Liên kết: "Lời giải" cho những đòi hỏi ngày càng khắt khe của thị trường

Trước sức ép ngày càng lớn từ các thị trường xuất khẩu, nhất là châu Âu với yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng, môi trường và chống mất rừng, cách thu mua truyền thống không còn đủ sức đáp ứng. Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk (Simexco Đắk Lắk) đã lựa chọn con đường khó nhưng bền vững hơn: xây dựng chuỗi liên kết với nông dân, đặc biệt là bà con đồng bào dân tộc thiểu số ngay tại vùng nguyên liệu, để vừa kiểm soát chất lượng vừa tạo ra sự minh bạch trong toàn bộ quá trình sản xuất.

Ông Nguyễn Đại Dương, đại diện Phòng Phát triển nông nghiệp bền vững Simexco Đắk Lắk cho biết, doanh nghiệp hiện đã phát triển gần 100.000 ha cà phê liên kết. Mỗi vùng nguyên liệu đều có sự đồng hành của đội ngũ kỹ sư nông nghiệp, hướng dẫn nông dân tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như 4C, Fairtrade, truy xuất nguồn gốc, canh tác bền vững và cải thiện kỹ thuật sơ chế. Nhờ đó, hạt cà phê có độ đồng nhất cao, đáp ứng yêu cầu khắt khe của các nhà rang xay quốc tế và tăng giá trị xuất khẩu.

Liên kết không đơn thuần là hợp tác sản xuất mà là cách để nông dân Tây Nguyên mở cánh cửa bước vào chuỗi giá trị toàn cầu, nơi chất lượng được định giá bằng sự chuyên nghiệp, kỷ luật và minh bạch.

Ông Nguyễn Đại Dương cho rằng, hiện nay, phần lớn đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên canh tác quy mô nhỏ, kỹ thuật không đồng đều, tập quán sản xuất dựa nhiều vào kinh nghiệm truyền đời. Vì thế, thay đổi tư duy là thử thách lớn nhất trong quá trình xây dựng chuỗi liên kết.

Nhiều nhóm nông hộ phải mất ba đến năm năm để chuyển đổi toàn bộ quy trình canh tác theo tiêu chuẩn bền vững. Kỹ sư của Simexco phải bám vườn, bám thôn, hướng dẫn bà con từng khâu: từ chăm bón, quản lý nước tưới, trồng xen phù hợp, ghi chép nhật ký sản xuất đến các yêu cầu khắt khe về truy xuất nguồn gốc.

Đối với đồng bào dân tộc thiểu số, niềm tin là nền móng của liên kết. Họ cần nhìn thấy hiệu quả thực tế, cần một cam kết chắc chắn rằng doanh nghiệp sẽ không rời bỏ họ khi thị trường biến động. Simexco lựa chọn thuyết phục bằng hành động: luôn ký kết thu mua ổn định, đảm bảo đầu ra dài hạn và minh bạch hóa giá trị. Khi chất lượng cải thiện, khi giá bán tốt hơn, niềm tin hình thành một cách tự nhiên và bền chặt.

Việc doanh nghiệp đưa bà con đến thăm nhà máy, chứng kiến quy trình kiểm định chất lượng, càng giúp người trồng cà phê hiểu rõ giá trị của tiêu chuẩn. Từ đó, sự hợp tác giữa doanh nghiệp và nông dân trở thành quan hệ đồng hành, thay vì mua bán thông thường.

Nền tảng của một chuỗi sản xuất bền vững và hài hòa lợi ích

Từ thực tiễn triển khai, ông Nguyễn Đại Dương thông tin, Simexco hình thành một nền tảng liên kết dựa trên ba yếu tố mang tính trụ cột: đào tạo, cam kết đầu ra và thực nghiệm liên tục trong sản xuất. Nhưng thay vì áp đặt, doanh nghiệp chọn cách đồng hành.

Nông dân được tập huấn bài bản từ Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên và các đơn vị đào tạo chuyên ngành; được hướng dẫn cập nhật quy trình chuẩn quốc tế; được cung cấp thiết bị, giống phù hợp và kết nối với các nhà cung cấp vật tư uy tín. Mỗi điều chỉnh nhỏ về kỹ thuật đều nhằm mục tiêu cuối cùng: tạo ra sản phẩm đồng nhất, sạch, đáp ứng đúng thị trường đích.

Song song với đó, Simexco chia sẻ giá trị gia tăng từ các dòng cà phê chất lượng cao. Đây chính là động lực để nông dân duy trì tính kỷ luật trong sản xuất, gìn giữ chất lượng, và chủ động nâng cấp quy trình của chính mình.

Doanh nghiệp còn liên tục phối hợp cùng đối tác trong và ngoài nước để thử nghiệm các mô hình canh tác giảm phát thải, cải thiện đất đai, trồng xen hợp lý, hoặc nâng cấp quy trình sơ chế. Sự cải tiến diễn ra không ngừng, tạo nên sức sống cho chuỗi liên kết.

Theo ông Nguyễn Đại Dương, mô hình liên kết cà phê của Simexco hoàn toàn có thể trở thành nền tảng tham chiếu cho các sản phẩm vùng dân tộc thiểu số khác như chè, quế, hồi, ổi hay trà hoa vàng. Mỗi loại cây trồng có kỹ thuật riêng, nhưng triết lý liên kết không thay đổi: doanh nghiệp mạnh dẫn dắt thị trường, nông dân làm chủ quy trình, và lợi ích được phân phối minh bạch.

Khi các yếu tố này hội đủ, liên kết không còn là khẩu hiệu. Nó trở thành động lực nâng tầm nông sản vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giúp nông dân thoát khỏi vòng lặp sản xuất manh mún, tạo sinh kế ổn định và đưa đặc sản của họ vươn xa hơn trên bản đồ thương mại.

Chuỗi cà phê bền vững của Simexco vì thế không chỉ là câu chuyện của một ngành hàng. Đó là minh chứng rằng, khi doanh nghiệp đặt trách nhiệm lên hàng đầu và khi nông dân sẵn sàng đổi mới, sự phát triển hài hòa và bền vững sẽ trở thành hiện thực.