Giá cau tăng cao kỷ lục, vì sao chuyên gia cảnh báo 'không trồng ồ ạt'?

Trong những năm gần đây, cây cau đã trở thành một hiện tượng trong ngành nông nghiệp Việt Nam. Với giá trị kinh tế cao và nhu cầu thị trường lớn, đặc biệt là từ Trung Quốc, cây trồng này đã giúp nhiều nông dân thoát nghèo, làm giàu.

Giá cau tăng đột biến, nông dân "mừng như bắt được vàng"

Theo số liệu thống kê, Quảng Ngãi là vựa cau nổi tiếng với diện tích trồng cau rộng lớn với hơn 2.000 ha cau. Trong đó, hai huyện có diện tích lớn là huyện Sơn Tây có hơn 1.000ha và huyện Nghĩa Hành khoảng 750 ha. Quảng Nam cũng đạt 1.000 ha trồng cau, tập trung chủ yếu tại huyện Tiên Phước và Bắc Trà My. Với sản lượng bình quân hàng năm gần 8.000 tấn, hai tỉnh miền Trung này đang đóng góp một phần không nhỏ vào tổng sản lượng cau của cả nước.

Thời gian gần đây, giá cau trên thị trường liên tục tăng cao, khiến nhiều nông dân mừng như "bắt được vàng". Nguyên nhân chính được cho là do nhu cầu tiêu thụ tại thị trường Trung Quốc tăng mạnh trong khi nguồn cung từ các nước khác như Thái Lan, Philippines và đảo Hải Nam (Trung Quốc) lại giảm sút.

Người dân tất bật cân trái cau để giao cho thương lái. Ảnh: Văn Hoàng

Nhiều người trồng cau cho biết, những năm trước giá cau cao nhất chỉ khoảng 30.000 đồng/kg đến 40.000 đồng/kg. Năm nay giá cau tăng đột biến, ngay từ đầu vụ đã có giá gần 50.000 đồng/kg, đến giờ giá đã lên 80.000 đồng/kg - 90.000 đồng/kg.

Theo thương lái thu mua cau ở Quảng Ngãi, Quảng Nam, sau khi thu mua cau tươi họ sẽ sấy cau khô và bán lại cho các đầu nậu để xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và Ấn Độ… mục đích để sản xuất kẹo cau.

Ông Nguyễn Quang Trung, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi cho biết: “Nếu giá ổn định và có đầu ra sẽ giúp người trồng cau có thu nhập”. Tuy nhiên ông Trung cho rằng, thị trường tiêu thụ loại nông sản này rất khó dự đoán.

"Các đối tác Trung Quốc đang rất quan tâm đến nguồn hàng cau từ Việt Nam. Với chất lượng tốt và giá cả cạnh tranh, cau Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trên thị trường quốc tế", theo ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) chia sẻ.

Trước đó, xuất khẩu cau của Việt Nam cũng đã có mức tăng trưởng mạnh. Theo báo cáo tổng hợp của VINAFRUIT, trong tháng 8, xuất khẩu cau của Việt Nam đạt 9,28 triệu USD, tăng hơn 120 lần so với cùng kỳ năm 2023. Lũy kế 8 tháng của năm 2024 xuất khẩu cau đạt 21,2 triệu USD so với cùng kỳ năm ngoái, tăng 51,3%. Cau trở thành mặt hàng xuất khẩu đứng thứ 13 của Việt Nam trong 8 tháng qua, xếp trên cả hạt hạnh nhân, vải thiều, macca và chôm chôm.

Cau - cây trồng tiềm năng nhưng cần cân nhắc kỹ lưỡng

Cây cau đang trở thành một hiện tượng trong ngành nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung như Quảng Ngãi và Quảng Nam. Với những ưu điểm như dễ trồng, ít sâu bệnh, và thời gian cho trái lâu, cau đã mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều hộ nông dân. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, việc phát triển cây trồng này cũng đặt ra nhiều thách thức và cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

Theo chia sẻ của các hộ nông dân, so với nhiều loại cây trồng khác, cây cau có nhiều ưu điểm nổi bật, dễ trồng, ít tốn công chăm sóc, không đòi hỏi kỹ thuật canh tác quá cao, có thể trồng xen canh với các loại cây khác. Ngoài ra, cây cau ít bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh, giảm thiểu chi phí phòng trừ. Một cây cau có thể cho trái kéo dài trên 50 năm, mang lại hiệu quả kinh tế lâu dài.

Với giá trị kinh tế cao và nhu cầu thị trường lớn, đặc biệt là từ Trung Quốc, cây cau đã giúp nhiều nông dân thoát nghèo, làm giàu. Ảnh: Văn Hoàng

Mặc dù cau thương phẩm bước đầu đã mang lại hiệu quả, tạo thu nhập ổn định cho nhiều hộ nhưng để tránh tình trạng được mùa mất giá, được giá mất mùa, người nông dân cũng cần cân nhắc, tính toán kỹ lưỡng về điều kiện thổ nhưỡng cũng như hiệu quả kinh tế trong việc phát triển loại cây trồng này.

Hiện nay, trái cau chủ yếu được xuất bán tại thị trường Trung Quốc, việc phụ thuộc quá nhiều vào một thị trường duy nhất cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việt Nam cũng chưa có quy hoạch cụ thể về trồng cau, dẫn đến tình trạng trồng trọt tự phát, thiếu kiểm soát nên cơ quan chức năng rất khó quản lý. Do vậy, người dân cần cân nhắc, tính toán kỹ trước khi trồng loại cây này, bởi đây cũng là loại cây có thời gian phát triển kéo dài từ 3 - 5 năm mới có thể cho ra trái thu hoạch.

"Tôi cho rằng không nên vì giá cau cao như hiện nay mà nông dân phát triển vùng trồng chuyên canh bởi đầu ra rất hẹp", ông Nguyễn Văn Mười khuyến cáo. Vị chuyên gia này cũng cho rằng, hiện cau chưa được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc mà buôn bán bằng hình thức trao đổi cư dân biên giới nên tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Vì thế, việc mở rộng diện tích trồng cau cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tránh tình trạng bội thu, ảnh hưởng đến giá cả. Bên cạnh đó, không nên quá phụ thuộc vào một thị trường duy nhất là Trung Quốc khi chưa được xuất khẩu chính ngạch nên Việt Nam cần tìm kiếm thêm các thị trường tiềm năng khác như Nhật Bản, Hàn Quốc...