗi cung ứng và tuân thủ các Hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó EVFTA đóng vai trò then chốt.

Trong bức tranh đó, việc chuyển đổi từ chứng nhận xuất xứ giấy sang chứng nhận xuất xứ điện tử (C/O điện tử) không chỉ là một bước cải cách thủ tục hành chính, mà đang dần trở thành “hạ tầng mềm” thiết yếu, giúp hàng hóa Việt Nam đủ điều kiện và nâng cao năng lực cạnh tranh khi thâm nhập thị trường EU qua kênh thương mại điện tử.

Từ góc độ quản lý nhà nước, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết: “Công tác cấp chứng nhận xuất xứ hàng hóa trong thời gian qua luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh thực thi các FTA thế hệ mới và chuyển đổi số hoạt động xuất khẩu”.

Theo ông Hải, việc phối hợp chặt chẽ với các địa phương giữ vai trò then chốt nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và hiệu quả trong triển khai cấp C/O. Thời gian qua, Bộ Công Thương đã và đang hỗ trợ các địa phương tổ chức tập huấn, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ trực tiếp thực hiện nhiệm vụ cấp C/O, giúp nắm vững quy định về xuất xứ hàng hóa cũng như quy trình, thủ tục triển khai trên thực tế.

Bước sang năm 2026, nhiệm vụ này tiếp tục được đặt ở vị trí ưu tiên, với mục tiêu tất cả các địa phương đều tham gia cấp C/O, bảo đảm quá trình xử lý nhanh, chính xác và thuận lợi cho doanh nghiệp. Ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh, nếu việc cấp C/O không bảo đảm độ tin cậy, có thể dẫn tới hệ quả nghiêm trọng như bị đối tác nhập khẩu nghi ngờ hoặc từ chối chứng từ, qua đó tác động trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu và uy tín hàng hóa Việt Nam.

Bên cạnh đó, ông Trần Thanh Hải cũng thẳng thắn chia sẻ những hạn chế mang tính cấu trúc của xuất khẩu Việt Nam đã tồn tại nhiều năm như giá trị gia tăng thấp, phụ thuộc lớn vào gia công, mức độ nội địa hóa còn hạn chế ở các ngành chủ lực như dệt may, da giày. Những yếu tố này khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong đáp ứng quy tắc xuất xứ và tận dụng ưu đãi thuế quan từ EVFTA.

“Trong giai đoạn 2026-2030, một trong những định hướng trọng tâm được cơ quan quản lý xác định là chủ động và đa dạng hóa nguồn nguyên liệu, từng bước giảm phụ thuộc vào bên ngoài, hạn chế rủi ro gian lận hoặc nghi ngờ về xuất xứ. Song song với đó là yêu cầu đổi mới sáng tạo, làm chủ khoa học, công nghệ và đẩy mạnh chuyển đổi số, nhằm nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh cho hàng hóa xuất khẩu”, ông Hải nhấn mạnh.

Doanh nghiệp tăng tốc xanh hóa, chuẩn hóa xuất xứ để vào sâu thị trường EU

Từ thực tiễn doanh nghiệp, bà Thảo Thị Thanh Mai - đại diện Công ty Vải Đông Phương chia sẻ: “Yêu cầu ngày càng cao từ thị trường EU đang buộc doanh nghiệp phải thay đổi toàn diện cách tiếp cận, từ sản xuất, nguyên liệu đến hồ sơ xuất xứ và tiêu chuẩn môi trường”.

Theo bà Mai, việc tham gia các triển lãm ngành dệt may không chỉ nhằm quảng bá sản phẩm mà còn là cơ hội quan trọng để doanh nghiệp cập nhật xu hướng thị trường, nắm bắt yêu cầu mới từ các đối tác quốc tế. Qua nhiều kỳ triển lãm tổ chức tại Hà Nội, doanh nghiệp nhận thấy quy mô và mức độ chuyên nghiệp ngày càng được nâng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho kết nối chuỗi cung ứng và mở rộng hợp tác.

Về sản phẩm, Công ty Vải Đông Phương tập trung vào các dòng vải và sản phẩm may mặc phục vụ xuất khẩu, trong đó chủ lực là áo chần bông, áo hai lớp và áo lông vũ. Các sản phẩm này được cung ứng cho thị trường xuất khẩu, thị trường nội địa cũng như các đơn hàng gia công thương hiệu, đồng thời phân phối cho nhiều nhà máy trong chuỗi sản xuất.

Liên quan đến chứng nhận xuất xứ, bà Mai cho biết: "Nhà máy của doanh nghiệp hiện đặt tại Tô Châu (Trung Quốc) và đã có đầy đủ giấy chứng nhận xuất xứ, hồ sơ pháp lý để xuất khẩu sang các thị trường như Hàn Quốc và châu Âu. Trên cơ sở đó, doanh nghiệp đang tiếp tục nghiên cứu mở rộng sang các thị trường mới như Thái Lan, Lào và một số quốc gia khác nhằm đa dạng hóa đầu ra, giảm rủi ro phụ thuộc vào một thị trường".

Đáng chú ý, xu hướng “xanh hóa” sản xuất cũng đang trở thành yêu cầu bắt buộc đối với doanh nghiệp muốn thâm nhập sâu vào thị trường EU. Theo bà Thào Thị Thanh Mai, doanh nghiệp đã đầu tư đầy đủ dây chuyền và tiêu chuẩn sản xuất xanh, sử dụng sợi tái chế từ nguồn rác thải tái chế, đồng thời đáp ứng các chứng nhận môi trường theo yêu cầu từng thị trường nhập khẩu. Việc này không chỉ giúp giảm phát thải, bảo vệ môi trường mà còn nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sản phẩm.

Thực tế cho thấy, C/O điện tử không chỉ là công cụ cải cách thủ tục hành chính, mà đang từng bước trở thành trụ cột hỗ trợ xuất khẩu trong kỷ nguyên số. Khi được triển khai đồng bộ và kết nối hiệu quả với hải quan, logistics và các nền tảng thương mại điện tử, C/O điện tử sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam giảm chi phí, rút ngắn thời gian tiếp cận thị trường và nâng cao uy tín về minh bạch xuất xứ, yếu tố then chốt để hàng Việt đứng vững và phát triển bền vững tại thị trường EU.