Lồng ghép đào tạo xuất xứ: Cách làm linh hoạt trong giai đoạn đầu phân cấp C/O

Từ ngày 15/10/2025, Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long chính thức được giao thực hiện nhiệm vụ cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Trong bối cảnh thời gian triển khai ngắn, số lượng doanh nghiệp phát sinh hồ sơ C/O chưa nhiều, Sở Công Thương đã lựa chọn cách tiếp cận linh hoạt trong công tác đào tạo, nâng cao năng lực cho doanh nghiệp.

Trả lời Báo Công Thương, ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long cho biết, ngay trong giai đoạn đầu, Sở chưa tổ chức các chương trình tập huấn chuyên sâu riêng về C/O, mà tập trung lồng ghép nội dung về xuất xứ hàng hóa, quy tắc xuất xứ và tận dụng ưu đãi thuế quan vào các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp đang triển khai.

“Do mới bắt đầu thực hiện nhiệm vụ cấp C/O, chúng tôi xác định cần làm từng bước, bảo đảm doanh nghiệp hiểu đúng, làm đúng ngay từ đầu, tránh sai sót phát sinh về sau”, ông Trần Quốc Tuấn cho biết.

Một trong những hoạt động tiêu biểu là Hội thảo với chủ đề “Từ nguy cơ đến cơ hội: Thích ứng chính sách thuế Hoa Kỳ – Giải pháp phát triển xuất khẩu bền vững cho doanh nghiệp Vĩnh Long” do Sở Công Thương tổ chức. Trong khuôn khổ hội thảo, nội dung về xuất xứ hàng hóa và hồ sơ C/O được đưa vào như một chuyên đề trọng tâm, gắn trực tiếp với các rủi ro chính sách và yêu cầu ngày càng chặt chẽ của thị trường nhập khẩu.

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long nhấn mạnh: “Thông qua hội thảo, chúng tôi không chỉ phổ biến quy định mà còn giúp doanh nghiệp nhận diện rõ các rủi ro liên quan đến hồ sơ xuất xứ, nhất là trong bối cảnh Hoa Kỳ và nhiều thị trường lớn đang tăng cường kiểm soát, điều tra gian lận”. Từ đó, doanh nghiệp được định hướng cách hoàn thiện chứng từ, giảm sai sót C/O và chủ động hơn trong tận dụng ưu đãi thuế quan.

Theo đó, đây là bước chuẩn bị quan trọng để tiến tới các chương trình đào tạo chuyên sâu hơn trong thời gian tới. “Khi số lượng doanh nghiệp phát sinh hồ sơ C/O tăng lên, Sở sẽ tổ chức các lớp tập huấn theo từng FTA, từng nhóm ngành hàng, bảo đảm sát thực tế và tránh hình thức”, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long cho biết thêm.

Giảm 100% hồ sơ bị trả về

Thực tiễn triển khai công tác cấp C/O tại Vĩnh Long thời gian qua cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm sai sót hồ sơ. Tính đến nay, Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long đã tiếp nhận và xử lý 128 hồ sơ C/O của Công ty Cổ phần Sản xuất Kinh doanh Xuất nhập khẩu Vĩnh Long, chủ yếu là các mặt hàng thủ công mỹ nghệ.

Theo Giám đốc Sở Công Thương, các hồ sơ C/O này cơ bản bảo đảm đúng quy định, ít sai sót và chưa phát sinh trường hợp hồ sơ bị trả về. “Có thể khẳng định, việc nâng cao nhận thức và tuân thủ quy tắc xuất xứ đã giúp doanh nghiệp giảm 100% tỷ lệ hồ sơ C/O bị trả về”, ông Trần Quốc Tuấn nhấn mạnh.

Kết quả này cho thấy, dù chưa tổ chức tập huấn chuyên sâu riêng về C/O, nhưng việc lồng ghép nội dung xuất xứ trong các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp đã phát huy hiệu quả. Doanh nghiệp không chỉ nắm được yêu cầu kỹ thuật, mà còn hiểu rõ tầm quan trọng của việc chuẩn hóa hồ sơ ngay từ đầu.

