Kinh tế Việt Nam 2024: Vững vàng vượt "cơn gió ngược”

Năm 2023, kinh tế Việt Nam đã cho thấy sự kiên cường, vững vàng khi vượt qua từng “cơn gió ngược” để trở thành một trong những nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng tích cực của khu vực và thế giới.

Điểm sáng về tăng trưởng

Kinh tế thế giới trong năm vừa qua tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thách thức, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, toàn diện hơn, gia tăng căng thẳng địa chính trị đã tác động tiêu cực tới quá trình phục hồi kinh tế thế giới sau dịch COVID-19. Thiên tai, hạn hán, bão lũ, biến đổi khí hậu gây hậu quả nghiêm trọng; nguy cơ về an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh mạng gia tăng...

Lạm phát tuy đã hạ nhiệt nhưng vẫn neo ở mức cao, nhiều nền kinh tế lớn duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất cao; thương mại, tiêu dùng và đầu tư toàn cầu tiếp tục suy giảm; hàng rào bảo hộ, phòng vệ thương mại gia tăng... ảnh hưởng đến hoạt động xuất, nhập khẩu của khu vực và thế giới. Nhiều quốc gia, trong đó có các đối tác thương mại lớn của nước ta tăng trưởng chậm lại, nợ công tăng cao, tiềm ẩn nhiều rủi ro, tổng cầu thế giới suy giảm, tác động trực tiếp tới các quốc gia có độ mở kinh tế lớn, trong đó có Việt Nam.

Nền kinh tế Việt Nam tiếp tục xu hướng phục hồi và tăng trưởng. Ảnh: Hoàng Toàn

Nhờ sự lãnh đạo của Đảng; sự phối hợp kịp thời, chặt chẽ, hiệu quả của Quốc hội và các cơ quan trong hệ thống chính trị; sự chỉ đạo, điều hành chủ động, linh hoạt, quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự phối hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành, các địa phương; sự đoàn kết, tin tưởng, ủng hộ của nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục xu hướng phục hồi và tăng trưởng. Tăng trưởng GDP các quý tăng dần đến cuối năm. Cụ thể: quý I tăng 3,41%, quý II tăng 4,25%, quý III tăng 5,47%, quý IV tăng 6,72%. Kết quả này đã giúp GDP năm 2023 ước tính tăng 5,05% so với năm trước. “Mức tăng trưởng này dù không đạt mục tiêu đề ra nhưng cho thấy chúng ta đã không bỏ cuộc mà quyết tâm vượt qua khó khăn ngay từ đầu năm. Đưa Việt Nam tiếp tục là điểm sáng về tăng trưởng của khu vực và thế giới”, bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thông tin.

Kết quả quan trọng trong năm 2023 của nước ta là lạm phát bình quân ở mức 3,25%, lạm phát được kiểm soát thấp hơn rất nhiều so với ngưỡng 4,5% đặt ra. Đây là dư địa để Chính phủ tiếp tục duy trì các chính sách tiền tệ hỗ trợ nền kinh tế trong năm 2024. Đặc biệt hơn cả, nếu như nông nghiệp hoàn thành vai trò trụ đỡ trong 3 lĩnh vực chính của nền kinh tế, công nghiệp là lĩnh vực ghi dấu ấn phục hồi rõ nét nhất qua các quý. Tốc độ tăng giá trị tăng thêm ngành công nghiệp các quý năm 2023 so với cùng kỳ năm trước lần lượt là: -0,73%; 0,86%; 4,51% và 6,86% cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ của ngành công nghiệp.

Đặc biệt, tiêu dùng trong nước, đầu tư công và xuất khẩu tiếp tục là "cỗ xe tam mã" thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong những tháng cuối năm. Dù gặp nhiều khó khăn song xuất nhập khẩu những tháng cuối năm đã có sự bứt tốc, đưa tổng kim ngạch ước đạt 683 tỷ USD, trong đó xuất khẩu ước đạt 354,5 tỷ USD, nhập khẩu ước đạt 328,5 tỷ USD. Đặc biệt, cán cân thương mại tiếp tục ghi nhận xuất siêu năm thứ 8 liên tiếp với mức thặng dư ước đạt 28 tỷ USD, tăng gần gấp 3 lần năm 2022, góp phần tích cực cho cán cân thanh toán, giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô khác của nền kinh tế. Trong khi đó, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng quý IV/2023 (tăng 9,3% so với cùng kỳ năm trước). Tính chung năm 2023, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 9,6% so với năm trước, cho thấy xu hướng phục hồi của nền kinh tế.

Về đầu tư, giữa những bất định của suy giảm kinh tế toàn cầu, thu hút đầu tư nước ngoài vẫn giữ vững với mức tăng 32,1% so với cùng kỳ năm trước, đạt hơn 36,6 tỷ USD... Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thực hiện tại Việt Nam năm 2023 ước đạt 23,18 tỷ USD, tăng 3,5% so với năm trước. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất trong 5 năm qua. Con số này khẳng định sự tin tưởng của các nhà đầu tư nước ngoài về triển vọng nền kinh tế Việt Nam.

Đánh giá về những nỗ lực của nền kinh tế Việt Nam trong năm 2023, ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam cho rằng, ADB đánh giá cao những phản ứng chính sách chủ động của Chính phủ, cân bằng ổn định kinh tế vĩ mô với hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội, thúc đẩy đầu tư công. Các chính sách kinh tế vĩ mô bao gồm các biện pháp tài chính và tiền tệ. Cho đến nay, Chính phủ Việt Nam đã đi đúng hướng và kịp thời.

