Cơ hội rất lớn

Chia sẻ tại Diễn đàn kinh doanh 2025 diễn ra mới đây, TS. Nguyễn Văn Hội - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) cho biết: Hiện Việt Nam đã ký kết 17 FTA, trong đó, 16 FTA đã có hiệu lực và một hiệp định đã ký kết, đang trong quá trình hoàn thiện thủ tục.

Các cam kết chung trong các FTA đều có những cam kết cốt lõi, trong đó về thuế, các FTA thế hệ mới cam kết cắt giảm thuế sâu hơn và rộng hơn, gần như về mức 0%. Trong khi đó, các hàng rào phi thuế quan gần như bãi bỏ.

Trong số các FTA đã có hiệu lực, có nhiều FTA thế hệ mới như Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA); Hiệp định Đối tác Toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP); Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP)… Cũng theo ông Nguyễn Văn Hội, FTA thế hệ mới được hiểu một cách đơn giản là những hiệp định được ký kết gần đây, nhưng quan trọng hơn, chúng có những cam kết đặc thù, sâu rộng và toàn diện hơn.

“Cả ba hiệp định đều tạo thuận lợi và kết nối sản xuất, cam kết mở cửa thị trường và giảm thuế về mức 0%, lộ trình giảm thuế cũng được quy định cụ thể” - ông Nguyễn Văn Hội khẳng định và cho rằng, FTA mang đến cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp nhỏ và vừa nói riêng trong khai thác thị trường mới.

Coi các FTA là “đường cao tốc” đưa hàng hóa Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng toàn cầu, ông Nguyễn Văn Hội cho rằng, FTA không chỉ thúc đẩy hoạt động xuất khẩu, mở rộng quy mô và đa dạng hóa thị trường, mà còn giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất nhờ ưu đãi thuế quan. Đồng thời, các FTA cũng tạo áp lực để hệ thống chính sách, pháp luật trong nước trở nên minh bạch, thuận lợi và phù hợp hơn với thông lệ quốc tế, tạo điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường Việt Nam nhanh chóng hơn.

Thừa nhận các FTA mang lại những cơ hội rất lớn cho Việt Nam trong khai thác thị trường xuất khẩu, ông Nguyễn Hải Minh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham), các FTA, bao gồm cả EVFTA đã tạo nền tảng vững chắc cho hợp tác kinh tế của Việt Nam - Liên minh châu Âu giai đoạn tới.

Đặc biệt, vừa qua Việt Nam đã thí điểm mô hình khu thương mại tự do, nếu mô hình này được nhân rộng và triển khai hiệu quả, đây sẽ là đòn bẩy thúc đẩy động thương mại song phương giữa Việt Nam và EU trong thời gian tới.

Doanh nghiệp vẫn cần sự hỗ trợ

Mặc dù có tiềm năng và cơ hội rất lớn trong khai thác thị trường nhờ các FTA thế hệ mới, song TS. Nguyễn Văn Hội cũng chỉ ra nhiều thách thức đang hiện hữu, cản trở cơ hội của cộng đồng doanh nghiệp. Những thách thức này có thể kể đến sức cạnh tranh của nền kinh tế, doanh nghiệp cũng như từng sản phẩm còn thấp, phụ thuộc nhiều vào một số thị trường và khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đội ngũ nhân lực của doanh nghiệp còn hạn chế…

Trên cơ sở đó, để doanh nghiệp Việt Nam gia tăng cơ hội khai thác thị trường, ông Nguyễn Văn Hội cho rằng, về phía các doanh nghiệp, cần mở rộng và đa dạng hóa thị trường. Nâng cao vai trò của hiệp hội, ngành hàng, coi đây là cầu nối quan trọng trong việc giải quyết các tranh chấp thương mại.

Với cơ quan nhà nước cần tập trung vào sản xuất công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến chế tạo. Xây dựng các sản phẩm chủ lực để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Hoàn thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc, phát triển thị trường, đảm bảo tăng trưởng bền vững. Cùng với đó, hoàn thiện thể chế: Đặc biệt là sửa đổi Luật Thương mại 2005 và các luật liên quan.

Góp ý hỗ trợ doanh nghiệp khai thác thị trường, GS.TS. Hoàng Văn Cường - Uỷ viên Uỷ ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội cho biết: Giữ thị trường đã khó, khai thác thị trường mới lại càng khó, theo đó một trong những giải pháp đưa ra để thực hiện được điều này là rất cần sự chủ động hỗ trợ của các Hiệp hội doanh nghiệp để tạo mối liên kết, hệ sinh thái chuỗi cung ứng giữa các doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, tìm ra những doanh nghiệp “đầu đàn” đóng vai trò dẫn dắt chuỗi cung ứng và nhà nước cần phải có cơ chế hỗ trợ những doanh nghiệp này, tạo liên kết giữa các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhỏ với nhau. 

Cũng theo GS.TS. Hoàng Văn Cường, hiện nay để giúp doanh nghiệp đặt chân vào các thị trường, nhà nước đã có các FTA, tuy nhiên để doanh nghiệp khai thác hiệu quả các FTA này, vẫn cần những kế hoạch xúc tiến chiến lược, thực hiện đẩy mạnh thông tin về thị trường của từng ngành, từng nhóm sản phẩm tới các doanh nghiệp. Đồng thời với đó, hoàn thiện hệ thống hạ tầng phục vụ các yếu tố xuất khẩu, dịch vụ bổ trợ; tăng cường liên kết các doanh nghiệp không chỉ nội địa mà các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp tiêu thụ nước ngoài.

TS. Nguyễn Văn Hội - Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương): Các FTA là “đường cao tốc” đưa hàng hóa Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng toàn cầu.