Bắc Ninh, vùng đất Kinh Bắc giàu truyền thống, không chỉ được biết đến với làn điệu quan họ mượt mà, mà còn là nơi sinh sống của các cộng đồng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi góp phần tạo nên bức tranh nông nghiệp đa sắc. Những năm gần đây, với sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền địa phương, các sở ngành, doanh nghiệp và hợp tác xã, công tác xúc tiến thương mại, kết nối tiêu thụ nông sản đã đạt nhiều kết quả tích cực. Nhiều sản phẩm của bà con dân tộc thiểu số đã có mặt trong các siêu thị, sàn thương mại điện tử, hội chợ quốc tế; nhiều chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ được hình thành, tạo đầu ra ổn định và nâng cao giá trị sản phẩm.

Tuy vậy, con đường đưa nông sản vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi tỉnh Bắc Ninh “vươn xa” vẫn còn không ít trở ngại. Để làm rõ những định hướng và giải pháp trong kết nối thị trường, nâng tầm sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh.

Đa dạng nông sản đặc trưng miền núi

- Bắc Ninh vốn nổi tiếng là vùng đất giàu truyền thống, đồng thời cũng là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số với sản phẩm nông sản đặc trưng. Ông đánh giá thế nào về tiềm năng và lợi thế của tỉnh trong việc phát triển thị trường cho những sản phẩm này, thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Phương: Bắc Ninh có điều kiện tự nhiên phong phú, thuận lợi cho phát triển nông sản. Tỉnh vừa có vùng đồng bằng, vừa có vùng trung du, miền núi, nơi sinh sống của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Dao, Sán Dìu, Sán Chí, Cao Lan. Nhờ lợi thế về đất đai, thổ nhưỡng cùng sự cần cù, sáng tạo trong lao động, bà con đã tạo ra nhiều sản phẩm nông sản có giá trị kinh tế cao, chất lượng vượt trội và mang đặc trưng riêng.

Thị trường tiêu thụ cũng rộng mở. Ngoài thị trường trong nước 100 triệu dân, Bắc Ninh còn có cơ hội lớn tại thị trường Trung Quốc với 1,4 tỷ dân, cũng như các thị trường cao cấp khó tính như Mỹ, Nhật Bản, Australia và châu Âu. Hiện nay, nhiều nông sản đặc trưng của tỉnh đã được xuất khẩu sang các thị trường này, tiêu thụ thuận lợi và mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Chính sách đồng hành cùng bà con phát triển thị trường

- Để sản phẩm đến được tay người tiêu dùng thì cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách. Trong những năm qua, tỉnh đã triển khai những chương trình, chính sách cụ thể nào để hỗ trợ bà con dân tộc và hợp tác xã đưa nông sản ra thị trường lớn hơn, kể cả thị trường xuất khẩu, thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Phương: Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Bắc Ninh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách quan trọng. Trước hết là Nghị quyết số 401 của Tỉnh ủy về chiến lược phát triển nông nghiệp đến năm 2030, trong đó có định hướng cụ thể hỗ trợ sản xuất và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu.

Tiếp đến là Nghị quyết số 67 của HĐND tỉnh Bắc Giang cũ và Nghị quyết số 16 của HĐND tỉnh Bắc Ninh cũ, quy định cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp và sản phẩm OCOP, bao gồm mức hỗ trợ cho nông sản và việc xây dựng thị trường tiêu thụ.

Ngoài ra, các chương trình khuyến công, xúc tiến thương mại, thương mại điện tử cũng được triển khai hàng năm. Khuyến công hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư máy móc, chuyển giao công nghệ, thiết kế bao bì, tem nhãn, truy xuất nguồn gốc. Xúc tiến thương mại giúp quảng bá, kết nối cung cầu, tham gia hội chợ, triển lãm. Chương trình thương mại điện tử hỗ trợ đào tạo kỹ năng bán hàng online, livestream trên mạng xã hội.

