Bước ngoặt từ sản phẩm truyền thống đến thương hiệu đặc sản

Thanh Hoá, với hơn 50 dân tộc anh em sinh sống, là một vùng đất giàu truyền thống văn hoá và đặc sản độc đáo. Các sản phẩm nông sản như lúa nếp Cay Nọi, gà đen bản Khằm, thịt trâu gác bếp Dì Ốc từ lâu đã là nét đặc trưng trong đời sống ẩm thực của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây. Trước đây, những sản vật này chủ yếu chỉ xuất hiện trong các bữa cơm gia đình, các phiên chợ nhỏ hay những dịp lễ hội của cộng đồng. Chúng chưa có thương hiệu và ít được biết đến bên ngoài địa phương.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhờ các chương trình hỗ trợ phát triển nông nghiệp của tỉnh, nhiều đặc sản của Thanh Hoá đã được chuyển đổi từ những sản phẩm tự tiêu thụ trong cộng đồng thành hàng hoá có giá trị thương mại cao, có truy xuất nguồn gốc và được tiêu thụ rộng rãi ở các tỉnh thành lớn. Điều này có được là nhờ việc ứng dụng công nghệ, phát triển thương hiệu và xây dựng các chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ bền vững.

Lúa nếp Cay Nọi, giống lúa chỉ trồng được ở vùng đất miền núi cao của xã Quang Chiểu, Thanh Hoá, là một trong những sản phẩm nổi bật được chú trọng phát triển thương hiệu trong những năm gần đây. Trước đây, lúa nếp Cay Nọi chỉ được sử dụng trong các bữa cơm gia đình của đồng bào dân tộc Mường và Thái. Đặc sản này có hạt to, dẻo và thơm, mang đặc trưng của vùng đất đồi núi.

Với sự giúp đỡ từ các chương trình khuyến nông, cùng các tổ chức hỗ trợ nông dân, lúa nếp Cay Nọi đã được đưa vào các chuỗi cung ứng tiêu thụ sản phẩm sạch, tạo ra thương hiệu “Lúa nếp Cay Nọi Lang Chánh”. Đặc biệt, các sản phẩm lúa nếp Cay Nọi đã có mặt trên các sàn thương mại điện tử, tạo ra cơ hội để người tiêu dùng ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh có thể dễ dàng tiếp cận. Các sản phẩm này cũng được liên kết vào hệ thống phân phối của các siêu thị và cửa hàng thực phẩm sạch, khẳng định được giá trị của sản phẩm nông sản đặc trưng vùng cao Thanh Hoá.

Gà đen bản Khằm là một giống gà đặc sản của xã Trung Lý, Thanh Hoá. Những con gà đen được nuôi theo phương thức tự nhiên, ăn thức ăn từ cỏ, lá cây rừng, cho thịt săn chắc và vị ngon đặc biệt. Tuy nhiên, giống gà này trước đây chỉ được bán trong các chợ truyền thống và không có thương hiệu.

Nhận thấy tiềm năng từ sản phẩm này, các hộ nông dân đã thành lập HTX để cải thiện quy trình nuôi và chế biến, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm. Gà đen bản Khằm đã được chứng nhận sản phẩm OCOP, mang thương hiệu “Gà đen Mường Lát”. Việc tham gia vào các chợ phiên đặc sản và các sàn thương mại điện tử giúp sản phẩm này không chỉ có mặt trong các siêu thị ở Thanh Hoá mà còn được xuất khẩu sang các thị trường lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Đặc biệt, những sản phẩm chế biến sẵn như gà đen nướng, gà đen xông khói cũng được phát triển và tiêu thụ rộng rãi qua kênh bán hàng trực tuyến. Nhờ đó, sản phẩm này không chỉ nâng cao giá trị mà còn giúp nhiều hộ dân ở Trung Lý có thu nhập ổn định, góp phần xóa đói giảm nghèo.

Thịt trâu gác bếp Dì Ốc là món đặc sản nổi tiếng ở xã Mường Lát, Thanh Hoá. Trước đây, đây chỉ là món ăn trong các dịp lễ tết của đồng bào Thái, được chế biến theo phương pháp truyền thống là xẻ thịt trâu thành từng miếng nhỏ, ướp gia vị và xông khói trên bếp lửa. Món ăn này có mùi thơm đặc biệt, vị ngọt đậm đà của thịt trâu, nhưng vì phương pháp chế biến thủ công, nên việc sản xuất và tiêu thụ gặp nhiều khó khăn.

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của các mô hình HTX nông sản và sự hỗ trợ của các tổ chức, thịt trâu gác bếp Dì Ốc đã được cải tiến quy trình chế biến, đóng gói và bảo quản. Họ cũng đã xây dựng thương hiệu riêng, đồng thời tham gia vào các hội chợ triển lãm và các kênh bán hàng trực tuyến. Sản phẩm này hiện đã được tiêu thụ rộng rãi và có mặt ở các siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch trong và ngoài tỉnh Thanh Hoá.

Đẩy mạnh chuyển đổi số

Chuyển đổi số chính là yếu tố quan trọng giúp các đặc sản của Thanh Hoá vươn xa. Với sự hỗ trợ từ các sàn thương mại điện tử và các kênh phân phối hiện đại, những sản phẩm này đã dễ dàng tiếp cận với người tiêu dùng ở các thành phố lớn và thậm chí xuất khẩu sang các quốc gia khác. Các sản phẩm như lúa nếp Cay Nọi, gà đen bản Khằm hay thịt trâu gác bếp Dì Ốc đều đã có mã QR truy xuất nguồn gốc, bảo đảm chất lượng, và được đóng gói đẹp mắt, thuận tiện cho việc tiêu thụ ở các thị trường khó tính.

Sự kết hợp giữa các sản phẩm truyền thống và công nghệ mới không chỉ giúp nâng cao giá trị của các đặc sản mà còn mở ra cơ hội lớn cho nông dân và doanh nghiệp ở Thanh Hoá. Chính quyền địa phương cũng chú trọng vào việc đào tạo kỹ năng số cho bà con nông dân, giúp họ làm quen với việc sử dụng công nghệ trong quảng bá và bán hàng.

Các sản phẩm đặc sản của đồng bào dân tộc thiểu số Thanh Hoá như lúa nếp Cay Nọi, gà đen bản Khằm, và thịt trâu gác bếp Dì Ốc đã và đang trở thành những mặt hàng có giá trị thương mại cao, không chỉ trong nước mà còn trên các thị trường quốc tế.

Nhờ vào sự hỗ trợ của công nghệ, xây dựng thương hiệu, và những nỗ lực bền bỉ của người dân, các đặc sản này không chỉ giữ được bản sắc truyền thống mà còn vươn xa, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số Thanh Hoá.