Sau gần 10 năm đồng hành cùng bà con vùng cao Yên Thế, tỉnh Bắc Ninh phát triển mô hình liên kết chăn nuôi, chế biến, tiêu thụ gà đồi, ông Giáp Quý Cường, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Yên Thế rút ra nhiều kinh nghiệm quý báu. Theo ông, sự tận tâm, nỗ lực đồng hành là giải pháp tốt nhất để tạo lòng tin, cùng bà con dân tộc thiểu số trên địa bàn phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững.

Liên kết chặt chẽ tạo ra nguồn cung sản phẩm chất lượng tốt đủ lớn

- Là hợp tác xã hoạt động ở vùng miền núi, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, ông đánh giá ra sao về chất lượng sản phẩm gà đồi địa phương và hợp tác xã đã triển khai những hoạt động gì nhằm nâng cao giá trị sản phẩm?

Ông Giáp Quý Cường: Gà đồi Yên Thế bắt đầu có thương hiệu từ năm 2010. Nơi đây, gà được chăn thả tự nhiên qua bàn tay chăm sóc khéo léo của bà con địa phương nên thịt săn chắc, da giòn và độ ngọt rất cao. Từ những con gà chăn thả tự nhiên của địa phương, chúng tôi đã tìm hiểu và thành lập nên Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Yên Thế từ năm 2016 - 2017.  

Từ đấy, chúng tôi nghiên cứu ra một quy trình chuẩn để ký liên kết với bà con chăn nuôi cho hợp tác xã để tạo ra con gà có chất lượng tốt nhất. Theo đó, chúng tôi sẽ cung cấp giống cho bà con, hướng dẫn quy trình kỹ thuật và khi nuôi đủ ngày sẽ tiến hành kiểm tra, bắt gà về xưởng đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm của hợp tác xã chế biến và đưa ra thị trường.

Hiện nay, hợp tác xã cũng đã đầu tư dây chuyền tự động giết mổ và cấp đông tế bào để bảo quản thịt gà tốt nhất, giữ được vị ngon, ngọt của sản phẩm. Bên cạnh đó, hợp tác xã cũng đầu tư công nghệ để chế biến sâu sản phẩm từ gà, hiện hợp tác xã cũng có hơn 10 sản phẩm chế biến sâu đưa ra thị trường. Sản phẩm của hợp tác xã đã cung ứng cho các siêu thị lớn như Winmart, Top Market 1và một số cửa hàng thực phẩm sạch trên toàn quốc. Ngoài gà đồi Yên Thế đóng gói hút chân không và xúc xích gà đạt OCOP 4 sao, hợp tác xã cũng đã có 8 sản phẩm đạt OCOP 3 sao.

- Thưa ông, hoạt động trên địa bàn miền núi còn nhiều khó khăn, ông đánh giá như thế nào về chính sách của địa phương nhằm hỗ trợ hợp tác xã trong xây dựng liên kết chuỗi bền vững với bà con nông dân và hợp tác xã đã đạt được kết quả sản xuất, kinh doanh ra sao nhờ các chính sách này?

Ông Giáp Quý Cường: Hợp tác xã cũng đã tiếp cận được một số chính sách hỗ trợ của Nhà nước, như: Phát triển chuỗi liên kết giá trị do Chi cục Chăn nuôi thú y và Thuỷ sản tỉnh Bắc Ninh triển khai. Hợp tác xã đang liên kết với hơn 100 hộ dân trên địa bàn, trong đó có hơn 10 hộ là hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Hợp tác xã cũng xây dựng mô hình nhóm chăn nuôi, trong nhóm này sẽ có khoảng 3 hộ có kinh nghiệm, đạt hiệu quả cao trong chăn nuôi và khoảng 2-3 hộ chưa có kinh nghiệm. Tất cả những hộ này sẽ cùng vào gà giống một ngày, tuân thủ theo quy trình chăm sóc và hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình chăm sóc.

