Doanh nghiệp ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi đang từng bước khẳng định vai trò tiên phong trong việc nâng tầm giá trị nông sản bản địa. Tại Bắc Ninh, sâm núi Dành, loài dược liệu gắn với truyền thuyết “sâm tiến vua” đã trở thành minh chứng sinh động cho nỗ lực ấy. Không chỉ mở ra sinh kế bền vững cho bà con, sản phẩm còn mang đậm giá trị văn hóa Kinh Bắc. Báo Công Thương đã có cuộc trò chuyện với bà Nguyễn Thị Xuân Mừng, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất sâm Việt Nam, người nhiều năm tâm huyết đưa sâm núi Dành từ vùng núi đến với thị trường rộng lớn trong và ngoài nước.

Sâm núi Dành - dược liệu quý của Bắc Ninh

- Thưa bà, được biết sâm núi Dành là cây dược liệu quý của Bắc Ninh, có giá trị đặc biệt về dược tính. Từ thực tiễn sản xuất, bà đánh giá chất lượng sâm hiện nay ra sao và doanh nghiệp đã làm gì để nâng cao giá trị sản phẩm đáp ứng thị hiếu thị trường?

Bà Nguyễn Thị Xuân Mừng: Sâm núi Dành là cây sâm quý bản địa của vùng đất Bắc Giang cũ, nay thuộc tỉnh Bắc Ninh. Qua phân tích, hàm lượng saponin trong sâm núi Dành tương đương với nhân sâm Hàn Quốc. Đặc biệt, trong sâm còn chứa nhiều axit amin quý, tốt cho sức khỏe.

Từ thực tiễn sản xuất, chúng tôi có thể khẳng định chất lượng sâm địa phương đã, đang và sẽ ngày một nâng cao. Công ty rất chú trọng xây dựng vùng sản xuất tập trung, phát triển vùng nguyên liệu theo hướng hữu cơ. Toàn bộ diện tích trồng đều được cấp mã vùng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Bên cạnh đó, chúng tôi liên kết với các nhà máy, doanh nghiệp có dây chuyền hiện đại, đạt chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm, chứng nhận HACCP để tạo ra sản phẩm đa dạng: từ nước sâm Star Savina, trà sâm, bột hồng sâm cho đến mỹ phẩm chiết xuất từ sâm như dầu gội thảo mộc.

Không dừng lại ở chất lượng, công ty thường xuyên đổi mới bao bì, mẫu mã theo hướng hiện đại, đồng thời mở rộng kênh phân phối, đẩy mạnh truyền thông để tiếp cận với các thị trường ngày càng khó tính.

Nhiều khó khăn khi đưa sản phẩm ra thị trường

- Thưa bà, các doanh nghiệp vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi thường gặp nhiều rào cản khi tiếp cận thị trường. Với riêng sâm núi Dành, doanh nghiệp của bà đã phải đối mặt với những khó khăn nào và đã tìm cách khắc phục ra sao?

Bà Nguyễn Thị Xuân Mừng: Đúng vậy. Dù Nhà nước có nhiều chương trình hỗ trợ, nhưng thực tế chúng tôi vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Phần lớn sản xuất còn nhỏ lẻ, chi phí cao, tiêu chuẩn chất lượng chưa đồng bộ. Việc tham gia hội chợ, kết nối bán lẻ hay thương mại điện tử cũng còn hạn chế.

Đặc biệt, khi nhắc đến sâm, hầu hết người tiêu dùng nghĩ đến sâm Hàn Quốc hay sâm Ngọc Linh, ít ai biết đến sâm núi Dành của Bắc Ninh. Chính sách quảng bá cho loài sâm này chưa thật đồng bộ, nên ngay cả người dân trong tỉnh cũng ít biết đến.

Trước tình hình đó, công ty đã chủ động liên kết với hộ nông dân, doanh nghiệp để mở rộng vùng nguyên liệu. Chúng tôi hợp tác với các đơn vị, cá nhân để đẩy mạnh truyền thông, quảng bá, đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử, kênh bán hàng trực tuyến nhằm tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng.

Song song, chúng tôi phối hợp với các nhà khoa học, viện nghiên cứu để nghiên cứu thành phần, hợp chất trong sâm núi Dành. Kết quả giúp chúng tôi chuẩn hóa quy trình sản xuất, tạo ra sản phẩm đạt chuẩn cao nhất, đáp ứng thị trường khắt khe trong tương lai.

Bao bì, nhãn mác - tấm hộ chiếu của sản phẩm

- Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, bao bì và nhãn mác không chỉ bảo vệ sản phẩm mà còn là “tấm hộ chiếu” để tiếp cận thị trường. Công ty đã đổi mới như thế nào về thiết kế, truy xuất nguồn gốc và kể câu chuyện sản phẩm, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Xuân Mừng: Chúng tôi xác định nhãn mác, bao bì là yếu tố quan trọng để tạo niềm tin và dấu ấn cho khách hàng. Vì vậy, công ty thường xuyên đổi mới mẫu mã, theo hướng hiện đại nhưng vẫn giữ tinh hoa dược liệu truyền thống và đậm chất Kinh Bắc.

