Trung Quốc nâng cấp hạ tầng, tạo động lực cho dòng chảy thương mại

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống hạ tầng giao thông - logistics, nhằm không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn mở rộng kết nối với khu vực và thế giới. Điều này mang lại những cơ hội đáng kể cho Việt Nam trong việc đẩy mạnh thương mại song phương và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Một trong những điểm nhấn quan trọng là cảng container tự động hóa Khâm Châu. Với 10 bến cảng, trong đó có 4 bến tự động có thể tiếp nhận tàu trọng tải lên tới 200.000 tấn, Khâm Châu trở thành cửa ngõ quan trọng để hàng hóa từ Trung Quốc kết nối ra thế giới, trong đó có ASEAN. 

Đặc biệt, cảng được tích hợp hệ thống đường sắt, giúp hàng hóa có thể được chuyển đổi linh hoạt giữa vận tải biển và vận tải đường sắt. Toàn bộ quy trình bốc dỡ container ở đây được tự động hóa, giảm đáng kể nhu cầu nhân lực và nâng cao hiệu suất. Hơn 3.000 camera giám sát cũng góp phần đảm bảo an toàn, hạn chế tối đa rủi ro trong khai thác.

Song song với cảng biển, kênh đào Bình Lục, dự án trọng điểm khởi công năm 2022, đang bước vào giai đoạn nước rút. Với chiều dài hơn 134 km, kênh đào này giúp rút ngắn hành trình vận chuyển hàng hóa từ vùng Tây Nam Trung Quốc ra biển, tiết kiệm tới một tuần di chuyển và giảm chi phí ước tính 5,6 tỷ nhân dân tệ mỗi năm. 

Khi đi vào hoạt động từ năm 2026, kênh đào có thể tiếp nhận tàu từ 5.000 đến 8.000 tấn tùy mùa, đồng thời kết nối trực tiếp với sông Tây Giang, tuyến huyết mạch trong hệ thống giao thông thủy quốc gia. Nhờ đó, lượng lớn hàng hóa từ Trung Quốc có thể thuận lợi chảy qua Khâm Châu, mở rộng cơ hội lưu thông đến các quốc gia ASEAN, trong đó Việt Nam là cửa ngõ quan trọng.

Không chỉ tập trung vào đường thủy và cảng biển, Trung Quốc còn phát triển mạnh hệ thống cảng đường sắt quốc tế, trong đó nổi bật là cảng Thành Đô. Đây là điểm xuất phát của tuyến tàu Trung - Âu, đóng vai trò trung tâm trong hành lang đất liền. Đồng thời kết nối với nhiều tuyến quốc tế khác như Trung - Lào hay Trung - Việt. Cảng Thành Đô hiện đã kết nối với 125 thành phố quốc tế và 30 thành phố trong nước, vận hành hơn 34.000 chuyến tàu quốc tế, phục vụ trực tiếp cho 15.000 doanh nghiệp.

Đáng chú ý, khu cảng này đã thu hút gần 200 dự án lớn với tổng vốn đầu tư hơn 100 tỷ nhân dân tệ, đồng thời hình thành một hệ sinh thái logistics hiện đại bao gồm trung tâm vận tải đa phương thức, trung tâm chia sẻ container và khu bảo thuế tổng hợp. Năm 2024, kim ngạch xuất nhập khẩu của riêng khu bảo thuế đã đạt 36,928 tỷ nhân dân tệ, cho thấy sức hút lớn của mô hình cảng quốc tế gắn liền với phát triển thương mại tự do.

Sự bùng nổ của hạ tầng này không chỉ mang ý nghĩa đối với nội bộ Trung Quốc mà còn tác động trực tiếp đến các đối tác láng giềng, đặc biệt là Việt Nam. Với lợi thế đường biên giới dài hơn 1.400 km, Việt Nam có khả năng trở thành điểm kết nối trọng yếu trong chuỗi vận tải hàng hóa đi và đến Trung Quốc, từ đó mở rộng hướng ra ASEAN và xa hơn nữa.

