Từ giống lúa bản địa đến sản phẩm chủ lực

Trải dài giữa những ruộng bậc thang uốn lượn trên mảnh đất biên cương của xã Quang Chiểu, tỉnh Thanh Hóa, giống lúa nếp mang tên nếp Cay Nọi đã khẳng định vị thế đặc biệt của mình. Đây không chỉ là một loại cây trồng đơn thuần, mà còn là biểu tượng cho niềm tin, khát vọng và bước chuyển mình của bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi khó khăn của tỉnh Thanh Hoá.

Giống lúa này được du nhập từ Lào vào vùng từ những năm 1980-1990, rồi được người dân bản địa gìn giữ và phát triển trên mảnh đất Quang Chiểu.

Sau nhiều năm gắn bó với giống cây này, vào năm 2021, sản phẩm gạo nếp Cay Nọi chính thức được chứng nhận là sản phẩm OCOP 3 sao. Đây được xem “chìa khóa” để mở ra hướng sản xuất hàng hóa, liên kết tiêu thụ cho đồng bào vùng cao.

Với việc nâng tầm giống lúa bản địa thành sản phẩm có thương hiệu, xã Quang Chiểu không chỉ giữ lại được nét văn hóa nông nghiệp truyền thống mà còn biến nó thành cơ hội phát triển kinh tế.

Trong quá trình ấy, bộ mặt vùng cao nơi đây cũng thay đổi, hệ thống đường xá được nâng cấp, hệ thống kênh mương tưới tiêu được đầu tư… từ đó đời sống của bà con nơi đây đã được cải thiện rõ rệt.

Được trồng chỉ một vụ mỗi năm, từ gieo mạ vào khoảng tháng 6 tới khi thu hoạch vào cuối tháng 10, đầu tháng 11, nếp Cay Nọi mang hạt căng tròn, vỏ nâu đỏ, gạo trắng mẩy, khi đồ lên có vị thơm, dẻo, là món ăn gắn liền với cuộc sống người Thái nơi đây.

Sau nhiều năm gây dựng, gạo nếp Cay Nọi đã trở thành sản phẩm có thương hiệu trong và ngoài tỉnh, thương lái vào tận bản đặt tiền trước rồi thu mua, nhà nhà phơi lúa vàng rực sân trước nhà. Áp lực kinh tế một phần được giảm bớt, người dân không chỉ đủ ăn mà còn dư một phần để bán.

Những ngày này, trên khu ruộng trải một màu vàng óng ở bản Pùng, bà Lương Thị Nồng, bản Pùng vừa gặt lúa vừa cười tươi chia sẻ: “Năm nay trời thương, sâu bệnh ít, lúa trĩu bông, vàng ruộm cả đồng. Cả nhà tôi cùng gặt, mệt mà vui lắm. Có thóc ăn, có thóc bán, lo được cho con đi học là mừng rồi”.

Niềm vui và khát vọng đổi thay vùng cao Quang Chiểu

Ông Lê Văn Hiếu, Chủ tịch UBND xã Quang Chiểu cho biết: “Vụ mùa năm nay hứa hẹn thắng lợi cả về năng suất và tinh thần. Đây là kết quả của sự đoàn kết, cần cù và ý chí vươn lên của người dân. Chính quyền xã sẽ tiếp tục định hướng phát triển nông nghiệp bền vững, đưa cơ giới hóa vào sản xuất, xây dựng vùng lúa hàng hóa đặc sản gắn với phát triển du lịch nông thôn”.

Không chỉ là thu hoạch lúa, mùa gặt còn là mùa của niềm vui và hy vọng. Ở mỗi bản, mỗi nếp nhà, tiếng cười nói rộn ràng, trẻ nhỏ giúp bố mẹ tuốt lúa, người già ngồi phơi thóc, thanh niên hối hả chuyển lúa về nhà. Không khí lao động sôi nổi ấy như khơi dậy tinh thần lạc quan, gắn kết cộng đồng, tiếp thêm năng lượng cho những ngày mới.

Trên cánh đồng bản Pùng, ánh chiều vàng phản chiếu lên hạt lúa chắc mẩy, tượng trưng cho niềm no đủ, hạnh phúc và thành quả của một năm lao động miệt mài. Mỗi hạt thóc là kết tinh của mồ hôi, công sức và tình yêu quê hương đất nước.

Cũng từ mùa vàng này, chính quyền xã đã khuyến khích bà con đẩy mạnh phát triển nông nghiệp. Đặc biệt, tiếp tục bảo tồn và phát triển giống lúa Nếp Cay Nọi, một loại nếp đặc sản, được xây dựng thương hiệu sản phẩm đặc trưng của vùng biên giới Quang Chiểu.

Mùa gặt năm nay không chỉ mang đến những hạt thóc đầy bồ, mà còn là minh chứng cho tinh thần đoàn kết, ý chí vươn lên và khát vọng đổi mới cả xã vùng cao Quang Chiểu. Từ những cánh đồng vàng óng hôm nay, niềm tin vào tương lai no ấm, trù phú và bền vững đang được gieo trên từng thửa ruộng, từng bàn tay người nông dân.

Từ những thửa ruộng vàng óng trải dài nơi biên giới, nếp Cay Nọi không chỉ là sản phẩm OCOP mang hương vị đặc trưng của núi rừng xứ Thanh, mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ, tinh thần vượt khó và khát vọng vươn lên của người dân vùng dân tộc thiểu số. Hạt lúa quê hương hôm nay không chỉ làm đầy bồ thóc, mà còn vun đắp niềm tin vào tương lai no đủ, bền vững nơi miền biên viễn.