Hành trình khởi nghiệp tạo kinh tế xanh

Hành trình của HTX vận tải và dịch vụ môi trường Thanh Bình bắt đầu từ ngày 25/8/1988, khi ba cựu chiến binh cùng góp vốn thành lập tổ hợp tác nhỏ. Với vốn ít ỏi, phương tiện thô sơ, họ dựng lò vôi, làm dịch vụ vận tải ở thôn Chè 6, xã Lưỡng Vượng, huyện Yên Sơn (nay là phường An Tường, Tuyên Quang). Những năm đầu liên tiếp thua lỗ, nhiều người tưởng rằng mô hình sẽ sớm tan rã.

Thế nhưng, nhờ tầm nhìn nhạy bén, nhóm sáng lập nhận ra cơ hội từ nhu cầu vật liệu xây dựng đang tăng mạnh sau thời kỳ bao cấp. Họ đẩy mạnh sản xuất vôi, cung cấp cho 7 tỉnh miền núi phía Bắc, tích lũy vốn và từng bước vượt khó. Đến năm 1995, HTX chính thức được thành lập theo Quyết định số 196/QĐ-UB của UBND huyện Yên Sơn, mở ra chặng đường phát triển mới.

Sau ba thập kỷ, HTX Thanh Bình đã phát triển với hơn 100 thành viên, phần lớn là cựu chiến binh, con em cựu chiến binh và gia đình chính sách. Từ chỗ chỉ có vài chiếc xe thô sơ, nay HTX đã sở hữu 47 xe ô tô các loại, hoạt động trên nhiều lĩnh vực như vận tải khách, vận chuyển vật liệu, dịch vụ vệ sinh môi trường. Đặc biệt, bước ngoặt đưa HTX trở thành hình mẫu chính là khi chọn hướng đi gắn kinh tế với bảo vệ môi trường.

Biến rác thải thành cơ hội giảm nghèo bền vững

Thay vì chỉ dừng lại ở khâu thu gom, HTX Thanh Bình đã tiên phong đưa ra hai sáng kiến đột phá về quản lý rác thải. Trước hết, HTX vận động nhân dân phân loại rác ngay tại nguồn. Đến nay, hơn 100 tổ dân phố, 12 xã, phường và 2 thị trấn đã tham gia. Người dân chủ động phân loại rác hữu cơ, nhựa, nilon ngay tại gia đình. Nhờ đó, lượng rác phải chôn lấp giảm tới 45%, giúp tiết kiệm hàng nghìn mét khối đất và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Không dừng lại, HTX còn triển khai mô hình ủ rác hữu cơ thành phân bón. Hàng chục hố ủ, hàng trăm thùng rác và chế phẩm sinh học đã được hỗ trợ cho nông dân. Quy trình xử lý giúp rác hữu cơ trở thành phân bón tơi xốp, không mùi, giàu dinh dưỡng, thích hợp cho cây chè, cây ăn quả, hoa, cây cảnh… Giá trị kinh tế tăng rõ rệt, mỗi hecta cây trồng có thể mang lại thêm hơn 10 triệu đồng nhờ sử dụng phân hữu cơ thay cho phân hóa học.

Mô hình này không chỉ giảm chi phí sản xuất cho nông dân, mà còn tạo thêm việc làm tại chỗ cho lao động địa phương. Rác thải từ chỗ là gánh nặng trở thành nguồn lợi, giúp nhiều hộ dân có thêm sinh kế ổn định. Đây chính là điểm then chốt biến “kinh tế xanh” thành động lực xóa đói giảm nghèo bền vững.

Bên cạnh lợi ích kinh tế, mô hình còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Việc phân loại rác giúp người dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, thay đổi thói quen sinh hoạt. Người dân giờ đây không chỉ là người hưởng lợi mà còn là chủ thể tham gia trực tiếp vào quá trình phát triển bền vững.

Trong quá trình triển khai, HTX Thanh Bình đã đầu tư tổng cộng 65 hố ủ rác trị giá hơn 32 triệu đồng, 350 gói chế phẩm sinh học trị giá 15 triệu đồng và 650 thùng rác trị giá 19,5 triệu đồng cho các địa phương. Đây là khoản chi phí không nhỏ, nhưng chính sự đầu tư này đã tạo nền tảng cho một hệ sinh thái xanh gắn liền với sinh kế người dân.

Thành công của HTX không chỉ nằm ở con số lợi nhuận hay tài sản tích lũy, mà quan trọng hơn là đã tạo ra một mô hình phát triển cộng đồng dựa trên nguyên tắc “mỗi người dân vừa là người sản xuất, vừa là người bảo vệ môi trường”.

Lan tỏa trách nhiệm xã hội và niềm tin cộng đồng

Điều đáng ghi nhận ở HTX Thanh Bình là họ không chỉ dừng ở phát triển kinh tế. Tập thể này luôn giữ triết lý “phát triển để sẻ chia”. Mỗi thành viên đều được quan tâm khi gặp khó khăn, ốm đau, hiếu hỷ; đồng thời 100% thành viên không mắc tệ nạn xã hội – minh chứng cho nề nếp kỷ cương và tinh thần đoàn kết.

Trong nhiều năm, HTX liên tục tham gia phong trào địa phương: từ ủng hộ đồng bào vùng lũ, xây dựng hạ tầng, cho đến đóng góp vào Quỹ vì người nghèo với tổng số tiền hơn 381 triệu đồng. Đó không chỉ là sự hỗ trợ vật chất mà còn là biểu hiện của một tập thể biết gắn trách nhiệm xã hội vào sự phát triển của mình.

Chính nhờ những giá trị này, HTX Thanh Bình đã được trao nhiều danh hiệu cao quý, trong đó nổi bật là giải thưởng “Ngôi sao Hợp tác xã” hai năm liền 2024 và 2025. Không chỉ trong nước, HTX còn được mời thuyết trình tại 6 quốc gia ASEAN, trở thành đơn vị tiêu biểu của khối, khẳng định uy tín và bản lĩnh của kinh tế hợp tác Việt Nam trên trường quốc tế.

Nhìn lại hành trình ba thập kỷ, từ vài người lính trở về sau chiến tranh, họ đã xây dựng nên một mô hình kinh tế xanh gắn kết cộng đồng, vừa tạo ra việc làm, vừa bảo vệ môi trường, vừa đóng góp vào công cuộc giảm nghèo bền vững.

Với sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh Tuyên Quang và chính quyền địa phương, HTX Thanh Bình được kỳ vọng sẽ tiếp tục phát triển, lan tỏa giá trị “biến rác thành sinh kế xanh”, góp phần xây dựng nông thôn mới, nâng cao thu nhập cho thành viên và tạo nền tảng vững chắc cho phát triển cộng đồng.