Simexco Đắk Lắk doanh nghiệp tiên phong đưa nông sản bền vững của Việt Nam tiến ra thị trường thế giới

Theo ghi nhận của phóng viên Báo Công Thương, trong khi các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản trong nước đang còn trong quá trình nghiên cứu để đưa ra các giải pháp nhằm đáp ứng quy định của Liên minh Châu Âu (EU) về các sản phẩm nông sản không xâm lấn rừng tự nhiên, thì Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2/9 Đắk Lắk (Simexco Đắk Lắk) là một doanh nghiệp đã đạt được 2 chứng chỉ quan trọng là đạt chứng chỉ 4C-EUDR-0000001, 4C-EUDR-0000002 (cho vùng canh tác cà phê trên 40.000 ha) và đang hoàn thiện trước tháng 12/2024 với hơn 50.000 ha chứng chỉ Rainforest Alliance-EUDR.

Tiên phong dẫn đầu ngành xuất khẩu nông sản Việt Nam

Năm 1993, Simexco Đắk Lắk được thành lập. Khi ấy, với số vốn đầu tư 100 triệu đồng, sau hơn 30 năm phát triển thì doanh nghiệp này đã có nguồn vốn gần 500 tỷ đồng và doanh số đạt khoảng 8.500 tỷ đồng trong năm tài chính 2023-2024.

Ông Lê Đức Huy - Tổng giám đốc của Simexco Đắk Lắk cùng các chuyên gia nước ngoài. Ảnh: Trường Minh

Với quy mô nguồn vốn cũng như doanh số gần như đến từ xuất khẩu, Simexco không những là một doanh nghiệp tiên phong bước chân vào lĩnh vực kiếm ngoại tệ về cho đất nước, mà còn luôn duy trì vị thế tốp đầu về quy mô doanh số trong suốt 31 năm qua.

Vào năm 2009, thời điểm bứt phá về xuất khẩu nông sản thô của Việt Nam, thay vì chỉ tập trung vào xu hướng thương mại cà phê và hồ tiêu thô, phẩm chất không cao như yêu cầu từ phía các đối tác nhập khẩu. Simexco Đắk Lắk đã đưa ra một dự án được giới trong ngành thời điểm đó xem là “điên rồ”. Đó chính là dự án xây dựng vùng canh tác cà phê và hồ tiêu bền vững theo các tiêu chuẩn cao cấp nhất toàn cầu và được kiểm soát và đánh giá định kỳ nghiêm ngặt bởi các tổ chức uy tín như 4C, Rainforest Allicance, UTZ…

Vào một thời điểm mà cà phê Việt Nam chỉ cần có bao nhiêu thì bán hết bấy nhiêu, người người nhà nhà đua nhau phát triển canh tác độc canh cà phê thì việc Simexco Đắk Lắk lựa chọn một hướng đi thuyết phục người nông dân canh tác bền vững đa canh trên cùng một diện tích được xem là “đâm đầu” vào khó khăn, nhưng giờ đây lại là một quyết định mang tính đột phá đúng đắn.

Ông Hoàng Danh Hữu - Nhà sáng lập, giám đốc nhãn hàng Miss Ede chocolate & coffee đang giới thiệu sản phẩm. Ảnh: Trường Minh

Ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc phòng Nông nghiệp bền vững của Simexco Đắk Lắk cho biết: “Năm 2009, Tổng giám đốc của công ty hiện nay là anh Lê Đức Huy vào thời điểm đó tuy là một chuyên viên vừa tham gia công ty nhưng đã có góc nhìn mới để tăng giá trị nông sản xuất khẩu thì phải quản lý trọn vẹn chuỗi cung ứng và người nông dân là khâu then chốt quyết định chất lượng nông sản. Ban đầu lãnh đạo công ty và anh em thời điểm đó cũng rất nghi ngờ về tính khả thi. Nhưng anh Huy đã chứng minh tính khả thi cho ban lãnh đạo công ty cùng anh em chúng tôi bằng những dữ liệu được phân tích chi tiết và những biên bản quy phạm và các dự luật của các nước châu Âu, Hoa Kỳ,… Do đó, bản thân tôi cùng một số anh em công ty đã tin tưởng và làm theo để nâng tầm nông sản Việt Nam. Đến nay, sau 15 năm thì chúng tôi cũng đã có gần 10 năm hái được quả ngọt khi chúng tôi đã là nhà xuất khẩu cà phê và hồ tiêu có chứng nhận bền vững hàng đầu Việt Nam và một trong số của toàn cầu”.

Phát triển hệ sinh thái hợp tác xã nông nghiệp bền vững, nông nghiệp công bằng

Đối diện với thách thức hiện hữu về diện tích canh tác nông nghiệp tại Việt Nam có đặc điểm nhỏ và manh mún. Thay vì nói “chúng ta không cạnh tranh được với các nước có diện tích canh tác lớn”, Simexco Đắk Lắk đã lựa chọn tư duy “chỉ có cách hợp sức các nông dân lại, giúp bà con có hướng phát triển nông nghiệp bền vững thì mới giúp nông nghiệp Việt Nam cạnh tranh sòng phẳng với các nước khác”.

