Vì sao Việt Nam nhập khẩu 102.000 tấn cà phê dù lượng xuất khẩu đứng thứ 2 thế giới?

Chiều ngày 10/11, Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam (VICOFA) đã tổ chức hội nghị tổng kết niên vụ 2022-2023 và phương hướng nhiệm vụ niên vụ 2023-2024.

Báo cáo tại hội nghị, ông Nguyễn Nam Hải - Chủ tịch VICOFA cho biết, kết thúc niên vụ 2022-2023 (từ tháng 10/2022 đến tháng 9/2023), xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt 1,66 triệu tấn (khoảng hơn 27,7 triệu bao, 60kg/bao), giảm 4,5% so với niên vụ 2021-2022. Tuy nhiên, kim ngạch thu về vẫn tăng 3,4% lên mức 4,08 tỷ USD nhờ giá tăng cao. Đây là mức kim ngạch cao nhất trong các niên vụ từ trước đến nay.

Toàn cảnh hội nghị "Tổng kết niên vụ cà phê 2022 - 2023 và phương hướng nhiệm vụ niên vụ 2023 - 2024"

Xét theo từng loại cà phê xuất khẩu, cà phê Robusta chiếm tỉ lệ cao nhất với 1,49 triệu tấn, kim ngạch 3,25 tỷ USD, cà phê nhân Arabica chỉ xuất khẩu 41.500 tấn, kim ngạch 169 triệu USD, cà phê nhân đã khử cafein 36.000 tấn, kim ngạch 136 triệu USD. Cà phê rang xay và hòa tan xuất khẩu khoảng 90.000 tấn (chưa quy đổi ra cà phê nhân), kim ngạch khoảng 510 triệu USD (khối lượng chiếm khoảng 5,4% và kim ngạch chiếm khoảng 12,5% tổng các loại cà phê xuất khẩu trong niên vụ cà phê 2022- 2023).

So với niên vụ trước, niên vụ này cà phê Robusta xuất khẩu tăng khoảng 0,7% về khối lượng và 10,8% về kim ngạch. Trong khi đó, cà phê Arabica giảm khoảng 30,7% về khối lượng và giảm 34,9% về kim ngạch.

Về tình hình nhập khẩu, lãnh đạo VICOFA nhấn mạnh, kết thúc niên vụ 2022-2023, tổng khối lượng cà phê Việt Nam đã nhập khẩu từ các nước khác trên thế giới khoảng 102.100 tấn với giá trị gần 300 triệu USD, tăng hơn 14% về khối lượng và tăng 9% về giá trị so với niên vụ 2021-2022.

Trong đó, nhập khẩu cà phê nhân trong niên vụ 2022-2023 là 98.600 tấn, giá trị lên tới 246 triệu USD, tăng 19% về khối lượng và tăng 23% về kim ngạch so với niên vụ 2021-2022.

Còn nhập khẩu cà phê chế biến trong niên vụ 2022-2023 khoảng 3.500 tấn, giá trị hơn 53 triệu USD, giảm 46% về khối lượng và giảm 29% về giá trị so với niên vụ 2021-2022.

Việt Nam nhập khẩu cà phê chủ yếu từ các nước: Lào, Indonesia, Brazil, Bỉ, Colombia, Đức, Papua New Guinea, Ấn Độ, Peru, Thái Lan, Honduras, Singapore,...

Chủ tịch VICOFA Nguyễn Nam Hải cho rằng, dù là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới song cà phê Việt Nam chủ yếu xuất thô, chưa mang lại chuỗi giá trị, chưa xứng tầm với vị thế

“Việt Nam nhập khẩu cà phê nhiều năm nay như các nông sản khác (gạo, hạt điều…) từ các nước về chủ yếu phục vụ chế biến xuất khẩu. Như cà phê nhân, Việt Nam nhập khẩu từ các nước có giá bán thấp hơn, hoặc những loại cà phê mà Việt Nam trồng được ít do khí hậu thổ nhưỡng như loại cà phê Arabica. Việt Nam nhập loại cà phê này từ Lào do giá bán của họ thấp hơn ở Việt Nam. Cà phê Arabica trong nước chỉ có một số vùng trồng được nên số lượng hạn chế, trong khi loại này có chất lượng cao nên phải nhập khẩu về tiêu thụ” - ông Nguyễn Nam Hải nói và nhấn mạnh, riêng với cà phê chế biến, trong những năm gần đây hệ thống chuỗi cà phê trong nước phát triển, nhiều thương hiệu cà phê nước ngoài có mặt và mở chuỗi khắp các thành phố lớn tại Việt Nam. Vì vậy, các doanh nghiệp kinh doanh chuỗi cà phê này phần lớn nhập khẩu cà phê đã chế biến như cà phê rang xay, cà phê hòa tan.

"Chủ yếu hàng nhập khẩu là loại chất lượng cao để phục vụ tại các khách sạn, nhà hàng, tiệm cà phê cao cấp, cà phê trong nước chưa đáp ứng được, hoặc theo quy trình tiêu chuẩn riêng của hệ thống. Do nhu cầu ngày càng tăng lên nên lượng nhập khẩu cũng tăng. Tuy nhiên, ngành cà phê cũng như các nông sản khác chủ yếu sản xuất xuất khẩu sản phẩm thô. Như cà phê chế biến sâu chiếm chưa đến 10% tổng sản lượng và chủ yếu tiêu thụ trong nước” - ông Nguyễn Nam Hải nói thêm.

VICOFA dự báo, niên vụ cà phê 2023 - 2024 sẽ thu hoạch muộn hơn niên vụ trước. Một số địa phương như Gia Lai, Kon Tum, Sơn La sẽ thu hoạch cà phê sớm hơn vào cuối tháng 10, đầu tháng 11 và thu hoạch rộ cuối tháng 12 và tháng 12/2023.

Bên lề hội nghị, ông Nguyễn Quang Bình - chuyên gia thị trường cà phê cũng dự báo, giá cà phê niên vụ 2023 - 2024 sẽ tiếp tục neo ở mức cao. Tới tháng 6/2024 nếu các nền kinh tế lớn trên thế giới tiếp tục giảm lãi suất, xuất khẩu cà phê sẽ tiếp tục hưởng lợi. Bởi đây là lúc các nhà rang xay trên thế giới mua tồn kho và nhu cầu sẽ càng tăng. Do đó, giá cà phê khó có cơ hội đi xuống, đặc biệt là giá cà phê Arabica. Hiện giá cà phê Arabica từ mức 140cent/pound (70.000/kg) đã tăng lên 175 cent/pound (92.000/kg) và mức giá này sẽ tiếp tục tăng.

ông Nguyễn Quang Bình - chuyên gia thị trường cà phê cũng dự báo, giá cà phê niên vụ 2023 - 2024 sẽ tiếp tục neo ở mức cao

Với cà phê Robusta áp lực đầu mùa của cà phê Việt Nam khiến giả giảm, song từ nay đến cuối năm giá cà phê Arabica sẽ ổn định cho đến tháng 6 năm sau cho đến khi chính sách tiền tệ của EU, Mỹ đã ổn định.

“Giá cà phê như bao nhiêu mặt hàng khác đang được giao dịch thông qua các sàn phái sinh, đều theo hướng tăng cho đến cuối năm 2023. Dự báo là giá cà phê các sàn phái sinh và trên thị trường nội địa sẽ còn những dao động lớn, nhà kinh doanh cần tìm các giải pháp phòng ngừa và tự bảo vệ chính mình” - ông Nguyễn Quang Bình khuyến cáo.