Đức - Cửa ngõ chiến lược cho nông sản Việt vào châu Âu

Theo Tham tán thương mại Việt Nam tại Đức, bà Đặng Thị Thanh Phương, trong 5 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Đức đạt 5,7 tỷ USD, tăng 21,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Đức đạt 4,1 tỷ USD, tăng 27,6%. Đáng chú ý, nhóm hàng nông, thủy sản đã đạt 1,02 tỷ USD, tăng gần 83%, trở thành điểm sáng trong cơ cấu xuất khẩu và là tín hiệu tích cực cho việc mở rộng thị phần nông sản Việt tại thị trường này.

Là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại EU và đứng thứ 11 trên toàn cầu, Đức không chỉ là thị trường xuất khẩu quan trọng mà còn là cửa ngõ giúp nông sản Việt tiếp cận sâu hơn vào thị trường châu Âu rộng lớn. Với tổng kim ngạch nhập khẩu nông sản hàng năm lên đến 70 tỷ USD, trong khi thị phần của Việt Nam hiện mới chỉ chiếm khoảng 2%, dư địa phát triển vẫn còn rất lớn nếu doanh nghiệp biết cách khai thác đúng hướng.

Tham tán thương mại Việt Nam tại Đức cho hay: "Người tiêu dùng Đức đang ngày càng ưu tiên các sản phẩm có yếu tố bền vững. Họ quan tâm đến nguồn gốc xuất xứ, quy trình sản xuất và phương pháp canh tác. Các sản phẩm không biến đổi gen, có nguồn gốc thực vật hoặc được sản xuất từ động vật được đối xử nhân đạo nhận được nhiều thiện cảm. Trên nhãn mác, người tiêu dùng yêu cầu có thông tin rõ ràng về truy xuất nguồn gốc cũng như điều kiện nuôi trồng, chẳng hạn như chăn thả tự nhiên hay nuôi nhốt trong nhà. Điều này tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam theo đuổi hướng sản xuất sạch, hữu cơ và bền vững".

Bên cạnh đó, Đức hiện là thị trường tiêu thụ thực phẩm hữu cơ lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ. Phong cách sống thuần chay và ăn chay một phần đang lan rộng, khi nhiều trường học áp dụng chế độ ăn chay ba bữa mỗi tuần và hầu hết các nhà hàng đều có thực đơn dành cho người ăn chay. Cùng với đó, làn sóng nhập cư mạnh mẽ, đặc biệt là cộng đồng người Việt, đang góp phần làm thay đổi khẩu vị của người tiêu dùng Đức. Thực phẩm và trái cây có nguồn gốc châu Á ngày càng được đón nhận tích cực hơn.

Trong bối cảnh đó, một số mặt hàng nông sản Việt Nam được đánh giá là có tiềm năng tăng trưởng cao tại thị trường Đức, điển hình như hoa quả tươi gồm bơ, dứa, thanh long, vải và nhãn. Bơ và dứa là hai loại quả đang có nhu cầu nhập khẩu tăng mạnh tại Đức do đặc tính tốt cho sức khỏe và phù hợp với lối sống thuần chay, trong khi thanh long, vải và nhãn tuy chưa phổ biến rộng rãi nhưng lại rất phù hợp với khẩu vị của cộng đồng người Á và người Đức ưa chuộng các loại trái cây lạ, mang tính khám phá.

Cà phê là một điểm sáng khác. Đức là quốc gia nhập khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới với tổng giá trị lên tới 4,06 tỷ USD trong năm 2023. Việt Nam hiện là nhà cung cấp cà phê lớn thứ hai cho Đức, chỉ sau Brazil, với kim ngạch đạt 500 triệu USD vào năm 2024. Đặc biệt, chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cà phê Việt sang Đức đã tăng mạnh tới 115,8%, đạt 765 triệu USD, trở thành mặt hàng có mức tăng trưởng ấn tượng nhất.

Một lợi thế lớn khác là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), theo đó hầu hết các mặt hàng trái cây tươi và cà phê của Việt Nam xuất khẩu sang Đức đều đã được hưởng mức thuế suất ưu đãi 0%. Tuy nhiên, việc tận dụng các ưu đãi thuế này vẫn chưa thực sự hiệu quả. Lý do chính là do doanh nghiệp Việt Nam còn thiếu thương hiệu mạnh tại Đức, nhiều sản phẩm nông sản vẫn xuất khẩu dưới dạng thô, giá trị gia tăng thấp.

Ngoài ra, tiêu chuẩn nhập khẩu vào Đức rất cao, đặc biệt về tính bền vững, vệ sinh an toàn thực phẩm và các quy định môi trường. Một thách thức lớn nữa là áp lực cạnh tranh đến từ các quốc gia Nam Mỹ khi EU vừa ký Hiệp định thương mại tự do với khối MERCOSUR, theo đó nhiều loại trái cây và cà phê cũng sẽ được miễn thuế nhập khẩu, làm tăng tính cạnh tranh trong cùng phân khúc.

