Khai thác bản sắc để làm du lịch

Xã Pà Cò của tỉnh Phú Thọ được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 xã Cun Pheo, Hang Kia, Pà Cò cùng 3 xóm thuộc xã Đồng Tân. Đây là nơi sinh sống tập trung của đồng bào Mông, giữ gìn nhiều giá trị văn hóa độc đáo như nghề dệt lanh, nhuộm chàm, làm thổ cẩm, các lễ hội truyền thống và kiến trúc nhà trình tường.

Địa thế miền núi cao trên 1.000 mét, khí hậu quanh năm mát mẻ, cảnh quan núi rừng mờ sương khiến Pà Cò trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách trong và ngoài nước. Đặc biệt, khu vực Hang Kia – vốn là vùng lõi của xã đã nổi danh trong giới trẻ yêu du lịch trải nghiệm với hoạt động “săn mây”, chụp ảnh check-in trên những ngọn núi cao, ngắm cảnh bình minh huyền ảo.

Nắm bắt lợi thế, chính quyền địa phương đã định hướng phát triển du lịch cộng đồng gắn với bản sắc văn hóa dân tộc. Đây không chỉ là cách tạo nguồn thu nhập mới cho bà con đồng bào dân tộc thiểu số, mà còn giúp bảo tồn di sản văn hóa truyền thống. Chỉ trong thời gian ngắn, hàng chục hộ dân ở Pà Cò đã mạnh dạn đầu tư làm du lịch, mở homestay, dịch vụ ăn uống và các trải nghiệm văn hóa phục vụ du khách.

Trong đó, nhiều gia đình đã trở thành điển hình. Tiêu biểu là homestay của chị Sùng Y Múa được cải tạo từ ngôi nhà sàn truyền thống của người Mông, vừa giữ nguyên kiến trúc bản địa, vừa cung cấp dịch vụ nghỉ dưỡng đầy đủ. Một số hộ khác ở bản Chà Đáy cũng tham gia mô hình lưu trú nhà dân, để du khách được “ăn cùng, ở cùng, làm cùng” với bà con, trải nghiệm đời sống thực sự của miền sơn cước.

Chị Sùng Y Hoa - chủ homestay tại Hang Kia cho biết, những năm gần đây, làm du lịch cộng đồng đã giúp gia đình và bà con thay đổi rõ nét. Khách du lịch nước ngoài rất thích các món ăn truyền thống như mèn mén, bánh dày, thưởng thức không khí trong lành, cảnh hoang sơ. Vào dịp cuối tuần khách tăng mạnh, nhiều gia đình tới Pà Cò nghỉ ngơi “cả ngày cũng không muốn về”.

Anh Nhà - chủ Homestay Y Múa thông tin, homestay Y Múa mỗi năm đón được khoảng trên 2.000 lượt khách trong và ngoài nước. Trừ chi phí, thu nhập khoảng 600-700 triệu đồng/năm (trong điều kiện bình thường, chưa có dịch) ; những năm dịch bệnh còn đạt khoảng trên 200 triệu. Mô hình này tạo việc làm cho khoảng 20 người dân bản, thu nhập khoảng 150.000 đồng/ngày/người (chưa tính ăn).

Gắn du lịch với tiêu thụ sản phẩm địa phương

Điểm nổi bật của du lịch cộng đồng Pà Cò là gắn kết chặt chẽ với sản phẩm bản địa. Người dân không chỉ đón khách tham quan, mà còn đưa vào tour du lịch những hoạt động trải nghiệm mang tính sản xuất và tiêu dùng.

Khách du lịch đến đây có thể trực tiếp học cách dệt lanh, nhuộm chàm, thêu hoa văn trên vải, sau đó mua những tấm vải, chiếc khăn thổ cẩm làm kỷ niệm. Nghề thủ công truyền thống vì thế không bị mai một, ngược lại được hồi sinh và có đầu ra bền vững.

Nông sản của Pà Cò cũng nhờ du lịch mà thêm giá trị. Cây chè Shan tuyết – vốn nổi tiếng ở vùng núi cao đã được đưa vào chương trình trải nghiệm. Du khách được lên nương hái chè, tìm hiểu quy trình sao chế, rồi thưởng thức chén trà nóng giữa trời mây núi. Không ít người mua chè về làm quà, qua đó mở rộng thị trường tiêu thụ cho sản phẩm sạch của đồng bào.

Ngoài ra, nhiều sản phẩm khác như mật ong rừng, gạo nương, rau củ hữu cơ cũng được giới thiệu và bán tại các homestay. Du lịch cộng đồng trở thành kênh quảng bá, tiêu thụ sản phẩm một cách tự nhiên, gắn kết sản xuất – dịch vụ – tiêu dùng trong cùng một không gian.

Tuy nhiên, hành trình này không chỉ có màu hồng. Thách thức của Pà Cò là hạ tầng giao thông còn hạn chế, kỹ năng làm du lịch của người dân chưa đồng đều, khả năng quảng bá và kết nối thị trường còn yếu. Chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội đang tích cực hỗ trợ bằng cách mở lớp đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng thương hiệu du lịch Pà Cò để đưa hình ảnh địa phương đến gần hơn với thị trường trong và ngoài nước.

Du lịch cộng đồng ở Pà Cò là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế và gìn giữ bản sắc. Khi bản sắc văn hóa được tôn trọng và đưa vào làm sản phẩm du lịch, nó không chỉ trở thành nguồn thu nhập mà còn tiếp thêm niềm tự hào cho cộng đồng.

Để phát triển bền vững, Pà Cò cần tiếp tục đầu tư hạ tầng, nâng cao năng lực đón khách cho người dân, liên kết chặt chẽ với các doanh nghiệp lữ hành, đồng thời quảng bá thương hiệu du lịch cộng đồng gắn với sản phẩm OCOP.

Nếu làm tốt, Pà Cò hoàn toàn có thể trở thành một trong những điểm du lịch cộng đồng đặc sắc của miền Bắc, nơi mỗi bước chân du khách vừa được trải nghiệm thiên nhiên, vừa lưu giữ văn hóa Mông, lại góp phần lan tỏa và tiêu thụ sản phẩm bản địa.