Quan hệ thương mại song phương tăng trưởng ấn tượng

Trong những năm qua, quan hệ kinh tế - thương mại Việt Nam và Campuchia đã phát triển mạnh mẽ, trở thành một trụ cột quan trọng của hợp tác song phương. Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba của Campuchia trên tổng số gần 160 quốc gia, chỉ sau Trung Quốc và Hoa Kỳ; đồng thời là đối tác lớn nhất của Campuchia trong ASEAN. Ở chiều ngược lại, Campuchia là đối tác thương mại lớn thứ tư của Việt Nam trong ASEAN, sau Thái Lan, Indonesia và Malaysia.

Theo thống kê của Bộ Công Thương, trong giai đoạn 2014-2024, kim ngạch thương mại hai chiều tăng hơn 3 lần, từ 3,3 tỷ USD lên 10,1 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm đạt gần 12%. Riêng năm 2024, tổng kim ngạch song phương đạt 10,1 tỷ USD, tăng 17,5% so với năm 2023, đảo chiều xu hướng giảm của năm trước và cho thấy sự phục hồi tích cực trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động.

Cơ cấu xuất nhập khẩu giữa hai nước có tính bổ sung rõ rệt. Campuchia cung cấp nguyên liệu sản xuất như cao su, hạt điều, gỗ, nguyên phụ liệu dệt may – da giày. Trong khi đó, Việt Nam xuất khẩu sang Campuchia nhiều hàng hóa thiết yếu phục vụ sản xuất và tiêu dùng, từ xăng dầu, phân bón, sắt thép, dệt may, máy móc đến bánh kẹo, thực phẩm chế biến.

Đánh giá về tiềm năng thương mại của hai nước tại cuộc họp thông tin về cơ hội kinh doanh và kế hoạch chuỗi sự kiện xúc tiến thương mại với thị trường Campuchia do Cục Xúc tiến thương mại tổ chức mới đây, bà Hồ Thị Khánh Linh, đại diện Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) cho biết, Campuchia là thị trường láng giềng gần gũi, có nhu cầu lớn và ổn định đối với hàng hóa Việt Nam. Với đặc điểm cơ cấu hàng hóa bổ trợ cho nhau, thương mại hai nước có dư địa phát triển mạnh mẽ.

“Bộ Công Thương sẽ tiếp tục đồng hành, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và tạo cơ hội kết nối hiệu quả hơn thông qua các chương trình xúc tiến thương mại” – bà Linh thông tin.

Cũng theo bà Linh, trong thời gian qua, hai bên đã ký kết nhiều văn kiện quan trọng, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động thương mại song phương. Điển hình như Hiệp định Thương mại biên giới (2022) thay thế hiệp định năm 2001; Bản ghi nhớ về hợp tác phát triển hạ tầng thương mại biên giới (2019); và mới nhất là Bản Thỏa thuận thúc đẩy thương mại song phương giai đoạn 2025-2026, ký ngày 28/4/2025, đưa ra ưu đãi thuế quan rộng hơn so với ATIGA, giúp doanh nghiệp khai thác lợi thế bổ sung của hai nền kinh tế.

Ngoài ra, các hoạt động xúc tiến thương mại giữa Việt Nam - Campuchia liên tục được tổ chức cả ở trong nước và tại Campuchia, tập trung vào ngành hàng nông sản, thực phẩm chế biến, hàng tiêu dùng, vật liệu xây dựng và dịch vụ logistics. “Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận sâu hơn với hệ thống phân phối tại Campuchia, mở rộng kênh bán hàng hiện đại, đồng thời tăng cường xây dựng thương hiệu tại thị trường sở tại” – bà Linh nói.

Triển vọng mở rộng quan hệ thương mại hai nước

Thực tế cho thấy, Việt Nam và Campuchia có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển thương mại. Với vị trí địa lý gần gũi, hai bên có nhiều thuận lợi về hoạt động vận tải và logistics. Khoảng cách từ TP. Hồ Chí Minh đến Phnôm Pênh chỉ gần 230km. Tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia dài 1.270km, địa hình tương đối bằng phẳng với 41 cặp cửa khẩu đang hoạt động, bao gồm 11 cặp cửa khẩu quốc tế, 11 cặp cửa khẩu song phương và 19 cặp cửa khẩu phụ.

Cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai nước mang tính bổ trợ mạnh mẽ. Đây là cơ sở để hai bên gia tăng trao đổi hàng hóa, phục vụ nhu cầu sản xuất – xuất khẩu bền vững.

Hàng hóa trao đổi giữa Việt Nam và Campuchia được hưởng ưu đãi thuế quan theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) và Bản Thỏa thuận thúc đẩy thương mại song phương Việt Nam – Campuchia. Theo đó, phần lớn thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng, đặc biệt là hàng nông sản, đã được đưa về 0%, giúp giảm chi phí và khuyến khích giao thương.