Mẫu bao bì ngày càng đẹp, màu sắc hài hòa, chất liệu thân thiện môi trường, thông tin trình bày rõ ràng, dễ nhận biết. Đặc biệt, chúng tôi gắn câu chuyện “sâm tiến vua” vào sản phẩm. Theo truyền thuyết, sâm núi Dành từng chữa khỏi bệnh mắt cho mẹ vua Tự Đức, từ đó dân gian gọi là sâm tiến vua. Câu chuyện này làm tăng thêm giá trị văn hóa, tinh thần cho sản phẩm.

Ngoài ra, mỗi sản phẩm đều có mã QR truy xuất nguồn gốc, giúp khách hàng kiểm chứng minh bạch từ vùng trồng đến quy trình sản xuất đạt chuẩn GMP, HACCP. Điều này không chỉ tạo niềm tin cho khách hàng mà còn khẳng định cam kết của doanh nghiệp đối với chất lượng sản phẩm.

Đa dạng hóa kênh phân phối, tiêu thụ

- Với những hành động, việc làm như bà vừa trao đổi, tương lai xa hơn, trong thời gian tới, công ty có kế hoạch gì để mở rộng kênh tiêu thụ và khẳng định thương hiệu sâm núi Dành?

Bà Nguyễn Thị Xuân Mừng: Chúng tôi sẽ đa dạng hóa kênh phân phối, liên kết với các chuỗi siêu thị, cửa hàng đặc sản vùng miền, spa, nhà thuốc. Đồng thời đẩy mạnh kênh online, thương mại điện tử, tận dụng chính sách chuyển đổi số để xây dựng gian hàng chính thống.

Công ty cũng sẽ tăng cường tham gia các chương trình quảng bá sản phẩm OCOP, hội chợ trong và ngoài nước, đồng thời đa dạng hóa sản phẩm nhưng vẫn giữ chất lượng cao. Mục tiêu không chỉ tăng doanh thu, lợi nhuận mà còn quảng bá giá trị dược liệu truyền thống của Bắc Ninh, biến chúng thành “món quà sức khỏe, món quà tinh thần, món quà văn hóa” đến tay người tiêu dùng.

Qua đó, chúng tôi mong muốn nâng tầm thương hiệu sâm núi Dành, gắn với tinh hoa văn hóa Kinh Bắc. Người tiêu dùng khi mua sản phẩm không chỉ nhận được giá trị sức khỏe, mà còn được trải nghiệm bản sắc văn hóa vùng miền.

Để nông sản miền núi vươn xa

- Từ thực tiễn gắn bó với cây sâm núi Dành, bà có đề xuất, kiến nghị gì với các cơ quan chức năng nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm nông sản của đồng bào dân tộc thiểu số Bắc Ninh, trong đó có sản phẩm sâm núi Dành trong 3 - 5 năm tới?

Bà Nguyễn Thị Xuân Mừng: Từ thực tiễn doanh nghiệp, tôi có ba đề xuất:

Thứ nhất, Nhà nước cần quan tâm hơn, có cơ chế hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu về cây dược liệu, đặc biệt là sâm núi Dành. Hiện các công trình nghiên cứu còn ít, chưa khai thác hết thành phần, hoạt chất và công dụng tuyệt vời của loài cây này. Chúng tôi mong sâm núi Dành sớm được đưa vào dược điểm Việt Nam.

Thứ hai, cần tăng cường thương mại điện tử, xây dựng thương hiệu vùng miền, nhất là với sản phẩm dược liệu Bắc Ninh nói chung và sâm núi Dành nói riêng.

Thứ ba, cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ, chuyển đổi số ở tất cả các khâu: từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ. Nhà nước nên có chính sách hỗ trợ để doanh nghiệp miền núi có cơ hội đưa sản phẩm ra thị trường trong nước và quốc tế.

- Xin cảm ơn bà!

Cuộc trò chuyện với bà Nguyễn Thị Xuân Mừng đã cho thấy một bức tranh vừa nhiều tiềm năng vừa lắm thách thức của sâm núi Dành, loài cây dược liệu quý gắn với vùng đất Kinh Bắc. Không chỉ dừng ở việc sản xuất, doanh nghiệp còn nỗ lực nghiên cứu, đổi mới, quảng bá để nâng tầm thương hiệu. Từ đó, sâm núi Dành không chỉ là sản phẩm chăm sóc sức khỏe, mà còn trở thành sứ giả văn hóa, mang hồn cốt Kinh Bắc lan tỏa rộng khắp.