Bên cạnh đó còn có nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia… Tất cả đã tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp nói chung và sản phẩm đặc trưng của đồng bào dân tộc nói riêng.

Gắn nông sản, chế biến sâu và thủ công mỹ nghệ để tạo chuỗi giá trị

- Ngoài nông sản tươi, Bắc Ninh còn có tiềm năng lớn về chế biến sâu và sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Ông có định hướng gì để kết hợp phát triển nông sản với chế biến và thủ công truyền thống, tạo thành chuỗi giá trị khép kín và gia tăng giá trị cho bà con?

Ông Nguyễn Văn Phương: Bắc Ninh hiện có nhiều sản phẩm nông sản chế biến sâu như rau quả đóng hộp, hoa quả ép, sản phẩm từ dược liệu (sâm núi Dành), sản phẩm thịt chế biến như giò, chả, xúc xích. Đây đều là mặt hàng có thương hiệu lâu năm trên thị trường.

Song song, tỉnh còn nổi tiếng với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ như tranh Đông Hồ, đồ gỗ Đồng Kỵ, đồ đồng Đại Bái, mây tre đan Tăng Tiến, gốm Thổ Hà… Để phát triển đồng bộ, tỉnh tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư cơ sở chế biến, hình thành chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ.

Đặc biệt, Bắc Ninh chú trọng gắn kết sản xuất nông sản và thủ công mỹ nghệ với du lịch trải nghiệm, như tham quan vườn đồi, mùa quả chín, kết hợp điểm bán sản phẩm với tour du lịch. Qua đó, không chỉ bán sản phẩm mà còn bán cả “câu chuyện văn hóa” của địa phương, giúp sản phẩm và du lịch Bắc Ninh phát triển song hành.

Thương hiệu - chìa khóa nâng tầm nông sản Bắc Ninh

- Nhắc đến thương hiệu thì đây là yếu tố sống còn trong cuộc đua thị trường. Hiện nay, tỉnh Bắc Ninh đã có những sản phẩm nông sản nào được xây dựng thương hiệu bài bản và có thể làm hình mẫu cho các sản phẩm khác, thưa ông?

Ông Nguyễn Văn Phương: Đến nay, Bắc Ninh đã có 126 sản phẩm được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể và nhãn hiệu chứng nhận. Trong đó, nhiều sản phẩm đã được bảo hộ tại nước ngoài, như vải thiều ở 8 quốc gia, mì Chũ ở 5 nước, gà đồi Yên Thế ở 3 nước. Ngoài ra còn có sản phẩm được bảo hộ ở các nước xuất khẩu như: Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia và một số nước Đông Nam Á.

Bắc Ninh đã xác định thương hiệu là yếu tố sống còn, do đó tập trung xây dựng bài bản. Các sản phẩm như gà đồi Yên Thế, mì Chũ, vải thiều, sâm Nam núi Dành đã trở thành thương hiệu tiêu biểu, được người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến. Việc thành công trong xây dựng thương hiệu này đã tạo hình mẫu để nhân rộng sang các sản phẩm khác, đồng thời nâng tầm giá trị sản phẩm và giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương.

Để nông sản vùng dân tộc Bắc Ninh vươn xa

- Trước khi kết thúc, xin ông chia sẻ những khuyến nghị then chốt mà theo ông cần thực hiện ngay để thúc đẩy tiêu thụ nông sản của bà con dân tộc thiểu số Bắc Ninh vươn xa trong 3-5 năm tới?

Ông Nguyễn Văn Phương: Theo tôi, thứ nhất, phải đi từ sản xuất và chất lượng, coi đây là nền tảng để sản phẩm đứng vững.

Thứ hai, cần hiểu rõ thị trường, nhu cầu người tiêu dùng, từ đó điều chỉnh sản xuất phù hợp.

Thứ ba, sản xuất và thị trường phải gắn kết chặt chẽ, hình thành vòng tròn khép kín, đảm bảo phát triển bền vững.

- Trân trọng cảm ơn ông!