Cơ sở hạ tầng phục vụ cho hoạt động thương mại biên giới ngày càng được Chính phủ hai nước quan tâm đầu tư phát triển, đường giao thông khu vực biên giới, bến bãi vận tải, giao nhận hàng hoá đã từng bước được nâng cấp.

Công tác xúc tiến thương mại với thị trường Campuchia được triển khai thường xuyên, liên tục cả ở trong nước và tại Campuchia.

Bên cạnh những thuận lợi, chỉ ra những khó khăn, bà Linh cho biết, mặc dù hệ thống đường bộ, cửa khẩu quốc tế đã được quan tâm đầu tư, nhưng hạ tầng hỗ trợ thương mại như kho bãi, trung tâm logistics, chợ biên giới còn thiếu và yếu.

Một phần lớn hoạt động mua bán hàng hóa ở khu vực biên giới vẫn diễn ra theo hình thức tiểu ngạch. Tình trạng này dẫn đến nhiều rủi ro: Nhà nước không thống kê được giao dịch, từ đó thất thu thuế; Giao dịch không qua hợp đồng chính thức, dẫn đến rủi ro về chất lượng, ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng.

Đặc thù đường biên dài, nhiều lối mở khiến tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, vi phạm sở hữu trí tuệ vẫn diễn biến phức tạp, tập trung ở các mặt hàng như đường cát, thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử, vàng,... Điều này không chỉ gây thất thu ngân sách mà còn ảnh hưởng đến hoạt động thương mại hợp pháp, và thị trường trong nước.

Hàng hóa Việt Nam tại Campuchia vẫn đang chịu sự cạnh tranh gay gắt từ hàng hóa của các quốc gia khác, đặc biệt là Trung Quốc. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp của Việt Nam chưa hiểu rõ về thị trường, hàng hóa, phong tục, tập quán và các quy định của Campuchia; đồng thời cũng chưa quan tâm xây dựng thương hiệu hàng hóa và kênh phân phối hàng hóa tại thị trường này.

Để thúc đẩy quan hệ thương mại hai nước, bà Linh thông tin, Chính phủ Việt Nam đang triển khai Đề án đẩy mạnh phát triển thương mại biên giới và xuất khẩu hàng hóa sang Campuchia giai đoạn 2025-2027, tầm nhìn 2030. Mục tiêu đặt ra là tăng trưởng trung bình 15-20%/năm, đưa kim ngạch thương mại song phương đạt 15 tỷ USD vào năm 2027 và 20 tỷ USD vào năm 2030.

"Đề án tập trung hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường xúc tiến thương mại, cải thiện thủ tục hải quan, thúc đẩy thương mại chính ngạch, phát triển logistics biên giới và thương mại điện tử. Bên cạnh đó, việc nâng cấp hạ tầng cửa khẩu, chợ biên giới, kho bãi và trung tâm logistics cũng được xác định là nhiệm vụ trọng tâm" - bà Linh cho biết. 

Theo dự báo của các tổ chức tài chính quốc tế như WB, ADB, OECD và IMF, Việt Nam sẽ duy trì tăng trưởng GDP 6,1-6,6% trong năm 2025, còn Campuchia đạt 5,5-6%, nằm trong nhóm các nền kinh tế tăng trưởng cao của ASEAN. Đây là nền tảng quan trọng để thương mại hai nước tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong các lĩnh vực có tiềm năng lớn như nông sản, thực phẩm chế biến, vật liệu xây dựng, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và hàng tiêu dùng chất lượng cao.

“Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất ổn, việc duy trì và mở rộng hợp tác thương mại với Campuchia không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trước mắt mà còn góp phần củng cố chuỗi cung ứng khu vực, nâng cao sức chống chịu của doanh nghiệp Việt Nam” – bà Linh nhấn mạnh.

Với hành lang pháp lý ngày càng hoàn thiện, cùng sự đồng hành của Bộ Công Thương và các cơ quan chức năng, quan hệ thương mại Việt Nam – Campuchia được kỳ vọng sẽ tiếp tục phát triển theo hướng bền vững, cân bằng và hiệu quả, đóng góp tích cực vào mục tiêu kim ngạch 20 tỷ USD vào năm 2030.

Trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam - Campuchia đạt hơn 7 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ 2024. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Campuchia đạt 3,2 tỷ USD (tăng 5,1%), nhập khẩu đạt 3,8 tỷ USD (tăng 28,1%).

Các mặt hàng xuất nhập khẩu chủ lực giữa Việt Nam - Campuchia (7 tháng 2025): Việt Nam xuất khẩu sang Campuchia: dệt may (533 triệu USD), sắt thép (508 triệu USD), nguyên phụ liệu dệt may - da giày (232 triệu USD), cùng nhiều mặt hàng khác như phân bón, xăng dầu, sản phẩm nhựa, máy móc.

Việt Nam nhập khẩu từ Campuchia: hạt điều (1,4 tỷ USD), cao su (210 triệu USD), cùng các nhóm hàng nguyên phụ liệu dệt may, rau quả và nông sản khác. Đây là những con số cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của thị trường Campuchia đối với doanh nghiệp Việt Nam.