Bước tiến quan trọng từ bảo hộ quốc tế

Thông tin tại Đại hội lần thứ IV, nhiệm kỳ 2025-2030 của Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk tổ chức ngày 22/8 cho thấy, để nâng cao giá trị hạt cà phê, thời gian qua, Hiệp hội cà phê Buôn Ma Thuột cùng các hội viên đã nỗ lực triển khai đồng bộ nhiều giải pháp thích ứng như: chuyển đổi mô hình canh tác sang hướng thông minh và bền vững; tăng cường ứng dụng công nghệ trong sản xuất và chế biến; phát triển cà phê đặc sản, cà phê chất lượng cao; tham gia sâu vào các chuỗi giá trị; mở rộng thị trường xuất khẩu sang các khu vực tiềm năng tại châu Á, Trung Đông và châu Phi; đồng thời thúc đẩy liên kết giữa nông dân - doanh nghiệp - nhà khoa học - chính quyền nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành cà phê địa phương…

Đặc biệt, Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột luôn tăng cường quản lý và phát triển Chỉ dẫn địa lý Buôn Ma Thuột. Đến nay nhãn hiệu “Buon Ma Thuot Coffee” được bảo hộ tại 32 quốc gia với các hình thức bảo hộ khác nhau. Theo thông tin từ Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột, trong số 32 quốc gia, có 27 nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) và Thái Lan bảo hộ dưới hình thức chỉ dẫn địa lý. Tại Trung Quốc, Singapore, Canada, nhãn hiệu được công nhận dưới dạng nhãn hiệu tập thể; còn tại Nga, là Tên gọi xuất xứ hàng hóa. Đây là thành quả của quá trình dài nỗ lực đăng ký, đàm phán và bảo vệ quyền lợi thương hiệu trên trường quốc tế.

Cà phê Buôn Ma Thuột - thủ phủ cà phê Việt Nam từ lâu đã nổi tiếng về chất lượng hạt robusta. Nhưng phải đến khi nhãn hiệu “Buon Ma Thuot Coffee” được bảo hộ tại 32 quốc gia, thương hiệu này mới thật sự có tấm “hộ chiếu” để bước vào sân chơi toàn cầu.

Ông Trịnh Đức Minh - Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột nhấn mạnh: “Việc bảo hộ nhãn hiệu ở nhiều thị trường khó tính sẽ giúp ngăn chặn hàng giả, nâng cao giá trị sản phẩm, đồng thời khẳng định vị thế cà phê Buôn Ma Thuột trên bản đồ cà phê thế giới”.

Thực tế cho thấy, chỉ dẫn địa lý (GI) là công cụ pháp lý mạnh mẽ, không chỉ bảo vệ nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, mà còn tạo điều kiện để gia tăng giá trị, mở rộng thị trường xuất khẩu. Điều này càng có ý nghĩa khi Việt Nam là quốc gia xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, nhưng phần lớn sản phẩm vẫn chủ yếu xuất thô, giá trị gia tăng chưa cao.

"Đòn bẩy" nâng sinh kế cho đồng bào dân tộc

Nếu trước đây, nông dân Tây Nguyên thường chỉ bán cà phê nhân xô với giá bấp bênh, thì nay, nhờ lợi thế từ thương hiệu được bảo hộ, nhiều hợp tác xã và hộ dân đã chuyển sang mô hình sản xuất cà phê chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Tại Hợp tác xã Ea Tu (TP Buôn Ma Thuột), 90% thành viên là đồng bào dân tộc thiểu số. Ông Trần Đình Trọng - Giám đốc HTX cho biết: “Nhờ liên kết với doanh nghiệp, áp dụng quy trình sản xuất sạch và khai thác lợi thế từ chỉ dẫn địa lý, sản phẩm cà phê của chúng tôi đã tiếp cận được thị trường xuất khẩu, giá bán cao hơn so với cà phê thường”.

Không chỉ tăng giá trị kinh tế, nhãn hiệu Buon Ma Thuot Coffee còn tạo động lực để bà con thay đổi tư duy sản xuất, hướng đến canh tác bền vững. Khi tham gia chuỗi giá trị, người nông dân được hỗ trợ kỹ thuật, tập huấn về thu hái, chế biến, truy xuất nguồn gốc. Đặc biệt, cà phê đạt chuẩn GI được doanh nghiệp thu mua với giá cao hơn, giúp hộ dân có thu nhập ổn định, cải thiện đời sống.

Đây chính là sự gắn kết giữa thương hiệu quốc gia và sinh kế cộng đồng: thương hiệu mạnh thì nông dân hưởng lợi, còn chất lượng bền vững từ nông dân lại củng cố vị thế thương hiệu.

Không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, cà phê Buôn Ma Thuột còn là biểu tượng văn hóa Tây Nguyên. Những lễ hội cà phê tổ chức định kỳ ở Buôn Ma Thuột đã trở thành sự kiện quốc gia, thu hút đông đảo du khách và nhà đầu tư, qua đó lan tỏa mạnh mẽ hình ảnh “thủ phủ cà phê Việt Nam”.

Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng chính quyền tỉnh Đắk Lắk cũng đang triển khai nhiều chương trình hỗ trợ xúc tiến thương mại, quảng bá nhãn hiệu Buon Ma Thuot Coffee tại các hội chợ quốc tế, kết nối cùng các thị trường tiềm năng như EU, Trung Đông và châu Phi. Việc kết hợp thương mại - văn hóa - du lịch giúp hạt cà phê Buôn Ma Thuột không chỉ hiện diện trên bàn cà phê, mà còn trở thành cầu nối giao lưu quốc tế.

Theo định hướng đến năm 2030, Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột sẽ tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý truy xuất nguồn gốc, nâng cao chất lượng sản phẩm, đồng thời thúc đẩy liên kết “4 nhà”: nông dân - doanh nghiệp - nhà khoa học - chính quyền. Mục tiêu là để Buôn Ma Thuột không chỉ là “thủ phủ cà phê Việt Nam”, mà còn trở thành điểm đến cà phê thế giới.

Việc nhãn hiệu “Buon Ma Thuot Coffee” được bảo hộ tại 32 quốc gia là bước tiến lớn, khẳng định giá trị thương hiệu cà phê Việt Nam trên bản đồ quốc tế. Quan trọng hơn, đây là đòn bẩy giúp cải thiện đời sống cho hàng vạn hộ nông dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, biến hạt cà phê từ sản phẩm nông nghiệp truyền thống trở thành động lực phát triển bền vững.