Xây dựng hệ sinh thái FTA: Cánh cửa giúp ngành da giày bước ra thế giới

Ngành da giày là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, với đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu của quốc gia. Việt Nam hiện là nước xuất khẩu giày dép đứng thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc. Sự gia tăng này không chỉ xuất phát từ năng lực sản xuất, mà còn nhờ vào việc Việt Nam tham gia các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) mang lại nhiều cơ hội xuất khẩu lớn cho ngành.

Bước tiến nhờ các Hiệp định thương mại tự do

Theo số liệu năm 2023, xuất khẩu giày dép của Việt Nam đã đạt hơn 20,24 tỷ USD, mặt hàng giày dép Việt Nam có mặt trên hơn 150 thị trường trên toàn cầu. Các thị trường chính của giày dép Việt Nam bao gồm EU, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc. Đặc biệt, nhờ Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA), thị trường EU đã chiếm 40% tổng kim ngạch xuất khẩu giày dép, tăng mạnh so với trước khi Việt Nam tham gia EVFTA, khi chỉ đạt khoảng 23%.

FTA, đặc biệt là EVFTA, đã giúp ngành da giày mở rộng cánh cửa tới nhiều thị trường tiềm năng, với mức thuế ưu đãi và giảm dần các rào cản thương mại. Điều này mang lại lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp da giày Việt Nam khi tiếp cận thị trường quốc tế, đặc biệt là trong việc nâng cao sản lượng xuất khẩu và mở rộng chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việt Nam đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu da giày - Ảnh minh họa

Dù đạt được nhiều thành tựu, ngành da giày vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc tận dụng tối đa các FTA. Một trong những vấn đề lớn nhất là chất lượng nguồn nhân lực và khả năng quản lý sản xuất còn yếu. Ngành da giày Việt Nam hiện phụ thuộc lớn vào các chuỗi cung ứng từ nước ngoài, với tỷ lệ lên tới 76,6%. Điều này tạo ra sự không ổn định trong chuỗi cung ứng, ảnh hưởng đến năng lực sản xuất và khả năng đáp ứng yêu cầu của các thị trường quốc tế.

Một yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến hiệu quả của việc tận dụng FTA là năng lực sản xuất và công nghệ còn hạn chế. Ngành chủ yếu tập trung vào gia công, với tỷ lệ sản phẩm xuất khẩu tự sản xuất còn rất nhỏ. Đặc biệt, tỷ lệ nguyên liệu nội địa trong ngành da giày rất thấp, phần lớn phụ thuộc vào nhập khẩu từ nước ngoài, chiếm khoảng 55% giá trị đầu vào.

Trong bối cảnh đó, việc xây dựng một hệ sinh thái tận dụng FTA cho ngành da giày trở thành yêu cầu cấp bách và thiết thực. Hệ sinh thái này không chỉ giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích từ các FTA, mà còn tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp nâng cao khả năng sản xuất và cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Việc xây dựng hệ sinh thái FTA cho ngành da giày là một giải pháp thiết thực nhằm giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích từ các hiệp định thương mại tự do - Ảnh minh họa

Tham gia vào hệ sinh thái FTA, các doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ về vốn từ các tổ chức tín dụng, giúp họ giảm bớt gánh nặng tài chính trong quá trình đầu tư nâng cao năng lực sản xuất. Hơn nữa, hệ sinh thái này còn thúc đẩy văn hóa kết nối và hợp tác giữa các doanh nghiệp, giúp họ dễ dàng xử lý các vướng mắc và rào cản kỹ thuật trong quá trình xuất khẩu.

Đặc biệt, hệ sinh thái FTA sẽ giúp ngành da giày tăng cường sử dụng các nguồn nguyên liệu nội địa, giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp từ bên ngoài. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm mà còn tạo sự bền vững cho ngành trong bối cảnh thị trường quốc tế ngày càng khắt khe về yêu cầu tiêu chuẩn sản phẩm và bảo vệ môi trường.

Nhân lực - yếu tố tiên quyết trong xây dựng hệ sinh thái

Một trong những yếu tố quan trọng để xây dựng hệ sinh thái FTA là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Các doanh nghiệp cần đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo và phát triển đội ngũ lao động có tay nghề cao, từ khâu thiết kế, sản xuất đến quản lý chất lượng. Việc này giúp doanh nghiệp không chỉ đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật của các thị trường xuất khẩu, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế.

Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Mai, Trung tâm Thiết kế và Phát triển sản phẩm - Viện Nghiên cứu Da - Giày, hiện Viện đang tổ chức nhiều khóa đào tạo nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp trong ngành, từ kỹ năng thiết kế đến đánh giá chất lượng sản phẩm. Các doanh nghiệp tham gia hệ sinh thái FTA sẽ được hỗ trợ tham gia các chứng nhận quốc tế như ISO và các tiêu chuẩn về an toàn lao động, giúp họ chuẩn bị tốt hơn cho các yêu cầu xuất khẩu khắt khe.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Mai tại toạ đàm với chủ đề: "Xây dựng hệ sinh thái tận dụng FTA cho ngành da giày - Cần làm gì để thực sự hiệu quả".

Hệ sinh thái FTA không chỉ tập trung vào việc nâng cao năng lực xuất khẩu mà còn thúc đẩy ngành da giày tham gia vào chuỗi kinh tế tuần hoàn. Việc này nhằm đảm bảo tính bền vững về môi trường, đồng thời tiết kiệm nguồn nguyên liệu và tối ưu hóa quy trình sản xuất.

Việc tham gia các chứng nhận như Oeko-Tex Standard 100 trong ngành dệt may là một ví dụ điển hình mà ngành da giày có thể học hỏi. Tuy nhiên, hiện tại, các doanh nghiệp da giày Việt Nam vẫn chưa sẵn sàng tham gia các chứng nhận về sản phẩm thân thiện với môi trường. Do đó, một trong những nhiệm vụ quan trọng của hệ sinh thái FTA là hỗ trợ doanh nghiệp trong việc áp dụng các tiêu chuẩn và chứng nhận quốc tế, hướng tới mục tiêu sản xuất xanh và bền vững.

Ngành da giày Việt Nam có tiềm năng rất lớn để phát triển nhờ vào các FTA mà Việt Nam đã tham gia. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi thế từ các FTA, việc xây dựng một hệ sinh thái tận dụng FTA cho ngành da giày là điều cần thiết. Hệ sinh thái này không chỉ giúp các doanh nghiệp tăng cường khả năng cạnh tranh, mà còn thúc đẩy sản xuất bền vững và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm da giày Việt Nam trên trường quốc tế.