Sau 1 năm liên kết theo chính sách hỗ trợ, hợp tác xã tiếp tục ký liên kết với bà con thêm 3 năm tiếp theo. Bởi lẽ, sau 1 năm liên kết sản xuất, nếu hợp tác xã dừng hỗ trợ để hộ sản xuất tự làm thì không hiệu quả và rơi rụng dần vốn. Do đó, hợp tác xã tiếp tục ký liên kết, thu mua và tạo nhóm chăn nuôi, tạo mối gắn kết giúp những hộ mới có thêm kinh nghiệm và duy trì hiệu quả đã đạt được.

Cần nhiều hơn nữa sự trợ sức từ Nhà nước

- Quá trình đưa sản phẩm của đồng bào dân tộc tiếp cận thị trường còn nhiều khó khăn như vốn, kỹ thuật, kênh phân phối... Vậy với Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Yên Thế, đâu là khó khăn lớn nhất, thưa ông?

Ông Giáp Quý Cường: Khó khăn lớn nhất của hợp tác xã hiện nay là thị trường chưa biết nhiều đến thương hiệu gà đồi Yên Thế, do đó sức tiêu thụ cũng như niềm tin của người tiêu dùng chưa thực sự cao.

Một điểm khó nữa là về vốn, hợp tác xã muốn mở rộng thị trường cần vốn. Việc ký liên kết với bà con cũng cần vốn bởi hợp tác xã cung cấp giống cho bà con, sau khi thu mua gà mới trừ tiền vốn ban đầu nên lượng vốn đưa vào qua quá trình liên kết rất nhiều.

Một điều may mắn của hợp tác xã là một số hộ gia đình có vốn thay vì gửi ngân hàng đã cho hợp tác xã vay để mở rộng thêm các chuỗi liên kết. Có thể nói, hợp tác xã và các thành viên như một gia đình cùng chung tay làm việc, hưởng thành quả và phát triển bền vững. Do đó, khó khăn về vốn được dần dần khắc phục, tuy nhiên nguồn vốn này không nhiều vẫn cần sự hỗ trợ từ Nhà nước.

Thêm nữa, thương mại điện tử đang là xu hướng nhưng do ở vùng cao, công nghệ thông tin còn hạn chế, hợp tác xã chưa tiếp cận rộng rãi được kênh bán hàng này. Chúng tôi mong muốn các Sở, ngành tổ chức tập huấn hoặc được hỗ trợ nhiều hơn các chương trình xúc tiến thương mại để tiếp cận kênh bán hàng qua thương mại điện tử và mở rộng đầu ra cho sản phẩm.

- Ngoài những đề xuất trên, ông còn mong muốn nhà nước và tỉnh Bắc Ninh có thêm chính sách gì để hợp tác xã phát huy mạnh mẽ vai trò cầu nối trong công tác giảm nghèo, phát triển kinh tế ở khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa?

Ông Giáp Quý Cường: Chúng tôi đề xuất với Nhà nước hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa dây chuyền máy móc hiện đại để giảm chi phí sản xuất, tăng sản lượng, chất lượng của sản phẩm nhằm cạnh tranh trên thị trường.

Nhà nước tập trung nguồn lực hỗ trợ cho các hợp tác xã có mô hình liên kết sản xuất thành chuỗi với bà con vừa để mở rộng năng lực của hợp tác xã cũng đồng thời hỗ trợ bà con đảm bảo đầu ra, yên tâm sản xuất. Bởi nếu chính sách chỉ hỗ trợ trong ngắn hạn 1 năm chẳng hạn, bà con chưa đủ lực cũng như kinh nghiệm duy trì sản xuất hiệu quả, rất dễ tái nghèo.

Ông Giáp Quý Cường, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Yên Thế: Nhà nước hỗ trợ cho các hợp tác xã đầu mối liên kết không chỉ giúp bản thân hợp tác xã phát triển mà còn gián tiếp giúp bà con ổn định sản xuất. Bởi lẽ, ở vùng cao chỉ hợp tác xã mới có thể đứng ra xây dựng mạng lưới tiêu thụ, đầu tư công nghệ cho chế biến sâu, phát triển quy trình chăn nuôi, chế biến đạt các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và đưa sản phẩm đủ tiêu chuẩn, chất lượng tốt ra thị trường. Cá nhân hay các hộ sản xuất nhỏ lẻ rất khó là được điều này.