Ông Phan Văn Nết – Giám đốc HTX Sản xuất thương mại và dịch vụ nông nghiệp Phì Điền (xã Lục Ngạn, Bắc Ninh) đã chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương về hành trình của HTX trong việc gắn kết bà con đồng bào dân tộc thiểu số phát triển sản phẩm và mở rộng thị trường.

Chính sách hỗ trợ và sự thay đổi đời sống của bà con khi tham gia HTX

- Ông đánh giá thế nào về chính sách hỗ trợ giảm nghèo, phát triển sản xuất ở địa phương, và thực tế việc tham gia HTX đã giúp bà con, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số thay đổi đời sống ra sao?

Ông Phan Văn Nết: Trước hết, tôi muốn nói rằng HTX chúng tôi được hình thành và phát triển trên một địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa, nơi mà bà con còn gặp nhiều khó khăn trong sản xuất và đời sống. Tuy nhiên, chúng tôi may mắn khi luôn nhận được sự quan tâm từ Chính phủ và chính quyền địa phương, đặc biệt là các chính sách giảm nghèo bền vững. Thông qua nhiều chương trình, bà con đã được hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi và cả những khóa tập huấn kỹ thuật. Quan trọng hơn, nhiều hộ nghèo đã được tạo điều kiện để tham gia vào chuỗi sản xuất của HTX. Với chúng tôi, việc gắn kết các hộ nghèo, giúp họ có cơ hội lao động, sản xuất và từng bước thoát nghèo là nhiệm vụ vừa mang tính kinh tế, vừa mang tính xã hội.

HTX hiện có 15 thành viên chính thức, trong đó 10 thành viên là đồng bào dân tộc thiểu số, còn lại là người Kinh. Khi nhìn lại, sự khác biệt trước và sau khi tham gia HTX là rất rõ. Nếu trước đây bà con chỉ sản xuất nhỏ lẻ, tự cung tự cấp thì nay đã có sự liên kết, có đầu ra ổn định. Thu nhập bình quân của thành viên HTX hiện đạt 120-200 triệu đồng mỗi năm. Con số này trước kia nhiều hộ không dám nghĩ tới. Đời sống vật chất được cải thiện, đời sống tinh thần cũng nâng lên, bà con có thêm niềm tin và quyết tâm gắn bó với nghề. Đây chính là thành quả lớn nhất mà HTX mang lại, cũng là minh chứng rằng mô hình HTX thực sự có ý nghĩa trong công cuộc phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Hành trình xây dựng sản phẩm OCOP và những khó khăn trong mở rộng sản xuất

- Trong quá trình hoạt động, HTX đã phát triển những sản phẩm OCOP nào, giá trị mang lại ra sao, và đâu là những khó khăn lớn nhất khiến HTX chưa thể mở rộng mạnh mẽ hơn?

Ông Phan Văn Nết: Chúng tôi hiện có 3 sản phẩm OCOP chủ lực. Đầu tiên là vải thiều sấy khô - sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 4 sao từ năm 2020. Đây là sản phẩm đặc trưng của vùng Lục Ngạn, được chế biến, bảo quản tốt và đã có chỗ đứng trên thị trường. Thứ hai là sản phẩm táo Phì Điền, đạt chứng nhận OCOP năm 2022. Cuối cùng là mật ong hoa vải, được công nhận OCOP 3 sao. Ba sản phẩm này không chỉ mang lại nguồn thu ổn định mà còn giúp HTX khẳng định thương hiệu. Sau khi được chứng nhận OCOP, doanh thu của HTX tăng gần gấp đôi, sản phẩm được nhiều người biết đến hơn, và đặc biệt là mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường khó tính.

Tuy vậy, khó khăn lớn nhất của chúng tôi vẫn là vấn đề đất đai. Hiện quỹ đất sản xuất rất hạn chế, nhiều hộ chỉ có từ 400 đến 800 m² đất thổ cư, không đủ để xây dựng xưởng chế biến quy mô lớn. Việc làm thủ tục đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để mở rộng nhà xưởng cũng gặp nhiều vướng mắc. Ngoài ra, nguồn vốn đầu tư cho máy móc, công nghệ chế biến hiện đại còn hạn chế. Đó là lý do khiến HTX dù có tiềm năng, có sản phẩm tốt, nhưng vẫn chưa thể bứt phá mạnh mẽ như mong muốn. Tôi kỳ vọng trong thời gian tới, Nhà nước sẽ có cơ chế linh hoạt hơn trong cấp đất, tạo điều kiện vay vốn ưu đãi để HTX có thêm cơ hội phát triển bền vững.

Xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường và kỳ vọng cho tương lai

- Việc tham gia xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường trong và ngoài nước đã mang lại hiệu quả thế nào cho HTX, và ông có kỳ vọng gì trong chặng đường sắp tới?

Ông Phan Văn Nết: Có thể nói, các chương trình xúc tiến thương mại chính là cánh cửa mở ra cho HTX chúng tôi bước vào thị trường rộng lớn hơn. Nhờ sự đồng hành của Bộ Công Thương và lãnh đạo địa phương, HTX thường xuyên được tham gia các hội nghị, hội chợ, sự kiện quảng bá sản phẩm. Qua đó, chúng tôi kết nối được nhiều khách hàng, đưa thương hiệu đến gần hơn với người tiêu dùng cả nước. Sản phẩm vải thiều sấy khô đã có mặt trong nhiều hệ thống siêu thị và được xuất khẩu sang Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản, Mỹ, châu Âu. Mật ong hoa vải thì đang hoàn tất thủ tục để vào thị trường Nhật Bản, trong khi sản phẩm táo trước mắt mới tiêu thụ trong nước, nhưng tiềm năng xuất khẩu là rất lớn.

Vai trò của ngành Công Thương ở đây rất quan trọng. Chính Bộ là đơn vị hỗ trợ xúc tiến mạnh mẽ nhất, giúp sản phẩm của HTX có chỗ đứng vững chắc hơn. Khi đạt chứng nhận OCOP, chúng tôi cảm nhận rõ ràng sự khác biệt: khách hàng tìm đến nhiều hơn, sản phẩm được biết đến rộng rãi hơn. Với quy mô nhỏ, chúng tôi chọn cách liên kết với doanh nghiệp lớn, xuất khẩu qua sàn thương mại điện tử, thay vì xuất khẩu trực tiếp vốn đòi hỏi thủ tục phức tạp và chi phí cao. Đây là con đường thực tế, vừa đảm bảo chất lượng, vừa mở rộng thị trường quốc tế.

Kỳ vọng của tôi trong chặng đường tới là Nhà nước tiếp tục có chính sách hỗ trợ thiết thực hơn về đất đai, vốn và kỹ thuật. Nếu có thêm những cơ chế thuận lợi, HTX sẽ phát huy hết tiềm năng, giúp bà con có thêm thu nhập, ổn định đời sống và biến những sản phẩm vùng dân tộc thiểu số thành thương hiệu mạnh, vươn ra thế giới. Tôi tin rằng, khi có sự đồng hành của Nhà nước, các bộ ngành, cùng với sự nỗ lực của bà con, HTX chúng tôi sẽ ngày càng khẳng định vị thế, vừa góp phần phát triển kinh tế, vừa thực hiện nhiệm vụ xã hội quan trọng là nâng cao đời sống đồng bào miền núi.

Xin cảm ơn ông!