Gìn giữ, phát huy nét đẹp truyền thống trang phục dân tộc Lào tại Điện Biên

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Điện Biên, UBND huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên vừa tổ chức Lễ công bố và trao Chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với "Nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Lào".

"Nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Lào" được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia góp phần cổ vũ, động viên cộng đồng thêm tự hào, yêu văn hóa, trang phục truyền thống; đồng thời, có ý thức trách nhiệm gìn giữ, phát huy nét đẹp riêng có, từng bước tạo thành sản phẩm du lịch độc đáo, góp phần phát triển du lịch Điện Biên.

Trước đó, ngày 9/4/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công bố “Nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Lào” huyện Điện Biên và Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là cơ sở pháp lý và khoa học, khẳng định sự quan tâm của Đảng, Nhà nước trong việc tôn vinh các di sản văn hóa, đồng thời quảng bá, tuyên truyền, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa phi vật thể gắn với phát triển kinh tế - xã hội ở các địa phương.

Mỗi nét hoa văn thổ cẩm trên trang phục của người Lào đều là tinh hoa văn hóa dân gian đã được chọn lọc, gìn giữ và truyền lại qua nhiều đời. Ảnh: Viên Lò

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Phạm Văn Thăng - Trưởng phòng Quản lý Nghiệp vụ du lịch (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Điện Biên) - cho biết, nghệ thuật dệt thổ cẩm của đồng bào dân tộc Lào tại tỉnh Điện Biên mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc vùng cao Tây Bắc, tuy nhiên, cũng có những nét đặc trưng riêng về hoa văn và những nét khác biệt so với các loại thổ cẩm của đồng bào Tây Bắc.

Trước đây, đồng bào dân tộc Lào ở Điện Biên chủ yếu dệt thổ cẩm vào những lúc nông nhàn, sau vụ mùa bận rộn. Tuy nhiên, những năm gần đây, nhận thấy nghề dệt không chỉ là bản sắc mà còn mang lại nguồn thu nhập ổn định, bà con đã phát triển nghề trang trí trên trang phục để phục vụ đời sống, là hành động thiết thực nhằm bảo tồn, lưu giữ, phát huy nghề truyền thống của dân tộc.

Nghề dệt không chỉ giúp chị em phụ nữ có thêm thu nhập ổn định mà còn tạo ra nhiều việc làm, góp phần cải thiện đời sống kinh tế. Đặc biệt, vào mùa mưa, khi công việc đồng áng trở nên nhàn rỗi, việc dệt thổ cẩm đã trở thành một nguồn thu nhập đáng kể.

Dân tộc Lào là một trong 19 dân tộc ở Điện Biên, sinh sống tập trung trong 23 bản thuộc 9 xã của 2 huyện Điện Biên và Điện Biên Đông. Nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Lào được hình thành, phát triển qua quá trình lao động, sản xuất, là kết quả sáng tạo của nhiều thế hệ, được tồn tại, lưu giữ trong nhân dân.

Trang phục thổ cẩm của phụ nữ gồm: Áo, váy, khăn đội đầu, thắt lưng. Tất cả đều bằng vải nhuộm chàm, được thêu nhiều họa tiết hoa văn như hình voi, rồng, chim công, các loại hoa lá… với nhiều màu chỉ, kết hợp khéo léo các sắc màu để nổi bật hoa văn. Mỗi nét hoa văn thổ cẩm trên trang phục của người Lào đều là tinh hoa văn hóa dân gian đã được chọn lọc, gìn giữ và truyền lại qua nhiều đời.

Tính đến nay, Điện Biên đã có 41 nghệ nhân được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể (trong đó có 2 nghệ nhân là đồng bào Lào); 20 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó dân tộc Lào có 3 di sản là Nghệ thuật trang trí trên trang phục, Tết té nước và Nghệ thuật múa.

Ông Nguyễn Thái Bình - Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Điện Biên cho biết, trong những năm gần đây, cấp ủy, chính quyền địa phương cùng cộng đồng dân tộc Lào tại huyện Điện Biên và Điện Biên Đông luôn quan tâm công tác giữ gìn, phát huy nét đẹp truyền thống trang phục dân tộc Lào.

Tuy nhiên, dưới tác động của cuộc sống hiện đại, sự giao thoa văn hóa đặt ra không ít nguy cơ dẫn đến sự mai một bản sắc văn hóa, do đó, ông Nguyễn Thái Bình đề nghị bà con dân tộc Lào ở Điện Biên cần có ý thức, quyết tâm hơn để giữ gìn nghề dệt vải thổ cẩm, giữ gìn nét đẹp trong từng hoa văn trên mỗi sản phẩm, vật dụng của cộng đồng dân tộc Lào; đồng thời chú trọng truyền dạy tình yêu, niềm tự hào văn hóa dân tộc cho thế hệ trẻ và Nhân dân, du khách.

Nhằm kết nối cung cầu, thúc đẩy đầu ra cho sản phẩm thổ cẩm Lào, trong những năm qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên và chính quyền các huyện Điện Biên, Điện Biên Đông đã mở các lớp tập huấn bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống của một số dân tộc thiểu số. Đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá, phát triển thương hiệu và mở rộng thị trường tiêu thụ các sản phẩm từ nghề dệt thổ cẩm dân tộc Lào.

Các sản phẩm váy, áo, túi sách, khăn quàng… được trưng bày, giới thiệu, bán tại các hội chợ triển lãm để, quảng bá, mở rộng thị trường tiêu thụ; đưa lên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội để nhiều người biết đến. Các cấp hội cơ sở đã tổ chức hội thi làm trang phục, thêu và dệt hoa văn thổ cẩm, trình diễn trang phục của người Lào nhằm giới thiệu vẻ đẹp, giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa đặc trưng tới đông đảo công chúng.

Đặc biệt, nhằm hỗ trợ việc làm cho cho đồng bào các dân tộc, ông Nguyễn Thanh Sơn - Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Điện Biên - cho biết, đơn vị đã chủ động triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Trong đó, việc đẩy mạnh đào tạo nghề, phát triển các ngành nghề truyền thống và dịch vụ phù hợp với địa phương được đặc biệt chú trọng. Tỉnh cũng tích cực hỗ trợ người dân tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư, góp phần mở rộng cơ hội việc làm cho người dân.