C/O ưu đãi: "Đòn bẩy" nâng cao giá trị xuất khẩu cà phê

Theo số liệu của Bộ Công Thương, trong 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cà phê sử dụng C/O đạt khoảng 4,5 tỷ USD, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Điều này cho thấy mức độ tận dụng ưu đãi thuế quan từ các FTA của doanh nghiệp cà phê Việt Nam ngày càng được cải thiện.

Trong các mẫu C/O được sử dụng, C/O form B chiếm tỷ trọng lớn nhất với kim ngạch lên tới 2,5 tỷ USD. Đây là mẫu C/O không ưu đãi nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc xác nhận xuất xứ hàng hóa, đặc biệt tại các thị trường chưa có hoặc chưa áp dụng đầy đủ ưu đãi thuế quan theo FTA.

Đáng chú ý, C/O form EUR.1 – áp dụng cho Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đạt kim ngạch 1,3 tỷ USD, phản ánh xu hướng gia tăng xuất khẩu cà phê sang thị trường EU. EVFTA không chỉ mang lại lợi thế về thuế suất mà còn tạo ra khuôn khổ pháp lý ổn định, giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận sâu hơn vào chuỗi cung ứng cà phê toàn cầu.

Bên cạnh đó, xuất khẩu cà phê sử dụng C/O form D theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) đạt trên 830 triệu USD, cho thấy vai trò không nhỏ của thị trường khu vực. Các mẫu C/O khác cũng ghi nhận mức tăng trưởng tích cực, trong đó C/O form AJ theo Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện ASEAN – Nhật Bản (AJCEP) đạt trên 166 triệu USD; C/O form AK theo Hiệp định Thương mại tự do ASEAN – Hàn Quốc (AKFTA) đạt hơn 152 triệu USD; và C/O form CPTPP đạt 10,8 triệu USD.

Theo các chuyên gia, các FTA thế hệ mới như EVFTA, CPTPP hay RCEP không chỉ giúp giảm thuế nhập khẩu mà còn góp phần nâng cao mức độ minh bạch, ổn định trong thương mại, từ đó gia tăng niềm tin của đối tác quốc tế đối với sản phẩm cà phê Việt Nam. Nhờ các hiệp định này, cà phê Việt có điều kiện thâm nhập sâu hơn vào các thị trường tiêu dùng lớn như EU, Nhật Bản, Australia hay Trung Quốc.

Tuy nhiên, ưu đãi thuế quan không đến một cách “tự động”. Để được hưởng mức thuế suất ưu đãi, doanh nghiệp phải đáp ứng đầy đủ các quy tắc xuất xứ, yêu cầu truy xuất nguồn gốc và những tiêu chuẩn ngày càng khắt khe về môi trường, phát triển bền vững. Riêng với thị trường EU, cà phê muốn hưởng ưu đãi theo EVFTA phải chứng minh được nguồn gốc thuần túy, được trồng và thu hoạch tại Việt Nam, đồng thời hoàn thiện hồ sơ chứng nhận xuất xứ theo đúng quy định.

FTA mở cửa thị trường, doanh nghiệp nâng chuẩn để đi xa

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đánh giá năm 2025 là một năm thành công của ngành cà phê Việt Nam khi xuất khẩu duy trì đà tăng trưởng tích cực, chủ yếu nhờ giá cà phê ở mức cao trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu thắt chặt. Cùng với đó, nhu cầu nhập khẩu từ các thị trường chủ lực tiếp tục được duy trì ổn định, tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động xuất khẩu.

Số liệu của Cục Hải quan cho thấy, trong tháng 11/2025, Đức là thị trường xuất khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam với 13.800 tấn, trị giá 70,7 triệu USD, tăng 139,6% về lượng và 139,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy cà phê Việt Nam đang tận dụng tốt ưu đãi từ EVFTA để gia tăng hiện diện tại thị trường EU.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng, trong giai đoạn tới, chất lượng, thương hiệu và khả năng truy xuất nguồn gốc sẽ là những yếu tố cạnh tranh then chốt tác động trực tiếp đến xuất khẩu cà phê Việt Nam. EU ngày càng đặt ra nhiều yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn môi trường và xã hội, buộc doanh nghiệp phải chuẩn bị sớm nếu không muốn bị loại khỏi chuỗi cung ứng.

Trong bối cảnh giá cà phê thế giới có thể điều chỉnh giảm hoặc nguồn cung từ các quốc gia khác gia tăng, ngành cà phê Việt Nam sẽ cần linh hoạt hơn trong việc tối ưu chi phí, đa dạng hóa thị trường và đẩy mạnh chế biến sâu nhằm bảo đảm lợi nhuận. Việc chỉ dựa vào sản lượng và giá cả sẽ không còn là lợi thế bền vững trong dài hạn.

Từ thực tiễn doanh nghiệp, ông Nguyễn Tiến Dũng, Phó Tổng Giám đốc Công ty Simexco Đắk Lắk cho biết, doanh nghiệp đang tiên phong trong sản xuất theo tiêu chuẩn EUDR (Quy định của EU về sản phẩm không gây phá rừng), đồng thời giảm phát thải carbon. Hiện Simexco đã xây dựng được vùng nguyên liệu khoảng 50.000 ha, liên kết với 45.000 nông hộ có đầy đủ thông tin định vị và truy xuất nguồn gốc.

Theo ông Nguyễn Tiến Dũng, không chỉ thị trường EU mà cả các thị trường khó tính như Nhật Bản cũng đang từng bước áp dụng các yêu cầu về không phá rừng và giảm phát thải đối với nông sản nhập khẩu. Do đó, việc chuyển mạnh sang sản xuất bền vững, phát triển cà phê hữu cơ, kinh tế tuần hoàn và liên tục cải tiến quy trình sản xuất là con đường tất yếu để duy trì giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh.

Thực tế cho thấy, việc tận dụng hiệu quả C/O ưu đãi không thể tách rời chiến lược nâng cao chất lượng và phát triển bền vững. Chỉ khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về xuất xứ, môi trường và xã hội, cà phê Việt Nam mới có thể khai thác trọn vẹn lợi ích từ các FTA, đồng thời củng cố vị thế trên thị trường quốc tế.

Với xu hướng hiện nay, xuất khẩu cà phê Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng và xác lập những kỷ lục mới về kim ngạch. Tuy nhiên, để đi đường dài, ngành cà phê cần coi C/O ưu đãi không chỉ là công cụ giảm thuế, mà là “tấm vé thông hành” gắn liền với chất lượng, trách nhiệm và uy tín của cà phê Việt Nam trên bản đồ thương mại toàn cầu.

Trong 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cà phê của Việt Nam sử dụng Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) đạt khoảng 4,5 tỷ USD. Trong đó, C/O form B chiếm tỷ trọng lớn nhất với kim ngạch 2,5 tỷ USD. C/O form EUR.1 theo Hiệp định EVFTA đạt 1,3 tỷ USD, phản ánh xu hướng gia tăng xuất khẩu cà phê sang thị trường EU. Ngoài ra, C/O form D theo ATIGA đạt trên 830 triệu USD; C/O form AJ theo AJCEP đạt hơn 166 triệu USD; C/O form AK theo AKFTA đạt trên 152 triệu USD và C/O form CPTPP đạt 10,8 triệu USD, cho thấy mức độ tận dụng ưu đãi FTA ngày càng đa dạng của doanh nghiệp cà phê Việt Nam.