Cơ hội ‘vàng’ từ Hiệp định CPTPP giúp tăng tốc xuất khẩu sang Canada

CPTPP - động lực mạnh mẽ thúc đẩy xuất khẩu

Một trong những thành quả đáng chú ý của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là sự tăng trưởng mạnh mẽ của xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang các thị trường mới, nơi mà trước đây chưa có hiệp định thương mại tự do (FTA). Các nước Canada, Mexico và Peru là những ví dụ điển hình, đặc biệt là Canada. Dù trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đầy thách thức, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các nước này vẫn tăng trưởng ấn tượng với tốc độ lên tới hai con số.

Con số thống kê cũng cho thấy rõ sự thành công của CPTPP. Nếu như năm đầu tiên thực hiện hiệp định, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Canada chỉ đạt gần 3,9 tỷ USD thì đến 8 tháng năm 2024, con số này đã tăng lên 4,2 tỷ USD, tương đương mức tăng 11,8% so với cùng kỳ năm trước.

Xuất khẩu sang Canada đều ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng. Ảnh minh họa

Bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán thương mại - Thương vụ Việt Nam tại Canada nhận định: “Với cơ cấu hàng hóa bổ sung và tiềm năng lớn, thị trường Canada đã trở thành một điểm đến hấp dẫn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Quan hệ thương mại song phương đã có những bước chuyển mình rõ rệt”.

Một trong những dấu hiệu đáng chú ý nhất là sự tăng trưởng đột biến của các mặt hàng được hưởng thuế suất 0% theo quy định của CPTPP. Các sản phẩm như điện thoại, điện tử, điện máy, kim loại cơ bản, thủy sản, rau củ, quả, gạo, chè, cà phê... khi xuất khẩu sang Canada đều ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, thậm chí có những mặt hàng tăng tới 1000%.

Điều này cho thấy CPTPP đã đóng vai trò như một đòn bẩy, thúc đẩy doanh nghiệp hai nước quan tâm hơn đến cơ cấu sản phẩm và thị trường của nhau. Nhờ đó, không chỉ những mặt hàng được hưởng ưu đãi thuế mà cả những mặt hàng khác cũng ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể. Bên cạnh đó, CPTPP còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy sự phát triển của chuỗi cung ứng, vận tải và logistics giữa hai nước.

Theo số liệu thống kê, giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang Canada đã tăng tới 110% chỉ sau 5 năm thực thi CPTPP. Điều này khẳng định, Canada là một trong những thị trường có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao nhất trong nhóm các nước CPTPP. Với mức tăng trưởng ấn tượng này, Việt Nam hiện đã trở thành đối tác nhập khẩu lớn thứ 7 của Canada. Ngược lại, Canada cũng là thị trường xuất khẩu lớn thứ 10 của Việt Nam và là nước có thặng dư thương mại lớn thứ 3 sau Hoa Kỳ và Hà Lan.

Doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động để tận dụng hết ưu đãi

Mặc dù Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã mang lại những hiệu quả tích cực cho xuất khẩu của Việt Nam sang Canada, nhưng một thực tế đáng lưu ý là tỷ lệ sử dụng ưu đãi thuế quan CPTPP của hàng hóa xuất khẩu Việt Nam vẫn còn rất thấp, chỉ đạt khoảng 18%.

Điều này có nghĩa là một lượng lớn hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Canada vẫn đang sử dụng ưu đãi thuế quan MFN (ưu đãi tối huệ quốc) hoặc GSP (ưu đãi thuế quan phổ cập) trong khi khoảng cách về thuế suất giữa các hình thức ưu đãi này là khá lớn. Thậm chí, có tới gần 100% một số mặt hàng được hưởng thuế suất 0% theo CPTPP nhưng vẫn chưa được doanh nghiệp tận dụng hết.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do quy tắc xuất xứ trong CPTPP khá phức tạp và khắt khe. Đây là một trong những FTA có quy tắc xuất xứ chặt chẽ nhất mà Việt Nam đã ký kết, đặc biệt là đối với ngành dệt may, nơi áp dụng quy tắc “từ sợi trở đi”. Việc đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về quy tắc xuất xứ đòi hỏi doanh nghiệp phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đầu tư đáng kể.

Theo các chuyên gia, CPTPP đã mở ra nhiều cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam, nhưng để tận dụng tối đa các ưu đãi mà hiệp định mang lại, doanh nghiệp cần dành thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng về các cam kết của CPTPP, đặc biệt là về quy tắc xuất xứ của từng ngành hàng. Bên cạnh đó, để đáp ứng các yêu cầu về chất lượng và quy tắc xuất xứ, doanh nghiệp cần đầu tư nâng cấp công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất.

Ngoài ra, một thực tế đáng quan tâm là phần lớn hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Canada là sản phẩm của các doanh nghiệp FDI. Điều này cho thấy các doanh nghiệp FDI đã có sự chuẩn bị tốt hơn và tận dụng hiệu quả hơn các ưu đãi của CPTPP so với doanh nghiệp trong nước.

Mặt khác, mặc dù tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sang Canada khá cao, tuy nhiên theo ước tính có đến trên 60% hàng xuất khẩu sang địa bàn là các sản phẩm của khu vực FDI có thương hiệu riêng, trong khi khu vực công nghiệp nội địa của Việt Nam xuất khẩu sang địa bàn chủ yếu vẫn là xuất thô hoặc gia công.

“Các mặt hàng như giày dép, quần áo, đồ chơi, gốm sứ, hàng thủ công mỹ nghệ, sản phẩm nhựa… đều là những sản phẩm mà Việt Nam có thể phát triển theo hướng thương hiệu riêng, nhưng thực tế cho đến nay các sản phẩm thương hiệu Việt Nam vẫn chưa có mặt nhiều tại địa bàn Canada” - bà Trần Thu Quỳnh chia sẻ.

Để khắc phục tình trạng này, các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam cần phải có những bước đi đồng bộ và bài bản hơn. "Buôn có bạn, bán có phường" không chỉ là một câu nói quen thuộc mà còn là một chiến lược cần thiết để các doanh nghiệp cùng nhau xây dựng thương hiệu riêng. Doanh nghiệp trong cùng một ngành hàng cần cùng nhau xây dựng và tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm để nâng cao uy tín của sản phẩm Việt Nam. Ngoài ra, việc xây dựng một mạng lưới các đối tác nhập khẩu, nhà cung cấp, nhà vận chuyển sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí, rút ngắn thời gian giao hàng và tăng cường khả năng cạnh tranh.

CPTPP đã mở ra nhiều cơ hội lớn cho xuất khẩu của Việt Nam sang Canada. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa các ưu đãi mà hiệp định mang lại, doanh nghiệp Việt Nam cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, nâng cao năng lực cạnh tranh và hợp tác chặt chẽ với các cơ quan nhà nước. Việc tăng cường sử dụng ưu đãi thuế quan CPTPP không chỉ giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất mà còn góp phần nâng cao vị thế của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.