Trải qua thời kỳ đổi mới, mô hình hợp tác xã nông nghiệp dần trở thành mô hình còn mang nhiều nghi ngờ về tính khả thi và định kiến còn mang theo từ thời kinh tế tập trung bao cấp. Nhưng căn cứ trên những dữ liệu thị trường và xu thế toàn cầu thông qua quá trình phân tích chuyên sâu, đội ngũ lãnh đạo của Simexco Đắk Lắk từ 2009 đã trực tiếp kết nối cùng các tổ chức toàn cầu về tận nơi hỗ trợ cho bà con nông dân Tây Nguyên xây dựng nên mô hình Hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới.

Simexco Đắk Lắk là một doanh nghiệp đã đạt được 2 chứng chỉ quan trọng là đạt chứng chỉ 4C-EUDR. Ảnh: Trường Minh

Nhớ lại những ngày đầu tiên lãnh đạo công ty cùng với các chuyên gia nước ngoài về nông nghiệp bền vững phải tới tận từng nông hộ để thuyết phục người dân thử nghiệm chuyển đổi canh tác cà phê độc canh qua xen canh bền vững, ông Lê Đức Huy - Tổng giám đốc Simexco Đắk Lắk chia sẻ: “Thời điểm đó người dân không tin đâu, mọi người thường từ chối và mời chúng tôi ra khỏi nhà ngay, vì họ nghe đến canh tác bền vững là gì họ không hiểu. Họ lại còn khá dị ứng khi nghe đến mô hình hợp tác xã. Vậy mà anh em chúng tôi cùng các chuyên gia nước ngoài cũng đã kiên nhẫn từng bước thuyết phục được bà con hơn 15 năm rồi đó”.

Tính đến hiện tại, Simexco Đắk Lắk đã hỗ trợ xây dựng được 25 hợp tác xã nông nghiệp bền vững kiểu mới tại địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, trong đó, nổi bật nhất là Hợp tác xã cà phê Ea Tân (Krông Năng, Đắk Lắk). Đây được xem là mô hình thành công tiên phong cho việc nhân rộng ra 24 hợp tác xã còn lại. Từ chỉ vài héc ta từ năm 2009, đến hiện tại thì đã hơn 2.000 ha và hơn 150 nông hộ tham gia trở thành xã viên của hợp tác xã nông nghiệp bền vững này.

Ông Nguyễn Trí Thắng - Giám đốc Hợp tác xã Ea Tân cho biết: “Bằng sự đồng hành của Simexco Đắk Lắk trên vai trò đơn vị bao tiêu đầu ra và kết nối công nghệ và nguồn vốn tài trợ, Hợp tác xã Ea Tân không những đã đạt được các mục tiêu bền vững cho môi trường, xã hội mà chúng tôi còn xây dựng nên thương hiệu cà phê đặc sản từ nông dân với hơn 5 năm liền lọt tốp cà phê đặc sản Việt Nam và 2 năm liền đạt điểm chứng nhận cà phê đặc sản trên 86 điểm và TOP 1 toàn cầu tháng 9/2024 của tổ chức CQI”

Với mô hình hợp tác cùng nhau tuân thủ các quy trình canh tác bền vững và đồng bộ về sơ chế cà phê lên men chuyên sâu, Hợp tác xã cà phê Ea Tân cùng với 24 hợp tác xã khác đã giúp cho các nông hộ gia tăng tối thiểu 30% nguồn thu nhập từ cà phê trên cùng diện tích canh tác so với các vùng canh tác khác cùng thời điểm. Ngoài ra, mô hình canh tác bền vững xen canh đã giúp bà con nông dân có thêm nhiều nguồn thu khác quanh năm từ nhiều loại cây trồng khác nhau. Vì đặc thù xen canh mô tả sinh thái rừng tự nhiên, mô hình này cũng đã giúp cho môi trường đất, nước và không khí ở đây được tái sinh một cách mạnh mẽ.

Mỗi năm, tổ chức Thương mại công bằng Fair trade đều về các hợp tác xã này, dựa trên các thang đo lường quốc tế, các hợp tác xã đã dần dần hoàn thiện và giữ vững chứng nhận Thương mại công bằng suốt hàng chục năm qua. Một mô hình nông nghiệp công bằng: Công bằng cho người nông dân về thu nhập, công bằng cho doanh nghiệp về chất lượng cà phê, công bằng cho môi trường vì chúng ta khai thác nhưng vẫn bảo vệ và tái tạo môi trường.

“Simexco Đắk Lắk đã xây dựng được vị thế cho ngành cà phê và hồ tiêu Việt Nam, chúng tôi đã xây dựng tầm nhìn trở thành doanh nghiệp tiên phong dẫn dắt hệ sinh thái doanh nghiệp kinh doanh nông sản bền vững của Việt Nam vươn ra toàn cầu” - ông Lê Đức Huy cho hay.