Nếu sản xuất là gốc rễ thì tiêu thụ chính là nhịp cầu để nông sản đến được với người tiêu dùng. Với một tỉnh miền núi biên giới, đông đồng bào dân tộc thiểu số như Lạng Sơn, việc mở rộng thị trường cho sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số có ý nghĩa then chốt, không chỉ tạo động lực phát triển nông nghiệp công nghệ cao mà còn khẳng định thương hiệu địa phương trên bản đồ nông sản Việt. Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Hoàng Văn Chiều, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lạng Sơn về những giải pháp thúc đẩy tiêu thụ bền vững.

Sản xuất phải đi đôi với tiêu thụ

- Lạng Sơn vốn là địa phương không có nhiều lợi thế để phát triển nông nghiệp. Thời gian qua, địa phương đã xây dựng được một số chuỗi nông nghiệp công nghệ cao ở khu vực đồng bào dân tộc thiểu số như trồng măng tây, táo, nho… Ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh đã triển khai những nhóm giải pháp gì để đạt được kết quả này, đặc biệt trong gắn kết sản xuất với thị trường tiêu thụ?

Ông Hoàng Văn Chiều: Đúng là Lạng Sơn không có lợi thế về đồng bằng rộng lớn, song chúng tôi xác định, nếu sản xuất mà không gắn với thị trường thì khó tạo ra giá trị bền vững. Chính vì vậy, nhiều giải pháp đã được triển khai đồng bộ để vừa tổ chức sản xuất tốt, vừa mở đường cho tiêu thụ.

Trước hết, về cơ chế chính sách: Tỉnh đã ban hành Nghị quyết năm 2020 về phát triển vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với liên kết sản xuất tiêu thụ và xây dựng thương hiệu; trước đó, năm 2019, HĐND tỉnh thông qua Nghị quyết về chính sách khuyến khích đầu tư, phát triển hợp tác, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp giai đoạn 2020-2025. Những chính sách này đã tạo hành lang pháp lý và nguồn lực quan trọng, giúp nông sản Lạng Sơn không chỉ dừng ở khâu trồng trọt mà còn đi vào chuỗi giá trị khép kín.

Về khoa học kỹ thuật: Ngành nông nghiệp đã khuyến khích áp dụng công nghệ mới như nuôi cấy mô tế bào, nhà lưới, nhà màng, tưới nhỏ giọt; đồng thời yêu cầu tuân thủ các quy trình an toàn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ. Khi sản phẩm đạt chuẩn, khả năng thâm nhập thị trường, đặc biệt là các siêu thị, chuỗi cửa hàng thực phẩm an toàn, sẽ thuận lợi hơn nhiều.

Về nâng cao năng lực sản xuất: Sở thường xuyên tổ chức tập huấn, đào tạo cho bà con, không chỉ về kỹ thuật mà cả về liên kết hợp tác xã, ký hợp đồng với doanh nghiệp. Đây là điểm mấu chốt: người dân không còn đơn độc mà tham gia vào chuỗi, từ đó sản phẩm có chỗ đứng ổn định hơn.

Mở lối tiêu thụ, xây dựng chuỗi giá trị bền vững

- Lạng Sơn đang tiếp tục định hướng phát triển nông nghiệp công nghệ cao, an toàn, hữu cơ, gắn chặt sản xuất với tiêu thụ. Thời gian tới, Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ triển khai những giải pháp gì để đạt mục tiêu này?

Ông Hoàng Văn Chiều: Chúng tôi nhìn nhận, xu hướng tiêu dùng hiện nay ngày càng khắt khe, đòi hỏi sản phẩm không chỉ ngon, an toàn mà còn có nguồn gốc rõ ràng, truy xuất được thông tin. Vì vậy, muốn nông sản vùng đồng bào dân tộc thiểu số có chỗ đứng, nhất định phải gắn sản xuất với các kênh tiêu thụ chuyên nghiệp.

Trong thời gian tới, Sở sẽ tập trung ba định hướng lớn:

Một là, phát triển vùng sản xuất hàng hóa tập trung quy mô lớn. Khi có sản lượng ổn định, đồng đều, doanh nghiệp và siêu thị mới yên tâm bao tiêu dài hạn. Đây là điều kiện để hình thành các chuỗi liên kết khép kín từ sản xuất, chế biến và phân phối.

Hai là, chú trọng chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm. Thay vì chỉ bán quả tươi, sản phẩm sẽ được chế biến thành rượu vang, nước ép, mứt, đồ hộp, đông lạnh… vừa tăng giá trị, vừa mở rộng thời gian bảo quản và thị trường tiêu thụ.

Ba là, đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến thương mại. Lạng Sơn sẽ kết nối với hệ thống siêu thị lớn, chợ đầu mối, các sàn thương mại điện tử, đồng thời tham gia hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh. Đây là con đường để nông sản vùng cao không chỉ tiêu thụ nội địa mà còn hướng tới xuất khẩu chính ngạch, nhất là qua lợi thế cửa khẩu biên giới.

- Để nông sản vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có thể tiêu thụ ổn định, vươn tới những thị trường lớn, ông cho rằng cần có những chính sách, giải pháp gì mang tính đột phá?

Ông Hoàng Văn Chiều: Để mở rộng thị trường dài hạn, cần sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía. Trước hết, Nhà nước cần tiếp tục đầu tư mạnh cho hạ tầng thương mại: hệ thống đường giao thông nông thôn, kho bảo quản, trung tâm sơ chế, logistics nông sản. Nếu hạ tầng yếu kém thì dù sản xuất tốt, việc tiêu thụ vẫn gặp trở ngại.

Thứ hai, cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia bao tiêu, hỗ trợ hợp tác xã ký hợp đồng dài hạn. Mối liên kết “bốn nhà”: Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp, nhà nông phải được củng cố để tạo chuỗi giá trị khép kín.

Cuối cùng, công tác xúc tiến thương mại cần đổi mới, đi vào chiều sâu. Không chỉ dừng ở hội chợ, triển lãm truyền thống, mà còn phải tận dụng công nghệ số, thương mại điện tử, livestream, truy xuất nguồn gốc qua mã QR. Đây là xu hướng tất yếu để sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số hội nhập vào dòng chảy chung của thị trường.

Xin cảm ơn ông!

Những năm gần đây, nhiều hộ nông dân và hợp tác xã của đồng bào dân tộc thiểu số tại Lạng Sơn đã mạnh dạn áp dụng công nghệ cao vào sản xuất. Từ việc sử dụng nhà kính, nhà lưới, hệ thống tưới nhỏ giọt cho đến nuôi cấy mô tế bào, quy trình VietGAP, GlobalGAP và hữu cơ, sản phẩm nông nghiệp của bà con ngày càng đạt chất lượng ổn định, đáp ứng yêu cầu của các siêu thị và sàn thương mại điện tử. Hiện nay, tỉnh đã hình thành nhiều mô hình trồng măng tây, táo, nho… ở các xã vùng cao, vừa nâng cao năng suất, vừa tạo ra sản phẩm sạch, có thương hiệu, góp phần đưa nông sản vùng dân tộc thiểu số vươn xa.