Quyết định 1719 tạo nền tảng cho hạ tầng thương mại miền núi

Theo báo cáo mới nhất từ Sở Công Thương Lạng Sơn, thực hiện Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, tỉnh Lạng Sơn đã ban hành nhiều văn bản cụ thể để triển khai. Trong đó, nhiệm vụ đầu tư xây dựng, cải tạo và nâng cấp hệ thống chợ được coi là một trọng tâm quan trọng.

Từ năm 2021 đến 2025, tỉnh đã huy động được hơn 17.578 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương trên 9.500 tỷ đồng, ngân sách địa phương đối ứng hơn 8.100 tỷ đồng để đầu tư xây dựng, cải tạo chợ. Mức hỗ trợ thực hiện theo quy định của Trung ương: không quá 4,4 tỷ đồng cho mỗi chợ xây mới và 800 triệu đồng cho mỗi chợ cải tạo, nâng cấp. Các nguồn vốn được phân bổ, sử dụng đúng quy định của Luật Ngân sách, đảm bảo công khai, minh bạch, có sự lồng ghép với các chương trình mục tiêu quốc gia khác.

Trong giai đoạn này, tỉnh Lạng Sơn đã triển khai xây mới 2 chợ (tại Lộc Bình và Văn Lãng) và cải tạo, sửa chữa 8 chợ tại các huyện Bình Gia, Văn Quan, Chi Lăng, Hữu Lũng, Tràng Định (cũ). Đến nay, 8 chợ cải tạo đã hoàn thành; chợ Hữu Lân (xã Thống Nhất) đang cơ bản hoàn thiện, dự kiến đưa vào sử dụng trong năm 2025.

Song song với đó, tỉnh đã tổ chức 8 cuộc kiểm tra, giám sát và 3 hội nghị tập huấn, với 380 lượt người tham gia, góp phần nâng cao năng lực triển khai chương trình. Hệ thống chợ được cải tạo, nâng cấp theo hướng bán kiên cố, có nhà vệ sinh đạt chuẩn, có cơ chế quản lý vận hành, đảm bảo vệ sinh môi trường, đáp ứng nhu cầu giao thương và sinh hoạt cộng đồng.

Đơn cử, ông Vy Tiến Thành, Giám đốc Ban Quản lý Dự án Chợ Chi Lăng, Công ty Cổ phần Chợ Lạng Sơn cho biết: Từ tháng 10/2024, ngay từ khi thực hiện các thủ tục để khởi công dự án, đơn vị đã tuyên truyền đến 100% số hộ kinh doanh (khoảng 150 hộ) về mục tiêu, ý nghĩa của dự án. Đồng thời, tổ chức phát phiếu khảo sát lấy ý kiến của các hộ về việc di dời sang chợ tạm để thi công chợ mới. Qua đó, 100% các hộ đều đồng thuận cao bởi việc xây mới chợ là niềm mong mỏi nhiều năm qua của các hộ bởi hạ tầng của chợ cũ đã xuống cấp trầm trọng.

Từ sự đồng thuận cao của các hộ kinh doanh, Ban Quản lý Dự án Chợ Chi Lăng đã gấp rút hoàn thiện các thủ tục theo quy định để  hoàn thiện việc xây lắp chợ tạm trên tuyến đường Quang Trung, phường Chi Lăng. Với tinh thần khẩn trương, đến tháng 11/2024, chợ tạm đã hoàn thành. Ngay sau đó, toàn bộ các hộ kinh doanh đã hoàn tất việc di chuyển sang chợ tạm và đơn vị đã bàn giao 100% diện tích mặt bằng sạch cho nhà thầu với hơn 3.700m2. Trên cơ sở đó, đầu tháng 12/2024, dự án đã được khởi công và hoàn thành trong năm 2025.

Cùng với chợ Chi Lăng, nhiều dự án đầu tư chợ đã mang lại tác động rõ rệt đến phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hệ thống hạ tầng thương mại được củng cố, tạo thuận lợi cho lưu thông hàng hóa, ổn định cung ứng nhu yếu phẩm. Các chợ miền núi và biên giới không chỉ là điểm giao thương, mà còn trở thành không gian sinh hoạt văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số.

Hướng tới giai đoạn 2026-2030 với mục tiêu bền vững

Bước sang giai đoạn II (2026-2030), tỉnh Lạng Sơn tiếp tục xác định phát triển hệ thống chợ miền núi là nhiệm vụ then chốt. UBND tỉnh đã đề xuất đầu tư xây mới 9 chợ và cải tạo, sửa chữa 5 chợ khác.

Cùng với việc phát triển chợ, Lạng Sơn chú trọng thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm vùng đồng bào dân tộc miền núi. Dù không được bố trí kinh phí trực tiếp từ Chương trình 1719, tỉnh đã lồng ghép các nguồn lực khác, trong đó có Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, để hỗ trợ xây dựng điểm giới thiệu, bán sản phẩm OCOP. Đến nay, hai điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP đã được hình thành, với sự tham gia đối ứng kinh phí của các hợp tác xã, hộ kinh doanh.

UBND tỉnh cũng ban hành nhiều nghị quyết, đề án nhằm khuyến khích liên kết sản xuất, xây dựng chuỗi tiêu thụ nông sản, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số trong thương mại. Các sản phẩm OCOP của tỉnh có bước phát triển rõ rệt về chất lượng, mẫu mã và truy xuất nguồn gốc. Đến hết năm 2024, Lạng Sơn có 201 sản phẩm OCOP, trong đó 21 sản phẩm đạt 4 sao, 180 sản phẩm đạt 3 sao.

Ngoài ra, tỉnh còn chú trọng kết nối tiêu thụ nông sản qua thương mại điện tử, đưa nhiều sản phẩm lên sàn trực tuyến; đẩy mạnh xúc tiến thương mại trong và ngoài nước; gắn phát triển chợ với hoạt động du lịch, qua đó quảng bá các đặc sản như hồi, quế, thạch đen, na Chi Lăng đến thị trường rộng lớn hơn.

Tuy nhiên, Sở Công Thương Lạng Sơn cũng chỉ ra những khó khăn: việc xã hội hóa đầu tư chợ còn hạn chế, mối liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp chưa bền chặt, nhiều chợ miền núi xuống cấp trong khi khả năng thu hút nhà đầu tư còn thấp. Do đó, tỉnh kiến nghị Trung ương tiếp tục quan tâm, hỗ trợ vốn ngân sách cho giai đoạn tới, nhằm bảo đảm mục tiêu phát triển hệ thống chợ ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Có thể thấy, Quyết định 1719 đã trở thành “đòn bẩy” quan trọng giúp Lạng Sơn đổi thay diện mạo hạ tầng thương mại miền núi. Những chợ được xây dựng, nâng cấp không chỉ là nơi giao thương hàng hóa mà còn là điểm kết nối văn hóa, nơi hội tụ nét sinh hoạt đặc trưng của đồng bào các dân tộc.

Việc phát triển mạng lưới chợ, kết hợp với chương trình OCOP, chuyển đổi số và xúc tiến thương mại, đã mở ra cơ hội lớn cho nông sản Lạng Sơn vươn xa, từ thị trường trong nước đến xuất khẩu. Trong bối cảnh mới, những “đòn bẩy” chính sách từ Quyết định 1719 sẽ tiếp tục phát huy tác dụng, giúp các phiên chợ vùng cao không chỉ trở thành nhịp cầu kinh tế mà còn góp phần bảo tồn, lan tỏa bản sắc văn hóa của xứ Lạng.