Tuy nhiên, lãnh đạo Sở cũng thẳng thắn chỉ ra một số lỗi vẫn còn lặp lại, chủ yếu mang tính kỹ thuật. “Trong quá trình khai báo trên hệ thống eCoSys, một số doanh nghiệp vẫn quên xác nhận trạng thái ‘issued’. Đây là lỗi thao tác, không phải lỗi về nội dung xuất xứ, nhưng nếu không khắc phục kịp thời sẽ ảnh hưởng đến tiến độ xử lý hồ sơ”, ông Trần Quốc Tuấn cho biết.

Trước thực tế này, Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long đã tiếp tục hướng dẫn doanh nghiệp rà soát quy trình khai báo điện tử, nhấn mạnh các bước kỹ thuật quan trọng. Việc hỗ trợ được thực hiện thường xuyên, kịp thời, nhất là với những doanh nghiệp lần đầu thực hiện thủ tục C/O tại địa phương. “Quan điểm của Sở là đồng hành cùng doanh nghiệp, hỗ trợ để doanh nghiệp làm đúng ngay từ đầu, thay vì xử lý sai sót về sau”, Giám đốc Sở Công Thương chia sẻ.

Chủ động chặn gian lận xuất xứ từ sớm

Mặc dù đến thời điểm hiện tại, Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long chưa phát sinh hồ sơ C/O đối với mặt hàng nông sản, song trước nguy cơ gian lận xuất xứ trong lĩnh vực này, Sở xác định phải chủ động phòng ngừa từ sớm, từ xa.

Theo Giám đốc Sở Công Thương, các biện pháp kiểm tra, giám sát đang được triển khai theo hướng quản lý rủi ro, sẵn sàng áp dụng ngay khi phát sinh hồ sơ. “Chúng tôi tăng cường thẩm tra hồ sơ cấp C/O, đối chiếu chặt chẽ giữa nguồn gốc nguyên liệu, quy trình sản xuất và năng lực thực tế của doanh nghiệp. Những trường hợp có dấu hiệu rủi ro sẽ được đưa vào diện hậu kiểm”, ông Trần Quốc Tuấn cho biết.

Bên cạnh đó, Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long cũng đẩy mạnh phối hợp với cơ quan hải quan và Bộ Công Thương trong trao đổi, cảnh báo thông tin. “Việc phối hợp liên ngành là rất quan trọng để kịp thời ngăn chặn các hành vi ‘mượn xuất xứ’, ‘lắp ráp đơn giản’ nhằm hưởng ưu đãi thuế quan”, Giám đốc Sở nhấn mạnh.

Từ thực tiễn xử lý 128 hồ sơ C/O đã phát sinh, Sở đã xác định rõ các dấu hiệu rủi ro cần tăng cường hậu kiểm, như tần suất đề nghị cấp C/O tăng đột biến; kim ngạch xuất khẩu hoặc chủng loại hàng hóa thay đổi bất thường; hồ sơ C/O không thống nhất với hồ sơ hải quan, chứng từ thương mại hoặc thông tin về nguồn nguyên liệu đầu vào.

Ngoài ra, các doanh nghiệp mới thành lập, doanh nghiệp có thay đổi đột ngột về địa điểm, quy trình sản xuất, cũng như các trường hợp theo cảnh báo của Bộ Công Thương và cơ quan hải quan cũng được đưa vào diện theo dõi. “Hậu kiểm không nhằm gây khó cho doanh nghiệp, mà để bảo đảm tính minh bạch, bảo vệ uy tín hàng hóa xuất khẩu của Vĩnh Long và quyền lợi của những doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc”, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long khẳng định.

Có thể thấy, minh bạch xuất xứ không chỉ là yêu cầu kỹ thuật để hưởng ưu đãi thuế quan, mà đã trở thành nền tảng cho xuất khẩu bền vững. Thông qua cách làm linh hoạt trong đào tạo, hỗ trợ sát thực tế, cùng với quản lý rủi ro và hậu kiểm có trọng tâm, Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long đang từng bước giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực tuân thủ C/O, phòng ngừa gian lận xuất xứ và bảo vệ uy tín hàng hóa địa phương. Khi doanh nghiệp được đồng hành đúng cách, C/O không còn là “rào cản” thủ tục, mà trở thành công cụ quan trọng để Vĩnh Long khai thác hiệu quả các FTA và mở rộng thị trường xuất khẩu một cách bền vững.