Thương mại quốc tế đang bước vào giai đoạn mà ưu đãi thuế quan không còn là lợi thế tự thân, thay vào đó là yêu cầu ngày càng khắt khe về minh bạch nguồn gốc, truy xuất và tuân thủ quy tắc xuất xứ. Với các doanh nghiệp xuất khẩu lớn, xuất xứ hàng hóa đã vượt khỏi phạm vi một thủ tục kỹ thuật, trở thành thước đo năng lực tổ chức sản xuất và mức độ sẵn sàng hội nhập.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Võ Trung Hiếu, Giám đốc Kinh doanh quốc tế của Công ty Cổ phần sữa Việt Nam (Vinamilk), chia sẻ cách doanh nghiệp tận dụng các hiệp định thương mại tự do, làm chủ quy tắc xuất xứ và coi C/O là “giấy thông hành” để mở rộng xuất khẩu một cách bền vững.

FTA mở cơ hội, xuất xứ quyết định lợi thế

- Trong bối cảnh thương mại toàn cầu liên tục biến động, ông đánh giá đâu là những điểm nhấn quan trọng nhất trong kết quả xuất khẩu của Vinamilk thời gian qua, đặc biệt là cách doanh nghiệp giữ được đà tăng trưởng bền vững?

Ông Võ Trung Hiếu: Trong bối cảnh thương mại quốc tế đối mặt với nhiều bất định, từ lạm phát, xung đột địa chính trị đến xu hướng gia tăng rào cản kỹ thuật, hoạt động xuất khẩu của Vinamilk vẫn duy trì được đà tăng trưởng tích cực. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu của Vinamilk tăng trưởng trên 10%, và bước sang năm 2025, doanh nghiệp tiếp tục giữ được nhịp tăng trưởng này nhờ sự chủ động trong tổ chức thị trường và khả năng thích ứng linh hoạt với các yêu cầu mới.

Điểm quan trọng là Vinamilk không lựa chọn tăng trưởng bằng mọi giá. Thay vào đó, doanh nghiệp tập trung gia tăng giá trị xuất khẩu, nâng cao tiêu chuẩn sản phẩm, chuẩn hóa hệ thống quản trị và củng cố uy tín thương hiệu trên thị trường quốc tế. Chính định hướng này đã giúp Vinamilk đứng vững trước những biến động mang tính chu kỳ của thương mại toàn cầu, đồng thời tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững trong dài hạn.

- Việc mở rộng thị trường xuất khẩu của Vinamilk được triển khai như thế nào để vừa tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do, vừa kiểm soát rủi ro và bảo đảm tuân thủ các tiêu chuẩn, quy tắc ngày càng khắt khe của từng thị trường?

Ông Võ Trung Hiếu: Chúng tôi xác định rất rõ rằng đa dạng hóa thị trường là điều kiện tiên quyết để giảm thiểu rủi ro trong xuất khẩu. Việc Việt Nam ký kết ngày càng nhiều hiệp định thương mại tự do đã mở ra không gian thị trường rộng lớn hơn, tạo điều kiện để Vinamilk tiếp cận các khu vực mới như châu Á, Trung Đông, châu Phi và châu Mỹ.

Tính đến nay, Vinamilk đã xuất khẩu sản phẩm tới 65 quốc gia và vùng lãnh thổ, hiện diện tại hầu hết các châu lục. Tuy nhiên, việc mở rộng thị trường không được thực hiện theo cách dàn trải, mà gắn chặt với yêu cầu tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật, quy tắc xuất xứ và đặc thù tiêu dùng của từng thị trường. Cách tiếp cận này giúp Vinamilk vừa mở rộng quy mô xuất khẩu, vừa kiểm soát tốt rủi ro và bảo đảm tính bền vững trong dài hạn.

Từ tuân thủ C/O đến làm chủ chuỗi cung ứng

- Trong quá trình khai thác các FTA, Vinamilk đang tận dụng ưu đãi xuất xứ ở mức độ nào và tác động của C/O ưu đãi thể hiện ra sao trong thực tiễn xuất khẩu?

Ông Võ Trung Hiếu: Các FTA mang lại lợi thế thuế quan rất rõ rệt, nhưng trên thực tế, ưu đãi chỉ phát huy hiệu quả khi doanh nghiệp làm chủ được quy tắc xuất xứ. Với Vinamilk, đây là nội dung được đầu tư bài bản ngay từ đầu, coi xuất xứ hàng hóa là một phần của năng lực cạnh tranh.

Hiện nay, khoảng 95% kim ngạch xuất khẩu của Vinamilk đã tận dụng được C/O ưu đãi. Phần còn lại chủ yếu liên quan đến một số thị trường mà tỷ lệ hàm lượng xuất xứ Việt Nam chưa đạt yêu cầu như mong muốn. Doanh nghiệp đang từng bước điều chỉnh chuỗi cung ứng, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa để mở rộng dư địa tận dụng ưu đãi trong thời gian tới.

Quan trọng hơn, C/O ưu đãi không chỉ giúp giảm chi phí thuế quan, mà còn tạo lợi thế trong đàm phán, nâng cao sức cạnh tranh và uy tín của Vinamilk khi làm việc với các đối tác quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh các thị trường ngày càng coi trọng tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc.

- Là một trong những doanh nghiệp đầu tiên được thí điểm tự chứng nhận xuất xứ, ông đánh giá như thế nào về vai trò đồng hành của Bộ Công Thương và những kiến nghị từ thực tiễn doanh nghiệp?

Ông Võ Trung Hiếu: Việc tham gia cơ chế tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa vừa là vinh dự, vừa đặt ra yêu cầu rất cao đối với doanh nghiệp. Vinamilk phải chuẩn hóa toàn bộ hệ thống quản trị, từ nguyên liệu đầu vào, quy trình sản xuất, lưu trữ dữ liệu cho đến kiểm soát rủi ro và hậu kiểm. Giai đoạn đầu không tránh khỏi những khó khăn, nhưng khi hệ thống đi vào vận hành ổn định, lợi ích mang lại rất rõ ràng: tiết kiệm thời gian, tăng tính chủ động và nâng cao uy tín của doanh nghiệp xuất khẩu.

Trong quá trình này, Vinamilk đánh giá cao sự đồng hành của Bộ Công Thương, đặc biệt là Cục Xuất nhập khẩu và các cơ quan cấp C/O tại địa phương. Không chỉ hỗ trợ về thủ tục, các cán bộ chuyên môn còn tư vấn sâu về quy tắc xuất xứ, giúp doanh nghiệp vận dụng phù hợp với từng thị trường cụ thể.

Từ thực tiễn hoạt động, chúng tôi kiến nghị tiếp tục rút ngắn thời gian cấp C/O, nhất là với những thị trường có thời gian vận chuyển ngắn chỉ 1-2 ngày. Đồng thời, việc đẩy mạnh số hóa và liên thông dữ liệu xuất xứ sẽ giúp giảm chi phí tuân thủ, tăng khả năng hậu kiểm và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước cũng như hoạt động của doanh nghiệp.

- Xin cảm ơn ông!

Tại lễ vinh danh Doanh nghiệp xuất khẩu uy tín năm 2024 do Bộ Công Thương tổ chức chiều 19/12, Vinamilk là một trong 27 doanh nghiệp tiêu biểu được trao bằng khen, ghi nhận những đóng góp nổi bật trong hoạt động xuất khẩu, mở rộng thị trường quốc tế và tuân thủ nghiêm túc các cam kết về xuất xứ hàng hóa trong các hiệp định thương mại tự do.