Cấp C/O tại chỗ: Doanh nghiệp gạo “nhẹ gánh” thủ tục, chủ động xuất khẩu

Trả lời phóng viên Báo Công Thương về mức độ thuận tiện của mô hình cấp C/O hiện nay, ông Nguyễn Thống Nhất, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang, cho biết, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp có vùng nguyên liệu lớn – đều đánh giá cao tính linh hoạt, sát thực tiễn và hiệu quả của cơ chế phân cấp cấp C/O về địa phương.

“Việc thẩm quyền cấp C/O được phân cấp về địa phương giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc chuẩn bị, nộp và theo dõi hồ sơ, giảm đáng kể thời gian đi lại và chờ đợi so với trước đây”, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang nhấn mạnh.

Trên thực tế, An Giang là địa phương có nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo quy mô lớn, sở hữu vùng nguyên liệu tập trung, gắn với mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ. Việc Sở Công Thương trực tiếp tiếp nhận và xử lý hồ sơ C/O giúp quá trình xác minh xuất xứ được thực hiện nhanh chóng, sát với thực tế sản xuất, hạn chế phát sinh vướng mắc trong quá trình cấp giấy.

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang cho biết thêm, với lợi thế nắm rõ đặc thù vùng nguyên liệu, chuỗi liên kết sản xuất và năng lực xuất khẩu của từng doanh nghiệp trên địa bàn, cơ quan cấp C/O tại tỉnh có thể hướng dẫn doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ ngay từ đầu, giảm rủi ro bị trả hồ sơ hoặc kéo dài thời gian xử lý.

Nhờ đó, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, nhất là những doanh nghiệp có sản lượng xuất khẩu thường xuyên sang ASEAN và Trung Quốc, có thể bảo đảm tiến độ giao hàng, giảm chi phí hành chính, đồng thời nâng cao hiệu quả tổ chức sản xuất và xuất khẩu trong bối cảnh thị trường liên tục biến động.

Tuân thủ quy tắc xuất xứ: Điều kiện tiên quyết để gạo An Giang hưởng ưu đãi tại ASEAN và Trung Quốc

Bên cạnh những thuận lợi từ mô hình cấp C/O, ông Nguyễn Thống Nhất, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang cũng thẳng thắn chỉ ra rằng, để tận dụng hiệu quả C/O ưu đãi, doanh nghiệp gạo cần đặc biệt chú trọng đến việc tuân thủ nghiêm các yêu cầu về quy tắc xuất xứ theo từng hiệp định thương mại.

Theo đó, khi xuất khẩu sang thị trường ASEAN theo Hiệp định ATIGA, doanh nghiệp phải đáp ứng quy tắc xuất xứ thuần túy và được cấp C/O Form D để hưởng mức thuế suất 0%. Tương tự, với thị trường Trung Quốc, doanh nghiệp cần có C/O Form E theo Hiệp định ASEAN – Trung Quốc (ACFTA) hoặc đáp ứng quy định trong khuôn khổ RCEP để được hưởng ưu đãi thuế quan.

“Trước hết, doanh nghiệp phải bảo đảm nguồn gốc xuất xứ thuần túy của sản phẩm gạo, tức là lúa gạo được trồng, thu hoạch, xay xát và chế biến hoàn toàn tại Việt Nam, không sử dụng nguyên liệu có xuất xứ từ nước ngoài làm thay đổi bản chất xuất xứ của sản phẩm”, Giám đốc Sở Công Thương An Giang lưu ý.

Không dừng lại ở yêu cầu về xuất xứ thuần túy, doanh nghiệp còn phải xây dựng và quản lý chặt chẽ hồ sơ chứng minh vùng nguyên liệu, bao gồm hợp đồng liên kết sản xuất, nhật ký canh tác, chứng từ thu mua, chế biến và lưu kho. Đây là cơ sở quan trọng để đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc khi cơ quan chức năng hoặc đối tác nhập khẩu tiến hành kiểm tra, xác minh xuất xứ hàng hóa.

Một yêu cầu khác mà doanh nghiệp gạo An Giang cần đặc biệt lưu ý là quy định về vận chuyển trực tiếp. Theo đó, hàng hóa phải được vận chuyển thẳng từ Việt Nam sang nước nhập khẩu; trường hợp quá cảnh phải đáp ứng đầy đủ điều kiện kiểm soát hải quan, không qua gia công, chế biến làm thay đổi xuất xứ.

Ngoài ra, sự khác biệt trong quy định về hồ sơ, mẫu C/O và cách khai báo giữa các hiệp định ASEAN và ASEAN – Trung Quốc cũng là yếu tố doanh nghiệp cần nắm rõ để tránh rủi ro bị từ chối ưu đãi thuế quan hoặc bị kiểm tra sau thông quan.

Gạo trắng, gạo thơm, gạo đặc sản: Tận dụng C/O ưu đãi hiệu quả nhất

Theo Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang, trong năm 2025, nhiều dòng sản phẩm gạo chủ lực của tỉnh đang tận dụng khá tốt C/O ưu đãi khi xuất khẩu sang ASEAN và Trung Quốc.

Đối với thị trường ASEAN, các loại gạo trắng chất lượng cao, gạo thơm và gạo đặc sản đang chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu xuất khẩu. Với C/O Form D theo ATIGA, các sản phẩm này được hưởng thuế suất 0% khi xuất khẩu sang các thị trường như Philippines, Singapore, Malaysia…, giúp nâng cao khả năng cạnh tranh so với gạo Thái Lan hay Campuchia.

Trong khi đó, tại thị trường Trung Quốc, các loại gạo chất lượng cao, gạo thơm và gạo hữu cơ của An Giang đang có nhiều dư địa tăng trưởng. Việc đáp ứng đầy đủ quy tắc xuất xứ và có C/O Form E hợp lệ theo ACFTA giúp doanh nghiệp giảm thuế nhập khẩu, từ đó cải thiện giá bán và mở rộng thị phần.

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang cho biết thêm, tăng trưởng xuất khẩu gạo sang Trung Quốc trong năm 2025 cao hơn đáng kể so với cùng kỳ, phản ánh rõ hiệu quả của việc tận dụng ưu đãi hiệp định cũng như xu hướng thị trường ngày càng coi trọng yếu tố xuất xứ và an toàn thực phẩm.

Có thể thấy, trong bối cảnh các thị trường nhập khẩu ngày càng siết chặt tiêu chuẩn, C/O không chỉ là “tấm vé” để hưởng ưu đãi thuế quan mà còn là công cụ khẳng định tính minh bạch, chất lượng và uy tín của gạo An Giang trên thị trường quốc tế. Việc tiếp tục hoàn thiện mô hình cấp C/O tại địa phương, đồng thời nâng cao năng lực tuân thủ quy tắc xuất xứ của doanh nghiệp, sẽ là nền tảng quan trọng để hạt gạo An Giang giữ vững vị thế tại ASEAN và Trung Quốc trong thời gian tới.

Trong bối cảnh xuất khẩu gạo Việt Nam đang bước vào giai đoạn cạnh tranh ngày càng gay gắt, đặc biệt tại các thị trường truyền thống như ASEAN và Trung Quốc, việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) thông qua Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) ưu đãi đang trở thành một trong những lợi thế then chốt của doanh nghiệp.

Theo đánh giá của Sở Công Thương An Giang, việc phân cấp thẩm quyền cấp C/O về địa phương không chỉ giúp cải cách thủ tục hành chính mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp xuất khẩu gạo chủ động hơn trong tổ chức sản xuất, giao thương và đáp ứng kịp thời yêu cầu từ các thị trường nhập khẩu.