Cơ hội giao thương Việt Nam - Trung Quốc trong bức tranh hợp tác thương mại mới

Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong ASEAN và là một trong những thị trường năng động nhất khu vực. Việc Trung Quốc đẩy mạnh xây dựng hạ tầng hiện đại chính là cơ hội để Việt Nam gia tăng xuất khẩu, thu hút đầu tư và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thứ nhất, các cảng tự động và kênh đào mới của Trung Quốc sẽ giúp hàng hóa Việt Nam có thêm lựa chọn vận chuyển, rút ngắn thời gian giao nhận và tiết kiệm chi phí logistics. Với đặc điểm nhiều mặt hàng nông sản, thủy sản của Việt Nam cần thời gian vận chuyển nhanh để giữ chất lượng, việc kết nối thông suốt sang các cảng lớn như Khâm Châu sẽ nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm Việt tại thị trường Trung Quốc và ASEAN.

Thứ hai, hệ thống cảng đường sắt quốc tế như Thành Đô mở ra cơ hội lớn để hàng hóa Việt Nam tiếp cận thị trường châu Âu thông qua các tuyến vận tải liên vận sắt - biển. Thay vì phụ thuộc nhiều vào đường biển truyền thống vốn mất nhiều thời gian, doanh nghiệp Việt có thể tận dụng hành lang đất liền - biển phía Tây của Trung Quốc để đưa hàng đi xa hơn với chi phí hợp lý. Đây là bước đi quan trọng trong chiến lược đa dạng hóa thị trường xuất khẩu của Việt Nam.

Thứ ba, sự phát triển mạnh mẽ của các khu kinh tế, khu bảo thuế và trung tâm logistics tại Trung Quốc sẽ tạo điều kiện để doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hợp tác đầu tư, tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất. Việc gần 200 dự án lớn đổ vốn vào cảng Thành Đô cho thấy sức hút mạnh mẽ của khu vực này. Các doanh nghiệp Việt, đặc biệt trong lĩnh vực chế biến, sản xuất linh kiện, có thể tận dụng xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng để tham gia, qua đó vừa mở rộng thị trường tiêu thụ vừa nâng cao trình độ công nghệ.

Bên cạnh đó, hợp tác giao thương cũng sẽ góp phần cân bằng cán cân thương mại giữa hai nước. Hiện nay, Việt Nam vẫn nhập siêu từ Trung Quốc, chủ yếu là nguyên liệu, máy móc và thiết bị. Nếu tận dụng được hệ thống hạ tầng hiện đại, doanh nghiệp Việt có thể đẩy mạnh xuất khẩu hàng có giá trị gia tăng cao hơn, đồng thời mở rộng sang các lĩnh vực tiềm năng như công nghệ xanh, năng lượng tái tạo hay logistics.

Tuy nhiên, để tận dụng tối đa cơ hội, Việt Nam cũng cần chú trọng đầu tư hạ tầng nội địa, đặc biệt là các trung tâm logistics gần biên giới, cảng biển và hệ thống kho lạnh. Ngoài ra, việc cải thiện thủ tục hải quan, rút ngắn thời gian thông quan và áp dụng công nghệ số trong quản lý cũng là yếu tố then chốt giúp tăng hiệu quả kết nối.

Quan trọng hơn, Việt Nam cần tiếp tục thúc đẩy hợp tác song phương ở cấp chính phủ và doanh nghiệp. Các cơ chế hợp tác hiện có, như Ủy ban hợp tác kinh tế thương mại Việt - Trung, cần được phát huy để tháo gỡ rào cản kỹ thuật, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp hai bên mở rộng hoạt động đầu tư và thương mại.

Khi ASEAN ngày càng đóng vai trò trung tâm trong thương mại toàn cầu, quan hệ kinh tế Việt Nam - Trung Quốc không chỉ mang ý nghĩa song phương mà còn góp phần định hình lại chuỗi cung ứng khu vực. Với vị trí địa chiến lược và tiềm năng sản xuất, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành điểm trung chuyển quan trọng, cùng Trung Quốc tạo dựng một mạng lưới thương mại bền vững, hiệu quả và hiện đại.