Kinh tế Việt Nam được dự báo phục hồi nhanh

Nhiều tổ chức quốc tế có uy tín đã đánh giá cao và ghi nhận cải thiện nhiều chỉ số xếp hạng quốc tế của Việt Nam. Trong bảng xếp hạng về Đổi mới sáng tạo toàn cầu của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), Việt Nam thăng hạng liên tục. Chỉ số Đổi mới sáng tạo của Việt Nam tăng từ vị trí 59 (năm 2016) lên 46 năm 2023. Tổ chức Xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng “Ổn định”... Đồng thời, các dự báo quốc tế cũng tin tưởng vào triển vọng phục hồi nhanh trong thời gian tới của nền kinh tế Việt Nam.

Dự báo tăng trưởng GDP năm 2024 của Việt Nam ở mức 6%. Ảnh: Hoàng Toàn

Theo báo cáo Cập nhật kinh tế Đông Á và Thái Bình Dương tháng 10/2023, WB dự báo trong năm 2024, tăng trưởng của Việt Nam được cải thiện lên mức 5,5%. Trong báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới tháng 10/2023, dự báo của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), năm 2024 tăng trưởng bình quân kinh tế toàn cầu sẽ đạt khoảng 2,9%, trong đó Việt Nam tăng trưởng khoảng 5,8%, tức cao gấp đôi mức trung bình thế giới và thuộc nhóm 20 nền kinh tế có mức tăng trưởng cao nhất thế giới năm 2024.

Dự kiến lạm phát vẫn được kiểm soát dưới mức mục tiêu 4,5% và Việt Nam có thể quay trở lại mức tăng trưởng cao về trung hạn, với hỗ trợ của cải cách cơ cấu. Trong khi đó, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) dự báo tăng trưởng GDP năm 2024 của Việt Nam ở mức 6%.

Nền kinh tế Việt Nam vẫn vững vàng và dự kiến sẽ phục hồi nhanh trong tương lai gần nhờ tiêu dùng trong nước mạnh, được hỗ trợ bởi lạm phát ở mức vừa phải, tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công và cải thiện các hoạt động thương mại, cũng như các lĩnh vực khác được dự báo tăng trưởng lành mạnh.

Động lực nào cho mục tiêu GDP tăng trưởng 6-6,5%?

Năm 2024, Quốc hội đã quyết định mục tiêu tăng trưởng GDP đạt 6-6,5%, mục tiêu này cho thấy sự đánh giá lạc quan về triển vọng phục hồi kinh tế. Theo bà Nguyễn Thị Hương, năm 2024 cũng là năm bứt phá của chặng đường kinh tế 5 năm 2021-2025. Do đó, Chính phủ, các bộ ngành, địa phương cũng sẽ dốc toàn lực cho chặng đường về đích này. Đây có thể là những thuận lợi mang tính chủ quan nhưng cũng là áp lực lớn cho hoạt động kinh tế của đất nước.

Nhận định của các chuyên gia cho thấy, nhìn chung năm 2024, dự báo các rủi ro tiềm ẩn từ môi trường kinh tế thế giới vẫn còn hiện hữu và tiếp tục tác động tiêu cực lên triển vọng phục hồi tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Hậu quả của đại dịch Covid-19 vẫn còn dai dẳng. Lạm phát ở một số nền kinh tế lớn nhiều khả năng vẫn ở mức cao do tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt. Nợ công tiếp tục gia tăng. Tăng trưởng thương mại toàn cầu tiếp tục xu hướng thấp, chịu ảnh hưởng từ cạnh tranh địa chính trị diễn biến căng thẳng, khó lường. Áp lực từ giá dầu thô, lương thực biến động mạnh, tăng lãi suất kéo dài ở nhiều quốc gia… Khả năng phục hồi của kinh tế toàn cầu chưa rõ ràng.

Ở trong nước, tuy thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen nhưng động lực truyền thống còn yếu, động lực mới chưa rõ ràng nên năm 2024 dự báo kinh tế Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Tác động từ sự suy giảm của nền kinh tế thế giới dồn nén từ thời đại dịch tới nay nhiều khả năng vẫn sẽ tiếp tục tác động đến nền kinh tế Việt Nam ít nhất trong nửa đầu năm 2024 trước khi đón nhận những dấu hiệu tích cực, khả quan hơn.

Tuy vậy, kinh tế Việt Nam sẽ vẫn có cơ hội phục hồi tích cực hơn nếu các chính sách hỗ trợ được ban hành trong năm 2023 sẽ có tác động rõ nét hơn vào nền kinh tế; các động lực về đầu tư (bao gồm cả đầu tư tư nhân, FDI, đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước), tiêu dùng, du lịch và xuất khẩu tiếp tục được thúc đẩy mạnh mẽ; các vấn đề tồn đọng, bất cập kéo dài được tập trung tháo gỡ, chuyển biến tích cực hơn trong năm 2024, nhất là vướng mắc của doanh nghiệp, dự án đầu tư, thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp…

Phân tích cơ hội của nền kinh tế năm 2024, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, kết quả tăng trưởng kinh tế cuối năm 2023 cơ bản rất tích cực, mặc dù không đạt những mục tiêu cao như kỳ vọng, nhưng trong bối cảnh quốc tế, khu vực như hiện nay thì kết quả như vậy là tạo đà tốt cho việc triển khai các mục tiêu, nhiệm vụ năm 2024.

Bên cạnh đó, qua rà soát các động lực tăng trưởng kinh tế cho thấy, cả 3 mặt về đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng đều có cơ hội tăng trưởng tốt trong năm 2024, khi đều đã lấy lại được đà tăng trưởng. Với những gì Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang đề xuất về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách nhà nước và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2024, Bộ Kế hoạch và Đầu tư rất kỳ vọng phấn đấu hoàn thành được mục tiêu Quốc hội đề ra.