Bà Cầm Thị Phong - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La đã có cuộc trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề này.

Cả hệ thống chính trị vào cuộc thúc đẩy phát triển nông sản

- Những năm vừa qua, Sơn La được đánh giá là một trong những địa phương đi đầu khu vực miền núi phía Bắc về sản xuất, tiêu thụ và xuất khẩu nông sản. Sơn La đã nỗ lực như thế nào trong việc xây dựng chính sách để đạt được những kết quả trên?

Bà Cầm Thị Phong: Thành công của Sơn La trong thúc đẩy sản xuất, tiêu thụ nông sản những năm gần đây đến từ sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Theo đó, ngày 30/11/2015, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Sơn La đã ban hành Thông báo kết luận số 121-TB/TU về một số chủ trương trồng cây ăn quả trên đất dốc đến năm 2020 với mục tiêu, nhiệm vụ là chuyển mạnh diện tích trồng ngô, lúa nương, sắn trên đất dốc sang trồng cây ăn quả. Cả hệ thống chính trị tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện. Tỉnh ủy, HĐND tỉnh ban hành nhiều chủ trương, chính sách và lồng ghép các chương trình, dự án khuyến khích mở rộng diện tích cây ăn quả, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo quy trình VietGAP, GlobalGAP, xây dựng thương hiệu, quảng bá, hỗ trợ tiêu thụ, xuất khẩu. Kết luận 121 đã trở thành nền tảng để Hội đồng nhân dân tỉnh cụ thể hóa bằng hàng loạt cơ chế, chính sách phát triển nông nghiệp hàng hóa.

Tỉnh cũng đã xác định rõ các cây trồng chủ lực, phát triển vùng sản xuất tập trung, đồng thời đẩy mạnh cấp mã số vùng trồng và xây dựng hệ thống sơ chế, đóng gói đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Tính đến nay, toàn tỉnh có 216 mã số vùng trồng, trong đó có 205 mã số phục vụ xuất khẩu cùng 11 cơ sở sơ chế đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của các thị trường nhập khẩu.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng tích cực quảng bá, xúc tiến thương mại thông qua các hội chợ trong nước, quốc tế, và phối hợp với hệ thống Tham tán Thương mại tại các nước để giới thiệu sản phẩm nông sản Sơn La ra thị trường toàn cầu. Ở thị trường nội địa, nông sản Sơn La đã vào được nhiều hệ thống phân phối lớn ở các địa phương lớn, cũng như đã được tiêu thụ hiệu quả ở các suất ăn hàng không.

Ba trụ cột xây dựng vùng nông sản chất lượng cao

- Cùng với tiêu thụ hiệu quả, Sơn La cũng xây dựng được nhiều thương hiệu mạnh cho các loại nông sản chính như cà phê, xoài, mận… Để đạt được kết quả đó, các giải pháp cụ thể để xây dựng thương hiệu cho nông sản địa phương đã được triển khai ra sao, thưa bà?

Bà Cầm Thị Phong: Để xây dựng thương hiệu cho nông sản địa phương, tỉnh tập trung ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất để nâng cao chất lượng, tăng tính đồng đều cho sản phẩm.

Bên cạnh đó, chúng tôi đẩy mạnh phổ biến thông tin thị trường đến hợp tác xã, doanh nghiệp. Khi tiếp cận thông tin kịp thời, các chủ thể sản xuất sẽ hiểu rõ tiêu chuẩn kỹ thuật của từng thị trường, từ quy trình trồng trọt, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đến quy chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

Tỉnh Sơn La cũng tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và thị trường. Chính quyền tỉnh đóng vai trò hỗ trợ kết nối, tạo điều kiện để doanh nghiệp và HTX hiểu rõ nhu cầu thị trường, từ đó tự điều chỉnh và nâng cao năng lực sản xuất. Qua đó, sản phẩm nông sản Sơn La ngày càng tiến gần hơn tới các thị trường lớn, từng bước xây dựng thương hiệu riêng.

Nhiều rào cản cần tháo gỡ

- Từ góc độ địa phương, bà đánh giá những rào cản nào đang cản trở quá trình phát triển và xuất khẩu nông sản của Sơn La?

Bà Cầm Thị Phong: Dù đạt được nhiều kết quả, Sơn La vẫn còn không ít khó khăn như hạ tầng logistics còn nhiều bất cập, từ giao thông đến hệ thống kho lạnh, gây ảnh hưởng đến tiến độ thu hoạch và chi phí vận chuyển.

Song song với đó, tỷ lệ diện tích nông sản đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP còn thấp. Áp lực mùa vụ rất lớn. Một số sản phẩm thu hoạch dồn dập trong thời gian ngắn, gây khó khăn cho bảo quản, tiêu thụ và chế biến. Tiêu chuẩn nhập khẩu ở các nước thường xuyên thay đổi, khiến các cơ sở sản xuất nhỏ khó theo kịp.

Thêm nữa, hoạt động xúc tiến tiêu thụ dù đã được đẩy mạnh nhưng vẫn chưa thực sự hiệu quả, thiếu tính chuyên nghiệp và hệ thống. Cuối cùng, khả năng cung ứng đơn hàng lớn, ổn định vẫn còn yếu, chưa đáp ứng yêu cầu của các chuỗi phân phối quốc tế.

Kiến nghị từ địa phương

- Để tháo gỡ những khó khăn kể trên, bà có đề xuất kiến nghị gì về mặt chính sách để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho tiêu thụ nông sản của bà con đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh?

Bà Cầm Thị Phong: Tỉnh Sơn La đề xuất một số kiến nghị với Trung ương như hỗ trợ đầu tư hạ tầng giao thông và logistics nhằm rút ngắn thời gian vận chuyển từ vùng sản xuất đến nơi tiêu thụ. Hỗ trợ tài chính với lãi suất ưu đãi để doanh nghiệp, HTX có điều kiện nâng cao năng lực sản xuất, chế biến và đóng gói sản phẩm.

Tỉnh cũng tăng cường tập huấn kỹ thuật và đào tạo nhân lực để nâng cao trình độ cho nông dân và kỹ năng quản trị cho cán bộ HTX. Tạo điều kiện cho Sơn La tham gia các hội chợ quốc tế, giúp nông sản địa phương mở rộng cơ hội kết nối thị trường. Ban hành chính sách bảo hiểm nông sản xuất khẩu, giúp doanh nghiệp và nông dân yên tâm khi đưa hàng ra thị trường thế giới, giảm thiểu rủi ro trong quá trình vận chuyển và tiêu thụ.

Xin cảm ơn bà!

Tổng sản lượng cây ăn quả sản xuất tại Sơn La được tiêu thụ qua 3 kênh (trong tỉnh, trong nước và xuất khẩu). Một số sản phẩm quả tươi như xoài, nhãn đã được phân phối, tiêu thụ ở các hệ thống siêu thị lớn như: Winmart, Big C, Lotte, Hapro... ở các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Hải Phòng, Thanh Hóa…