Công nghệ tiên phong, chuỗi giá trị vững chắc

Mới đây, tại xã Tây Sơn, UBND tỉnh Gia Lai phối hợp với Công ty Cổ phần Vinanutrifood Bình Định tổ chức lễ khởi công Nhà máy sản xuất, chế biến nông lâm sản tập trung. Đây được coi là cú hích quan trọng nhằm nâng cao năng lực chế biến sâu, gia tăng giá trị và sức cạnh tranh cho nông sản vùng đồng bào dân tộc Tây Nguyên.

Dự án được triển khai trên diện tích 10 ha, tổng vốn đầu tư giai đoạn 1 gần 500 tỷ đồng. Điểm nhấn của nhà máy chính là việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong toàn bộ chuỗi sản xuất, từ quản lý vùng trồng, thu mua nguyên liệu, chế biến, đóng gói đến phân phối sản phẩm. Trí tuệ nhân tạo (AI) được sử dụng để giám sát năng suất, dự báo chất lượng cây trồng; blockchain hỗ trợ truy xuất nguồn gốc minh bạch. Đây cũng là mô hình đầu tiên tại Việt Nam ứng dụng công nghệ AI đồng bộ trong chế biến nông sản.

Công suất thiết kế của nhà máy trong năm đầu tiên ước đạt: 10.000 tấn thức ăn chăn nuôi; 21.000 tấn hoa quả đóng lon và hòa tan; 2.000 tấn thực phẩm chức năng; 5.000 m³ mỹ phẩm thiên nhiên. Để đảm bảo nguồn cung ổn định, doanh nghiệp đã liên kết vùng nguyên liệu 2.500 ha, ký kết hợp đồng tiêu thụ dài hạn với hợp tác xã và nông dân.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Nguyễn Tuấn Thanh khẳng định: “Dự án không chỉ tạo công ăn việc làm, đóng góp ngân sách, mà còn góp phần định hình nền nông nghiệp bền vững, hiện đại, gắn kết giữa doanh nghiệp và người nông dân, đưa nông sản Gia Lai tiến xa hơn ra thị trường thế giới”.

Song song đó, nhà máy áp dụng công nghệ xử lý nước thải vi sinh đạt chuẩn loại A, hướng tới phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn, bảo đảm hài hòa giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường.

Hình mẫu nông nghiệp công nghệ cao vùng dân tộc

Gia Lai vốn sở hữu lợi thế lớn về điều kiện tự nhiên: đất đỏ bazan màu mỡ, khí hậu cao nguyên ôn hòa, thuận lợi cho các cây trồng chủ lực như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, chanh dây, hạt điều, mía. Thế nhưng trong nhiều năm, nông sản của tỉnh chủ yếu xuất thô, giá trị gia tăng thấp, sức cạnh tranh chưa tương xứng. Việc đầu tư mạnh cho chế biến sâu được xem là bước đi chiến lược để thay đổi cục diện.

Chủ trương phát triển vùng nguyên liệu bền vững đang được tỉnh triển khai quyết liệt. Hàng nghìn hecta cà phê, sầu riêng, chanh dây đã được cấp mã số vùng trồng, áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, đáp ứng yêu cầu thị trường khó tính. Sản phẩm sau thu hoạch được đưa vào dây chuyền chế biến, bảo quản hiện đại, giảm thất thoát, nâng cao chất lượng, kéo dài thời gian bảo quản và tăng giá trị xuất khẩu.

Gia Lai đặt mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu nông sản 3 tỷ USD vào năm 2025. Để đạt được mục tiêu này, cùng với việc đầu tư chế biến, tỉnh chú trọng phát triển hạ tầng logistics, kết nối đồng bộ với cảng Quy Nhơn và các tuyến quốc lộ trọng yếu, mở ra lối đi thuận lợi cho hàng hóa ra cảng biển. Đồng thời, Gia Lai đẩy mạnh xúc tiến thương mại, ký kết hợp tác với các tập đoàn phân phối quốc tế, triển khai các chương trình xúc tiến tại Trung Quốc, Nhật Bản, châu Âu.

Trong xu hướng này, dự án Vinanutrifood Bình Định được xem như “cú huých” quan trọng, vừa nâng cấp năng lực chế biến, vừa tạo chuỗi giá trị khép kín. Khi người nông dân có hợp đồng bao tiêu ổn định, doanh nghiệp có đầu vào chất lượng, sản phẩm có đầu ra minh bạch, bền vững, tất cả sẽ cùng tạo nên vòng tròn khép kín nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản địa phương.

Không chỉ Gia Lai, các tỉnh vùng dân tộc khác cũng đang đẩy mạnh đầu tư chế biến sâu. Tại Đắk Lắk, nhiều nhà máy chế biến cà phê rang xay, chiết xuất tinh dầu hồ tiêu được đưa vào vận hành. Quảng Ngãi chú trọng phát triển vùng dược liệu hàng nghìn hecta, kết hợp nhà máy chiết xuất sâm Ngọc Linh và các sản phẩm thảo dược OCOP. Ở miền núi phía Bắc, Lào Cai tập trung chế biến tinh bột sắn, chè shan tuyết với công nghệ sấy hiện đại. Những dự án này cho thấy một xu hướng rõ rệt: nông sản vùng dân tộc không còn “bán thô” mà đang dần bước vào chuỗi giá trị toàn cầu bằng chế biến sâu và công nghệ cao.

Gia Lai cũng định vị chiến lược trở thành trung tâm chế biến nông lâm sản của tam giác phát triển Việt Nam - Lào - Campuchia. Đây không chỉ là tầm nhìn kinh tế, mà còn là cam kết nâng cao đời sống của đồng bào dân tộc, xây dựng nền nông nghiệp bền vững, có thương hiệu, có chỗ đứng vững chắc trên bản đồ nông sản thế giới.

Có thể thấy, khởi công nhà máy Vinanutrifood Bình Định tại Gia Lai là minh chứng rõ rệt cho quyết tâm của địa phương trong việc nâng cao giá trị nông sản. Khi nông sản được chế biến sâu, gắn với công nghệ hiện đại, truy xuất nguồn gốc minh bạch, có logistics đồng bộ và chiến lược thị trường dài hạn, thì nông nghiệp vùng dân tộc không chỉ đem lại sinh kế cho người dân, mà còn trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp lớn cho tăng trưởng xuất khẩu.

Dự án không chỉ là một nhà máy, mà còn là biểu tượng cho sự chuyển mình của nông nghiệp Gia Lai từ sản xuất nhỏ lẻ sang chuỗi giá trị toàn cầu, từ “bán thô” sang chế biến tinh, từ “địa phương” sang “quốc tế”. Đây cũng là con đường tất yếu để nông sản vùng đồng bào dân tộc vươn xa, khẳng định chỗ đứng trên thị trường thế giới.