Ươmcây giống cung cấp miễn phí cho đồng bào Xơ Đăng phát triển cà phê bền vững

Từ đầu tháng 11 đến nay, hàng trăm hộ dân đồng bào Xơ Đăng cùng các cán bộ xã tại xã miền núi Tu Mơ Rông (tỉnh Quảng Ngãi) đang phấn khởi chung sức hình thành 13 vườn ươm để chuẩn bị ươm trồng cây cà phê.

Ông Dương Văn Khoa, Phó Chủ tịch UBND xã Tu Mơ Rông cho biết, vào tháng 7/2025, Đảng bộ xã Tu Mơ Rông tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ xã lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030. Hưởng ứng lời kêu gọi của Đại hội “không nhận hoa chúc mừng”, khuyến khích ủng hộ cây giống, phân bón hoặc kinh phí cho chương trình “Ươm mầm tương lai - Phát triển cây trồng bền vững Tu Mơ Rông”, người dân và doanh nghiệp đã đóng góp 104.500 cây cà phê giống, 294 triệu đồng cùng một số phân bón. Từ nguồn hỗ trợ này, xã đã cấp phát cây giống cho người dân, đồng thời dùng số kinh phí trên mua 813kg hạt cà phê (toàn bộ là cà phê xứ lạnh Arabia) để tự ươm, tiết kiệm chi phí và cung cấp cho cácthôn trên địa bàn xã.

Theo lãnh đạo xã Tu Mơ Rông, hiện thời tiết đang thuận lợi để gieo hạt. Đến thời điểm hiện tại, hơn 500kg hạt đã được gieo, xã đang tiếp tục hoàn thành việc gieo hạt trong tháng 11/2025.

“Toàn bộ việc gieo ươm hạt lên lá mầm (2 lá đầu) được thực hiện tại tập trung tại khu vực trung tâm xã. Tại đây sẽ có cán bộ chuyên môn, với sự hỗ trợ của viện cung cấp giống cà phê tại tỉnh Đắk Lắk, theo dõi, chăm sóc. Khi hạt nảy mầm thành cây 2 lá mầm thì sẽ chuyển về các vườm ươm đã được người dân chuẩn bị tại mỗi thôn để vào bọc đất, ươm thành cây cứng, sau đó sẽ trực tiếp cấp phát cho người dân”, ông Khoa thông tin và cho biết, xã dự kiến hình thành 13 vườn ươm tại 13 thôn, mỗi vườn ươm rộng khoảng 1.000 m2.

Từ 813kg hạt giống, xã Tu Mơ Rông kỳ vọng sẽ ươm được khoảng 1,3 triệu cây giống, cung cấp miễn phí cho đồng bào Xơ Đăng trồng276 ha cà phê.

“Việc xây dựng vườn ươm cấp giống miễn phí là hoạt động đưa nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã vào cuộc sống, nhằm tạo sinh kế bền vững cho người dân thông qua phát triển các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao”, Phó Chủ tịch UBND xã Tu Mơ Rông Dương Văn Khoa thông tin và cho biết thêm:“Do kinh phí hạn chế, xã chọn cách tự ươm giống với sự tham gia của người dân, thể hiện tinh thần đoàn kết, chủ động, không trông chờ ỷ lại. Cán bộ chuyên môn được phân công theo dõi kỹ thuật để bảo đảm tỷ lệ nảy mầm cao; khi hoàn thành, cây giống sẽ được cấp phát ngay để người dân xây dựng vườn cà phê đặc sản, hữu cơ, hướng đến mục tiêu thoát nghèo bền vững”.

Chuẩn hóa vùng trồng, hướng tới hình thành chuỗi cà phê đặc sản của đồng bào Xơ Đăng

Phó Chủ tịch UBND xã Tu Mơ Rông cho hay, toàn bộ nguồn hạt giống cà phê trên do Viện Eakmat (tỉnh Đắk Lắk) cung cấp để đảm bảo chất lượng.

Xã Tu Mơ Rông cũng có thỏa thuận hợp tác với Viện Eakmat thực hiện truy xuất nguồn gốc ngay từ quy trình gieo ươm đến trồng và phát triển cây cà phê, hướng tới thực hiện truy xuất vùng trồng.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã Tu Mơ Rông lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 đã đặt mục tiêu phát triển, trồng mới 300 ha cà phê. Trong đó, cà phê xứ lạnh (Arabica) 260ha, cà phê vối: 40 ha. Ngoài ra còn phát triển thêm 120 ha cây ăn quả, cây lâu năm khác, và dược liệu.

Để thực hiện được những nhiệm vụ lớn của nhiệm kỳ, xã Tu Mơ Rông đặt ra 3 khâu đột phá. Trong đó, có tập trung thu hút đầu tư vào lĩnh vực chế biến nông sản và dược liệu tại chỗ, hình thành chuỗi giá trị liên kết giữa người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, với mục tiêu đến năm 2030, có ít nhất 1 nhà máy thu mua, chế biến và tiêu thụ dược liệu trên địa bàn xã; có ít nhất 1 nhà máy thu mua, chế biến nông lâm sản trên địa bàn xã.

Theo lãnh đạo xã Tu Mơ Rông, mặc dù có lợi thế phát triển cây cà phê, tuy nhiên, việc kêu gọi nhà đầu tư xây dựng nhà máy chế biến trên địa bàn xã còn gặp nhiều khó khăn do đặc thù là vùng núi xa, địa hình dốc, và một số yếu tố khác.

“Bước đầu, xã Tu Mơ Rông sẽ cố gắng hình thành vùng trồng cà phê đạt chuẩn, có truy xuất vùng trồng. Có vùng trồng chuẩn cũng sẽ là một lợi thế để xã kêu gọi thu hút đầu tư vào chế biến nông lâm sản, dược liệu ngay trên địa bàn”, Phó Chủ tịch UBND xã Tu Mơ Rông Dương Văn Khoa chia sẻ và nói thêm: “Hiện UBND xã đang xây dựng Nghị quyết về thu hút đầu tư trình Đảng ủy xã thông qua trong thời gian tới. Trong đó, xã cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp đến tìm hiểu, đầu tư trên địa bàn xã. Góp phần hướng tới hình thành thương hiệu chuỗi cà phê đặc sản miền núi Quảng Ngãi của đồng bào Xơ Đăng”.

Xã Tu Mơ Rông hiện có khoảng 1.300 hộ dân, 95% là người dân tộc Xơ Đăng. Tỷ lệ hộ nghèo tại xã còn cao. Mặc dù vậy, một tín hiệu tích cực đã được thể hiện rõ thời gian gần đây đó là sự chuyển biến trong thay đổi nếp nghĩ, các làm của người dân.

Theo lãnh đạo xã Tu Mơ Rông, trên địa bàn xã đã nổi lên những gương điển hình trồng các loại nông sản cho thu nhập cao, đầu ra ổn định.

Người dân bắt đầu đầu tư vào các loại cây trồng chủ lực như cà phê xứ lạnh, dược liệu, mắc ca, dứa và cây ăn quả. Hiện nay, toàn xã đã phát triển được 430,9ha cà phê. Ngoài ra còn hơn 200 ha dược liệu, mắc ca và cây ăn quả.

Hình thức liên kết chuỗi giá trị từ trồng trọt đến chế biến dần hình thành, với sự tham gia của hợp tác xã và doanh nghiệp.