Xúc tiến bài bản và tận dụng cộng đồng Việt kiều để khai mở thị trường

Để khai thác hiệu quả thị trường Đức vốn rất tiềm năng nhưng cũng đầy tính cạnh tranh, bà Đặng Thị Thanh Phương đã đưa ra nhiều khuyến nghị. Trong đó, theo bà Phương, các địa phương và hiệp hội ngành hàng tại Việt Nam cần chủ động xây dựng các chương trình xúc tiến thương mại trọng điểm theo từng ngành hàng, từng năm hoặc theo từng giai đoạn phù hợp.

Thực tế cho thấy, những hoạt động được tổ chức bài bản mang lại hiệu ứng rất tích cực. Đơn cử, Thương vụ Việt Nam tại Đức đã phối hợp với đoàn công tác tỉnh Bắc Giang triển khai loạt hoạt động quảng bá và kết nối tiêu thụ quả vải tươi tại thị trường Đức. Trong đó, đáng chú ý là chương trình “Ngày hàng Việt Nam” được tổ chức tại hệ thống siêu thị bán buôn Selgros, cùng với việc làm việc trực tiếp với nhiều chuỗi siêu thị bán lẻ và cửa hàng rau quả. Nhờ các hoạt động này, nhiều người tiêu dùng Đức lần đầu tiên biết đến quả vải thiều và thanh long ruột đỏ, đồng thời quan tâm đến thông tin mua hàng. Đây là mô hình hiệu quả mà các địa phương và hiệp hội có thể học hỏi và triển khai lặp lại theo chu kỳ để tạo ra sự hiện diện lâu dài cho các mặt hàng nông sản chủ lực.

Bên cạnh xúc tiến quảng bá, một giải pháp thiết thực khác là kết nối trực tiếp với các doanh nghiệp phân phối gốc Việt đang hoạt động tại Đức và châu Âu. Hiện có rất nhiều doanh nghiệp do người Việt kiều điều hành, chuyên nhập khẩu và phân phối trái cây tươi và nông sản. Những doanh nghiệp này hiểu rõ thị trường bản địa, bao gồm cả các quy định kỹ thuật, yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm lẫn thị hiếu tiêu dùng. Họ có thể hỗ trợ doanh nghiệp trong nước hoàn thiện quy trình sản xuất theo đúng chuẩn, cũng như đưa sản phẩm tiếp cận hệ thống phân phối phù hợp.

Riêng với ngành cà phê, cơ hội tiếp cận thị trường càng rộng mở hơn khi người Việt đang sở hữu số lượng lớn nhà hàng và quán cà phê tại hầu hết các bang của Đức. Các thương hiệu cà phê Việt hoàn toàn có thể bắt tay với các nhà hàng này để thiết lập các “góc cà phê Việt”, giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng địa phương. Cách làm này không chỉ giúp quảng bá thương hiệu mà còn góp phần xây dựng thói quen tiêu dùng lâu dài với cà phê Việt tại thị trường Đức.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cần sớm có chiến lược tiếp cận trực tiếp với các chuỗi siêu thị lớn tại Đức, nơi chiếm phần lớn thị phần tiêu thụ nông sản. Theo Hiệp hội xuất khẩu nông sản Đức, chỉ riêng bốn hệ thống gồm Edeka, Rewe, Kaufland và Lidl đã nắm giữ hơn 80% thị phần phân phối mặt hàng nông sản trong nước. Nếu chưa thể đưa sản phẩm vào hệ thống chính thức, doanh nghiệp có thể thử nghiệm bằng cách thuê quầy lưu động trưng bày và bán sản phẩm tại các siêu thị này. Hình thức tiếp cận này vừa giúp kiểm chứng phản ứng của thị trường, vừa là bước đệm để mở rộng hợp tác khi sản phẩm được đón nhận tích cực từ người tiêu dùng.

"Nếu các doanh nghiệp và địa phương có nhu cầu tìm hiểu thêm về thị trường, xúc tiến thương mại và kết nối doanh nghiệp, Thương vụ sẵn sàng phối hợp và hỗ trợ", Tham tán thương mại Việt Nam tại Đức nhấn mạnh.

Thị trường Đức hiện không chỉ là nơi có sức mua lớn mà còn là cửa ngõ quan trọng để hàng Việt Nam mở rộng hiện diện tại châu Âu. Tuy nhiên, để hiện thực hóa tiềm năng này, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ từ các địa phương, doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng. Việc tiếp cận cần dựa trên tiêu chuẩn cao, định hướng phát triển bền vững, kết nối hệ sinh thái người Việt tại nước ngoài và tận dụng tối đa các ưu đãi từ EVFTA.